Την ώρα που η ΕΚΤ βάζει στη ζυγαριά τον πληθωρισμό και τις αυξήσεις των επιτοκίων με στόχο ισορροπίας την ανάπτυξη με παράλληλη σταθερότητα των τιμών, κυβέρνηση και τράπεζες προβληματίζονται για το νέο περιβάλλον των υψηλότερων επιτοκίων, τις παρενέργειες στην οικονομία και τις έξυπνες κινήσεις που απαιτεί η συγκυρία.
Το παζλ των προκλήσεων από την άνοδο των επιτοκίων ήταν αυτό που ετέθη στην προχθεσινή συνάντηση του υπουργού Οικονομικών, Χρήστου Σταϊκούρα, με τους τραπεζίτες, αναδεικνύοντας τους σύνθετους προβληματισμούς για τους οποίους επωάζονται καινοτόμες λύσεις.
Σύμφωνα με όσα είναι σε θέση να γνωρίζει το insider.gr, στη συνάντηση εκτιμήθηκε ότι αναμένεται από την ΕΚΤ περαιτέρω μικρή άνοδος των επιτοκίων, της τάξεως του 0,25%, με την κατάσταση στο μέτωπο του κόστους χρήματος να σταθεροποιείται μέσα στο προσεχές εξάμηνο.
Καθώς ο πήχης των επιτοκίων θα σταθεροποιηθεί σε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα, αποκλείοντας να δούμε επιστροφή τους στα εξαιρετικά χαμηλά ή και αρνητικά επίπεδα που αποτέλεσαν πολυετή καθημερινότητα μέχρι τον περασμένο Ιούλιο, αναδύονται τρεις αναπόφευκτοι κίνδυνοι που προβληματίζουν την κυβέρνηση και τις τράπεζες:
α) Η μείωση στην παροχή ρευστότητας από το τραπεζικό σύστημα, αφενός διότι η αύξηση του κόστους χρήματος θα περιορίσει την ζήτηση για δάνεια, αφετέρου γιατί και οι τράπεζες θα γίνουν πιο επιφυλακτικές, υπολογίζοντας δυο και τρεις φορές τον αναλαμβανόμενο πιστωτικό κίνδυνο.
β) Η αναμενόμενη μείωση των καταθέσεων, που θα κληθούν να χρηματοδοτήσουν ανάγκες ρευστότητας επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων που δεν θα έχουν πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση.
γ) Η αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και οι επιπτώσεις κυρίως στα στεγαστικά δάνεια. Επ΄ αυτού, οι τραπεζίτες ανέφεραν ότι τα επιχειρηματικά δάνεια εμφανίζουν μεγαλύτερες αντοχές, ενώ τα στεγαστικά είναι περισσότερο ευαίσθητα στις αυξήσεις επιτοκίων, καθώς το 80% αυτών έχουν συναφθεί με κυμαινόμενο επιτόκιο και το κόστος της μηνιαίας δόσης αναπροσαρμόζεται αυτόματα σε κάθε αύξηση του επιτοκίου της ΕΚΤ. Όπως αναφέρθηκε, η μηνιαία δόση του μέσου στεγαστικού δανείου κινείται στα 350 - 480 ευρώ, ενώ η αύξηση του μέσου κόστους για τα στεγαστικά δάνεια τοποθετείται στο +35%.
Τα τρία πλοκάμια της αύξησης των επιτοκίων και οι εφικτές λύσεις
Ο παραπάνω τριμέπωπος προβληματισμός συνδυαστικά και όχι μεμονωμένα η αύξηση των δόσεων στα στεγαστικά δάνεια, απασχολεί το Υπουργείο Οικονομικών και τις τράπεζες και θα σχεδιάσει τις λύσεις της επόμενης μέρας.
Στο πλαίσιο αυτό, ούτε αναβίωση των προγραμμάτων «Γέφυρα» για την επιδότηση των αυξημένων δόσεων στεγαστικών δανείων, ούτε επιστροφές μέρους των υψηλότερων δόσεων, ούτε και κανένα άλλο μέτρο που να έχει χαρακτήρα επιδότησης των δανειοληπτών για την αύξηση των επιτοκίων είναι στο τραπέζι (αν και ηχούν ωραία προεκλογικά). Δημοσιονομικοί και εποπτικοί περιορισμοί που γνωρίζουν καλά η κυβέρνηση, η ΤτΕ και οι τράπεζες έχουν τερματίσει τις λύσεις επιδοματικού χαρακτήρα και αναζητούν νέες παρεμβάσεις στήριξης.
Την διάσταση της νέας πραγματικότητας σκιαγράφησε, μιλώντας χθες στο Πρώτο Πρόγραμμα, ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας. «Το υφιστάμενο κόστος δανεισμού χωρών, νοικοκυριών και επιχειρήσεων, εκεί που τα επιτόκια είναι κυμαινόμενα, θα αυξάνεται. Ο πληθωρισμός, αν και μειώνεται, παραμένει επίμονος και ταυτόχρονα αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχουν και κάποιες δυσκολίες στη ζήτηση νέων δανείων κυρίως στεγαστικών, γιατί οι πολίτες αντιλαμβάνονται, όχι μόνο στην Ελλάδα, ότι θα δυσκολεύονται στη συνέχεια να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Η ΕΚΤ λέει στους υπουργούς Οικονομικών της Ε.Ε., περιορίστε τα μέτρα τα οποία δίνετε για να βοηθήσετε την κοινωνία, γιατί όσο ενισχύετε την κοινωνία περισσότερο, τόσο αυξάνει ο πληθωρισμός, άρα μας αναγκάζετε να αυξήσουμε περισσότερο εμείς τα επιτόκια. Γι’ αυτό και πρέπει τα μέτρα να είναι στοχευμένα» υπογράμμισε ο υπουργός.
Εάν, για παράδειγμα, αποφασίσουμε να πούμε ότι θα βοηθήσουμε μια κατηγορία νοικοκυριών, είτε οι τράπεζες είτε η πολιτεία, υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος, γιατί σε όλες συζητήσεις συμμετέχει η Τράπεζα της Ελλάδος, αυτά να θεωρηθούν από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό ότι είναι νέα κόκκινα δάνεια. Γιατί για να αναγκάζεσαι να βοηθήσεις κάποια ενήμερα δάνεια, πάει να πει ότι αυτά δυνητικά κοκκινίζουν, άρα υπάρχει ο κίνδυνος ο ευρωπαϊκός μηχανισμός, αυτά να τα εγγράψει ως κόκκινα με ό, τι δυσμενείς συνέπειες αυτό έχει και για τη χώρα και το τραπεζικό σύστημα. Γι’ αυτό και θέλει προσοχή. Άρα εφικτές λύσεις», ξεκαθάρισε ο κ. Σταϊκούρας.
Η ευτυχής συγκυρία για την Ελλάδα που χτίστηκε με σχέδιο και ταχύτητα
Στην άνοδο των επιτοκίων, με ακόμη επιβαρυντικότερο γεγονός την θύελλα στο τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ και την κρίση στην ελβετική Credit Suisse, οι ελληνικές τράπεζες και η ελληνική οικονομία κατ' επέκταση, βρίσκονται με το δίχτυ ασφαλείας που άπλωσε ο «Ηρακλής» για την έγκαιρη εξυγίανση του εγχώριου τραπεζικού συστήματος από το βουνό των κόκκινων δανείων που δημιουργήθηκαν στα χρόνια της δεκαετούς κρίσης.
Παραλαμβάνοντας δείκτη κόκκινων δανείων στο 45% τον Ιούλιο του 2019, η κυβέρνηση έθεσε ως επείγουσα προτεραιότητα την δραστική μείωση του δείκτη NPE/ΝPL, δημιουργώντας θέση υφυπουργού Οικονομικών για τον χρηματοπιστωτικό τομέα και αναθέτοντας τον άθλο στον βαθύ γνώστη των τραπεζικών, ευρωπαϊκών και νομικών θεμάτων, κ. Γιώργο Ζαββό.
Το εγχείρημα επετεύχθη, λειτουργώντας μάλιστα μέσα στην πρωτόγνωρη πανδημική κρίση και καταφέρνοντας να στήσει ξανά στα πόδια του το τραπεζικό σύστημα που είναι η καρδιά της οικονομίας. Σήμερα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των τεσσάρων συστημικών τραπεζών έχουν υποχωρήσει στο 6,8% (χαμηλότερα επίπεδα από το 2011) και ο δείκτης θα συνεχίσει να υποχωρεί και φέτος (παρά την τρέχουσα πληθωριστική κρίση και την άνοδο των επιτοκίων που οι τραπεζίτες εκτιμούν ότι θα δημιουργήσει νέα κόκκινα δάνεια περί το 1,4 δις. ευρώ), με στόχο την σύγκλιση του δείκτη NPE στον μέσο ευρωπαϊκό όρο το 2024.
Το επίτευγμα του «Ηρακλή» για την μείωση των κόκκινων δανείων έφερε τις ελληνικές τράπεζες ξανά στο ραντάρ των ξένων επενδυτών, έδωσε πίσω στις τράπεζες τον διαμεσολαβητικό τους ρόλο για την χρηματοδότηση της οικονομίας, επιτρέποντάς τους να είναι σε θέση σήμερα να αξιοποιήσουν την μοναδική ευκαιρία των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, έφερε πίσω τις καταθέσεις που έφυγαν με την κρίση και το γκρέμισμα της εμπιστοσύνης που οδήγησαν στα μνημόνια και υποστήριξε δεκατρείς συνεχείς αναβαθμίσεις της ελληνικής οικονομίας, ώστε αυτή να βρίσκεται σήμερα μια ανάσα μακριά από την επενδυτική βαθμίδα.
Διόλου τυχαία, στο χθεσινό δημοσίευμά του – «ύμνο» για τα άλματα που έχει επιτύχει η Ελλάδα μέσα στα τελευταία τριάμιση χρόνια, το Bloomberg
αναφέρεται στο «χωρίς παγκόσμιο προηγούμενο» επίτευγμα της μείωσης των κόκκινων δανείων των ελληνικών τραπεζών, ενώ την μείωση των κόκκινων δανείων και τις επιδόσεις της ανάπτυξης που υπερβαίνουν αυτές μεγάλων οικονομιών, ξεχώρισε σε tweet του ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.
Την ασφάλεια που τους έχει δώσει η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων με τον «Ηρακλή» επεσήμαναν και στην σύσκεψη με τον υπουργό Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρα, οι τραπεζίτες, δηλώνοντας ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι ασφαλείς στην τρέχουσα τραπεζική αναταραχή στις ΗΠΑ και στην περίπτωση της Credit Suisse.
