Λιμάνια και αεροδρόμια με υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και εξηλεκτρισμένο επίγειο δίκτυο, επιδοτήσεις για αποσύρσεις παλαιών αυτοκινήτων, φόρτιση στη δουλειά και επιχορηγήσεις για αγορά ηλεκτρικών οχημάτων σε ιδιώτες και επιχειρήσεις συνθέτουν το «αύριο» της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα όπως αυτό περιγράφεται στο Εθνικό Σχέδιο Ηλεκτροκίνησης που τέθηκε την Παρασκευή σε διαβούλευση.
Η στρατηγική που προτίθεται να ακολουθήσει η χώρα μας εστιάζει στην περαιτέρω ανάπτυξη και των τριών διαστάσεων της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα, δηλαδή στον περαιτέρω εξηλεκτρισμό των δημόσιων, ιδιωτικών και εμπορικών στόλων των οδικών και θαλάσσιων μεταφορών, στην αυξημένη διαθεσιμότητα και προσβασιμότητα των υποδομών φόρτισης ως βασική προϋπόθεση για να κερδίσουν οι χρήστες την εμπιστοσύνη και την αποδοχή των ηλεκτρικών οχημάτων και και στην εντατικοποιημένη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα με τη διερεύνηση της ελκυστικότητας για επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα με συγκεκριμένα σχέδια, Living Labs και συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Για το 2025, στόχος είναι το 25% των νέων εταιρικών αυτοκινήτων να είναι ηλεκτρικά ή υβριδικά, τα ηλεκτρικά ταξί να έχουν φθάσει τα 2.000, όλα τα νέα ταξί και το 1/3 των ενοικιαζόμενων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη να είναι ηλεκτρικά ενώ από το 2035, όλα τα νέα αυτοκίνητα θα πρέπει να είναι μηδενικών ρύπων. Για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων του Εθνικού Σχεδίου για την Ηλεκτροκίνηση και του ΕΣΕΚ αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή μια πολυεπίπεδη στρατηγική που σκοπό θα έχει να απλοποιήσει τις διαδικασίες και να φέρει την ηλεκτροκίνηση σε κάθε γωνιά της χώρας, δια ξηράς, δια θαλάσσης και από αέρος.
Αυτό σημαίνει ότι οι Έλληνες, εάν τελικά υιοθετηθούν οι προβλεπόμενες δράσεις, θα μπορούν να αξιοποιήσουν σειρά επιδοτήσεων και απαλλαγών ως κίνητρα για την χρήση ηλεκτροκίνητων οχημάτων, θα ενεργοποιηθεί το Ταμείο εξηλεκτρισμού των λεωφορείων, τα δημόσια οχήματα θα γίνουν ηλεκτρικά ενώ προβλέπονται και ζώνες χαμηλών εκπομπών με φόρο για τα συμβατικά οχήματα, επιδοτήσεις για ιδιωτικά wallboxes, επιχορηγήσεις εγκαταστάσεων ΑΠΕ, μείωση του φόρου για την ενέργειας φόρτισης, εφαρμογή των ΣΦΗΟ και ανάπτυξη υποδομών φόρτισης σε αποθήκες και άλλα σημεία. Μια πρόγευση των μέτρων έχουν ήδη πάρει οι Έλληνες μέσω των προγραμμάτων "Κινούμαι Ηλεκτρικά" και "Φορτίζω Παντού".
Οι υποδομές παραμένουν το μεγάλο «αγκάθι» - Η λύση στο πρόβλημα
Η ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα προχωρά με σταθερά βήματα και η σημερινή εικόνα είναι πολύ διαφορετική από εκείνη που ίσχυε πριν από λίγα χρόνια ως προς το δίκτυο φόρτισης και τα ηλεκτρικά οχήματα που κυκλοφορούν στους ελληνικού ς δρόμους. Το μερίδιο των ηλεκτρικών επί του συνόλου των νέων ταξινομήσεων επιβατηγών οχημάτων έχει αυξηθεί από 0,4% το 2019 σε 7,9% το 2022, ο αριθμός εγκατεστημένων δημοσίως προσβάσιμων σημείων φόρτισης προσέγγιζε τους 3.200 το 2022 έναντι των μόλις 100 που υπήρχαν το 2019, ενώ οι εταιρείες που δραστηριοποιούντα στην αγορά και είναι εγγεγραμμένες στο μητρώο φορέων της αγοράς ηλεκτροκίνησης ξεπερνούν τις 35.
Ωστόσο, η έλλειψη υποδομών φόρτισης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια για την υιοθέτηση των ηλεκτρικών οχημάτων στην Ελλάδα. Η στροφή στην ηλεκτροκίνηση και η ανάπτυξη των υποδομών φόρτισης είναι σε μεγάλο βαθμό αλληλοεξαρτώμενες. Έτσι, οι οδηγοί που δεν διαθέτουν πρόσβαση σε ιδιωτική θέσης στάθμευσης δεν θα λάβουν την απόφαση να αντικαταστήσουν το συμβατικό τους όχημα με ηλεκτρικό εάν οι δυνατότητες φόρτισης σε δημοσίως προσβάσιμες υποδομές δεν είναι επαρκείς, ενώ οι ιδιώτες επενδυτές δεν θα αναπτύξουν ούτε θα λειτουργήσουν δημόσια προβάσιμες υποδομές φόρτισης εάν δεν αναμένεται επαρκής αριθμός χρηστών (πρόβλημα αιτιότητας). Είναι αξιοσημείωτο πως το 66% και το 67% των νοικοκυριών στις μητροπολιτικές περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, αντίστοιχα, δεν έχουν πρόσβαση σε ιδιωτικό χώρο στάθμευσης10, γεγονός που καθιστά απολύτως αναγκαία την ανάπτυξη επαρκούς αριθμού δημοσίως προσβάσιμων υποδομών φόρτισης στη χώρα μας.
Το πρόβλημα του δικτύου φόρτισης, σύμφωνα με όσα αναφέρει το Εθνικό Σχέδιο Ηλεκτροκίνησης, πρέπει να αντιμετωπιστεί για να εξασφαλιστεί η επαρκής κάλυψη από τις υποδομές φόρτισης βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Η ανάπτυξη υποδομών φόρτισης πρέπει να υποστηριχθεί με οικονομικά και μη οικονομικά μέσα (π.χ. απλοποιημένο σύστημα αδειοδότησης), καθώς και με κίνητρα για τον ιδιωτικό τομέα και τους τελικούς χρήστες. Το υπάρχον πλαίσιο προσφέρει κίνητρα για την αγορά και την εγκατάσταση σταθμών φόρτισης σε οικίες και χώρους γραφείων, αλλά οι δημοσίως προσβάσιμες υποδομές φόρτισης σε κοινόχρηστους χώρους κατοικημένων περιοχών εξακολουθούν να μην είναι επαρκείς.
Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται να εφαρμοστούν στοχευμένα μέτρα πολιτικής όσον αφορά σε ειδικά συστήματα φόρτισης με επίκεντρο τον χρήστη (π.χ. μη δημόσιες υποδομές φόρτισης, micromobility κ.λπ.), στην ανάπτυξη ειδικών σχεδίων δημόσιας δαπάνης, π.χ. για νησιά, λιμάνια ή αεροδρόμια, στην επιτάχυνση των διοικητικών διαδικασιών, π.χ. για την έγκριση της ενίσχυσης του δικτύου, στις επιδοτήσεις για μη ελκυστικές περιπτώσεις χρήσης, όπως επενδύσεις σε υποδομές φόρτισης βαρέων επαγγελματικών οχημάτων, στις στρατηγικές ή σχέδια εξηλεκτρισμού για τα βαρέα ηλεκτρικά οχήματα και τις θαλάσσιες μεταφορές και στη στοχευμένη ανάπτυξη της εγχώριας δυνατότητας κατασκευής στην αλυσίδα αξίας της ηλεκτροκίνησης καθώς και παροχής υπηρεσιών ηλεκτροκίνησης.
Στο πλαίσιο αυτό, εάν τηρηθεί το προσχέδιο του Κανονισμού για τις Υποδομές Εναλλακτικών Καυσίμων, στο Κεντρικό Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών, κάθε 60 χλμ (διπλής κατεύθυνσης) θα πρέπει να υπάρχει πάρκο συνδυασμένης φόρτισης φορτηγών/ελαφρών οχημάτων ενώ στο εκτεταμένο δίκτυο, ανά 60 χιλιόμετρα (διπλής κατεύθυνσης) θα πρέπει να υπάρχει πάρκο φόρτισης ελαφρών οχημάτων και κάθε 100 χιλιόμετρα (διπλής κατεύθυνσης) πάρκο φόρτισης βαρέων οχημάτων.
Το Εθνικό Σχέδιο Ηλεκτροκίνησης θα παραμένει σε διαβούλευση έως τις 16 Ιουνίου 2023 και εκτός από τις δράσεις αύξησης των ηλεκτροκίνητων οχημάτων και των σημείων φόρτισης προτείνεται και το επιχειρηματικό πλαίσιο για την ανάπτυξη οικοσυστημάτων ηλεκτροκίνησης με την προοπτική να δημιουργηθούν επιχειρηματικές ευκαιρίες για τον τομέα της ενέργειας και της κινητικότητας μέσω σύζευξης τομέων, έργων έρευνας και ανάπτυξης με τη συμμετοχή του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα ή με την τόνωση των Συμπράξεων Δημόσιου - Ιδιωτικού Τομέα για την εφαρμογή ολοκληρωμένων εννοιών ενέργειας και φόρτισης σε λιμάνια και αεροδρόμια και σε νησιά. «Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό να διασφαλιστούν ευνοϊκά κανονιστικά πλαίσια και να ελαχιστοποιηθούν τα κανονιστικά εμπόδια για τέτοιου είδους πρωτοβουλίες, π.χ. με τη δημιουργία ευνοϊκού κανονιστικού και πολιτικού περιβάλλοντος για την υλοποίηση πιλοτικών έργων, έργων έρευνας και ανάπτυξης και ζωντανών εργαστηρίων. Το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για την ανάπτυξη οικοσυστημάτων ηλεκτροκίνησης είναι η εξασφάλιση αποτελεσματικών ρυθμιστικών και πολιτικών πλαισίων και συνθηκών για τη συνεργασία του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και η αύξηση της ελκυστικότητας των επιχειρήσεων ηλεκτροκίνησης για τον ιδιωτικό τομέα», αναφέρεται σχετικά.
