Εν αναμονή του νομοσχεδίου για την ανακύκλωση και καθώς η Ελλάδα πασχίζει να μηδενίσει τα πρόστιμα για τις παράνομες χωματερές, ο ιδιωτικός τομέας ανασυγκροτείται προκειμένου να επιτελέσει τον ρόλο του ως βασικός κρίκος της κυκλικής οικονομίας. Η ανακύκλωση, η επαναχρησιμοποίηση, η ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων, ο μηχανισμός εγγυοδοσίας, όλα αποτελούν κρίκους που συνδέονται μεταξύ τους αλλά εξαρτώνται από την ανταπόκριση του ιδιωτικού τομέα.
Η εισφοροδιαφυγή, η ανεπαρκής ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων και το υψηλό, για την ώρα, ποσοστό ταφής αποτελούν ζητήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα μας καθώς οδεύει προς το 2030.
Όπως επεσήμανε μιλώντας την προηγούμενη εβδομάδα σε εκδήλωση που διοργάνωσε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με θέμα την διαχείριση αποβλήτων και την ανακύκλωση, η πρόεδρος του ΣΕΠΑΝ, κ. Λένα Μπέλση, «π ιδιωτικός τομέας είναι ένας πολύ σημαντικός κρίκος της αλυσίδας εάν θέλουμε να φθάσουμε στην ταφή κάτω από 10%. Υπάρχει ανησυχία και άγχος για όλα αυτά που πρέπει να γίνουν και να αλλάξουν καθώς οι στόχοι που έχουν τεθεί για το 2030 (να φθάσουμε από ταφή 77% στο 10% σε πέντε χρόνια) είναι απίστευτοι», σημείωσε και τόνισε ότι προκειμένου να γίνει η μετάβαση στην κυκλική οικονομία θα πρέπει να αλλάξουμε οπτική αλλά και να εφαρμόζεται η νομοθεσία.
«Χωρίς τον ιδιωτικό τομέα, την βιομηχανία που παράγει προϊόντα δεν υπάρχει ανακύκλωση. Εάν δεν υπάρξει αποδέκτης για να ξαναμπούν τα υλικά ως δευτερογενή στην αγορά και να ξαναγίνουν προϊόντα, δεν μπορούμε να μιλάμε για ανακύκλωση. Ομοίως, εάν δεν υπάρχει αποδέκτης για τα μη ανακυκλώσιμα επεξεργασμένα υπολείμματα και να αξιοποιηθούν ενεργειακά, θα έχουμε ταφή 77%», ανέφερε.
Η κυκλική οικονομία ξεκινά από τον πολίτη και καταλήγει σε αυτόν αλλά ενδιάμεσα υπάρχουν πολλοί κρίκοι, σημείωσε. Η σωστή διαχείριση αποβλήτων έχει κόστος και δεν θα γίνει πιο φθηνά από την ταφή. Το τέλος ταφής πρέπει να είναι υψηλό όπως στην υπόλοιπη Ευρώπη για να λειτουργήσει ως αντικίνητρο, υπογράμμισε η κ. Μπέλση.
Αναλύοντας περαιτέρω, η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΕΟΑΝ, κ. Αλεξάνδρα Τόγια αναφέρθηκε στην αρχή της διευρυμένης ευθύνης παραγωγού και σημείωσε ότι στον ΕΟΑΝ τρέχουν προγράμματα διευρυμένης ευθύνης για επτά ρεύματα ενώ σχεδιάζεται η επέκταση των προγραμμάτων και σε άλλα ρεύματα. Τις επόμενες ημέρες μάλιστα θα βγει σε διαβούλευση η ΚΥΑ για τα αγροτικά πλαστικά, για τα πλαστικά θερμοκηπίου και για τους αρδευτικούς σωλήνες, για τα κλωστοϋφαντουργικά, τα καπνικά και τα στρώματα. Στόχος είναι μέχρι το τέλος του 2024 να έχει ολοκληρωθεί το νομοθετικό πλαίσιο και να τεθούν προς έγκριση επιχειρησιακά σχέδια υπόχρεων παραγωγών.
Η εισφοροδιαφυγή εξακολουθεί να αποτελεί μια μεγάλη πληγή του συστήματος και για το θέμα έχουν δρομολογηθεί δράσεις όπως είναι η διασύνδεση του Εθνικού Μητρώου Παραγωγών με το ΓΕΜΗ προκειμένου να εντοπιστούν οι παραγωγοί που δεν συμβάλουν στο σύστημα και δεν πληρώνουν στις εισφορές. Όπως διευκρίνισε, το ποσόν που δεν αποδίδεται εξαρτάται από το ρεύμα αλλά το μεγαλύτερο ποσοστό εισφοροδιαφυγής εντοπίζεται στις συσκευασίες όπου φθάνει το 40%.
Όσον αφορά στον Μηχανισμό Εγγυοδοσίας και στο τέλος για τα πλαστικά μπουκάλια (όπου αναμένεται να εισέλθουμε στο τέλος του 2025), σημείωσε ότι με τη νέα μεταρρύθμιση και τις ΚΥΑ θα είναι απόλυτα ξεκάθαρο το πώς θα λειτουργήσει.
Τέλος, σχεδιάζεται να αναπτυχθεί μια εθνική μεθοδολογία για την ανάλυση της σύστασης των αποβλήτων, ώστε να γίνεται γνωστή η σύνθεση των αποβλήτων και να παρακολουθούνται οι πρακτικές που εφαρμόζονται.
Έμφαση στην πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων και στην επαναχρησιμοποίηση
Εκτός από την ανταπόκριση του ιδιωτικού τομέα, όπως αναφέρθηκε σε εκδήλωση, από το 2019 το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας υλοποιεί δράσεις για όλη την πυραμίδα διαχείρισης των αποβλήτων και συγκεκριμένα:
• την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, με ιδιαίτερη έμφαση στην περιβαλλοντική εκπαίδευση των μαθητών. Τα προγράμματα του Υπουργείου σκοπεύουν «Τα δημοτικά σχολεία να γίνουν πρωταθλητές στην ανακύκλωση».
• την πρόληψη αποβλήτων, με βασικό στόχο την εφαρμογή του «πληρώνω όσο πετάω», με κίνητρο στους πολίτες να διαχωρίζουν τα απόβλητά τους στην πηγή.
• την επαναχρησιμοποίηση, με τη δημιουργία κέντρων επαναχρησιμοποίησης υλικών σε όλη τη χώρα
• την ανακύκλωση, με δημιουργία νέων συστημάτων συλλογής και επεξεργασίας για νέα ρεύματα, όπως έπιπλα, στρώματα, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, απόβλητα στην πρωτογενή παραγωγή, κ.λπ.
• την ενεργειακή αξιοποίηση, όπου έχει ολοκληρωθεί η σχετική μελέτη για το σύνολο της χώρας και από το 2025 θα υπάρξει η θεσμική προετοιμασία για την εφαρμογή της.
Όλες οι παραπάνω δράσεις - μαζί με την ολοκλήρωση των μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων – οδηγούν, σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, σε μείωση της ταφής με στόχο να έχει διαμορφωθεί κάτω από 10% το 2030.
