Έργα αξίας 400 εκατ. ευρώ απέναντι στην κλιματική αλλαγή και τη λειψυδρία έχει προγραμματίσει η ΕΥΔΑΠ εντός της πενταετίας για τη βέλτιστη διαχείριση του δικτύου υδροδότησης, εκ των οποίων τα 293 εκατ. αφορούν στη μείωση των διαρροών και αποτελούν μέρος του επενδυτικού πλάνου της εταιρείας, ενώ τα υπολειπόμενα έργα αφορούν στο κράτος.
Σύμφωνα με την εισηγμένη, μετά από 2 χρόνια σχετικής ανομβρίας και την συνεπακόλουθη μείωση των αποθεμάτων στους ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ, η εταιρεία προχώρησε έγκαιρα σε κινήσεις μετριασμού των επιπτώσεων της λειψυδρίας με την ενεργοποίηση εναλλακτικών πηγών υδροδότησης (γεωτρήσεις, λίμνη Υλίκη) και καμπάνια ενημέρωσης των καταναλωτών για την αποφυγή σπατάλης του φυσικού πόρου. Η εταιρεία επίσης, ως αρωγός του Υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος, έχει ήδη μελετήσει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα προκειμένου να μην απειληθεί η ασφαλής υδροδότηση των πολιτών.
Στην οικονομική έκθεση 6μήνου 2024 γίνεται περαιτέρω αναφορά στα έργα και τις δράσεις κατά της λειψυδρίας. Αναλυτικότερα, η ΕΥΔΑΠ έχει προγραμματίσει έργα αξίας 398.796.476 ευρώ εντός της πενταετίας για τη βέλτιστη διαχείριση του δικτύου υδροδότησης:
- Έργα για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας του δικτύου ύδρευσης με στόχο τη μείωση των διαρροών 169.852.460 ευρώ (Έως Δεκέμβριο 2029).
- Μαζικές αντικαταστάσεις πεπαλαιωμένων υδρομετρητών και προμήθεια και εγκατάσταση έξυπνων μετρητών 122.679.340 ευρώ (Έως Δεκ. 2029).
- Ολοκλήρωση Επεμβάσεων στη Διώρυγα Θηβών του Υδραγωγείου Μόρνου 54.586.000 ευρώ (Έως Δεκ. 2028).
- Αποκατάσταση της αμφίδρομης λειτουργίας του κλειστού Ενωτικού Υδραγωγείου Μόρνου-Μαραθώνα, Τμήμα Κλειδί - Δαφνούλα (Φ1800) 18.068.148 ευρώ (Έως Ιαν. 2028).
- Εργασίες συντήρησης, Αποκατάστασης Τοπικών Βλαβών και Μέτρων Ασφαλείας σε όλες τις Εγκαταστάσεις του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (ΕΥΣ) 9.680.128 ευρώ (Έως Δεκ. 2025).
- Διασφάλιση Υποδομών Μεταφοράς Ακατέργαστου Ύδατος Διώρυγας Κιθαιρώνα στην Ευρύτερη περιοχή Κοκκινίου (από Χ.Θ. 4+015 έως Χ.Θ 5+915( ύψους 23.930.400 ευρώ (Έως Δεκ. 2027).
Ποια είναι τα άμεσα και μεσοπρόθεσμα μέτρα
Επιπλέον τα βραχυπρόθεσμα μέτρα που έχουν τεθεί σε ισχύ και τα μεσο/μακροπρόθεσμα έργα που εξετάζονται είναι:
Βραχυπρόθεσμα μέτρα: Ενεργοποιήθηκε η άντληση του κλάδου Υλίκης και οι γεωτρήσεις στην Μαυροσουβάλα , · Προγραμματίζεται άμεσα να ενεργοποιηθούν οι γεωτρήσεις του Μέσου Ρου Βοιωτικού Κηφισού οι οποίες μέσω του Ενωτικού Υδραγωγείο Διστόμου θα τροφοδοτούν το Υδραγωγείο Μόρνου με ημερήσια παροχετευτικότητα 150.000m3 · Έχει δρομολογηθεί η αξιολόγηση του υπόγειου υδροφορέα περιοχής γεωτρήσεων Βασιλικών-Παρορίου. · Ενεργοποίησε την καμπάνια για τρόπους μείωσης της κατανάλωσης με αποφυγή σπατάλης.
Μεσοπρόθεσμα μέτρα: Η ενίσχυση του ταμιευτήρα Ευήνου από ποταμούς που τροφοδοτούν τη λίμνη των Κρεμαστών (έως περίπου 200 εκατ. κ.μ. ανάλογα με τις ανάγκες). Για το σκοπό αυτό θα δρομολογηθεί η σχετική μελετητική και διαγωνιστική διαδικασία. · Η επιλογή της αφαλάτωσης ως στρατηγική εφεδρεία ή/και ως μέτρο άμεσης υλοποίησης. · Το πενταετές πρόγραμμα έργων βελτιστοποίησης της λειτουργίας του δικτύου ύδρευσης με στόχο την μείωση των διαρροών, ύψους 170 εκ. ευρώ και μαζικών αντικαταστάσεων πεπαλαιωμένων υδρομετρητών με έξυπνους μετρητές προϋπολογισμού 123 εκατ. ευρώ.
Μακροπρόθεσμα μέτρα: Πρόσθετα έργα για την ενίσχυση του ταμιευτήρα Ευήνου από την Λίμνη Κρεμαστών · Η επαναχρησιμοποίηση ύδατος προερχόμενου από την Ψυττάλεια για βιομηχανική χρήση και άρδευση, καθώς και για εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα.
Όπως αναφέρεται στην οικονομική έκθεση πρώτου εξαμήνου 2024, η διαχείριση του κινδύνου της λειψυδρίας , στο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης, εστιάζει σε μια σειρά μέτρων μετριασμού, που αποτρέπουν την εμφάνιση προβλημάτων επαρκούς υδροδότησης. Τα φαινόμενα της έλλειψης βροχοπτώσεων καθ’ όλη την διάρκεια του πρώτου εξαμήνου 2024, καθώς και η εκτεταμένη σε ένταση και σε διάρκεια εμφάνιση της αφρικανικής άμμου , αναμφίβολα αύξησαν τις ανάγκες κατανάλωσης ύδατος για οικιακή χρήση πέραν των προβλέψεων.
Η αύξηση της κατανάλωσης νερού στο α' εξάμηνο του 2014 κατά 7,6%, μολονότι επιφέρει αύξηση εσόδων, από πλευράς κινδύνων εγείρει θέματα που οδηγούν σε αναγκαιότητα λήψης ελεγκτικών μηχανισμών. Προκειμένου να επιτευχθεί διαχείριση της οξείας μείωσης των αποθεμάτων νερού από 1.100 εκατ. m3 με στοιχεία - Οκτώβριος 2022- σε κάτω από των 700 εκατ. m3 ως εκτίμηση για Οκτώβριο 2024, αναπτύχθηκαν οι παραπάνω στρατηγικές αντιμετώπισης του κινδύνου και παράλληλα έγιναν επικοινωνιακές καμπάνιες για την ανάγκη μείωσης της κατανάλωσης.
Ενεργοβόρες οι εναλλακτικές πηγές
Ωστόσο, όπως αναφέρει η εισηγμένη, πρέπει να αναφερθεί ότι οι εναλλακτικές πηγές υδροληψίας είναι αρκετά πιο ενεργοβόρες από το κυρίως υδροδοτικό σύστημα που λειτουργεί βαρυτικά.
Σημειώνεται, όμως, ότι η ευθύνη της επάρκειας του φυσικού πόρου για την κάλυψη των αναγκών των πολιτών καθώς του αυξημένου λειτουργικού κόστους, βαραίνει το κράτος το οποίο έχει και την κυριότητα όλου του εξωτερικού υδροδοτικού συστήματος.
Η επέκταση
Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με εξαγγελίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η ΕΥΔΑΠ αναμένεται να επεκταθεί στην υπόλοιπη Αττική, Βοιωτία, Κορινθία και Φωκίδα και να ενεργοποιηθεί περαιτέρω η ΕΥΔΑΠ Νήσων Αναπτυξιακή για την υποστήριξη των νησιών και της Κρήτης για την εκτέλεση μεγαλύτερων έργων όπου είναι αδύναμος ο πάροχος και ανεπαρκής η εισπραξιμότητα. Επιπλέον θα υπάρξει ειδική πρωτοβουλία σε περιοχές που υφίσταται οξεία κρίση λειψυδρίας (π.χ. Κυκλάδες) με ανάληψη της συνολικής ευθύνης από την ΕΥΔΑΠ Νήσων Αναπτυξιακή, υπο την οποία θα τεθούν οι επιμέρους ΔΕΥΑ με εύλογη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ο νόμος 5106/2024 περιέχει ευνοϊκές ρυθμίσεις όσον αφορά τις λειτουργικές ευελιξίες και τις δυνατότητες επέκτασης της ΕΥΔΑΠ. Οι αναπτυξιακές πρωτοβουλίες ενδέχεται να παρεμποδιστούν από την καθυστέρηση στην εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου, στο οποίο προβλέπεται η πλήρης ανάκτηση του κόστους και της έλλειψης ευελιξίας στη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού.
Τα τιμολόγια
Σχετικά με την προβλεπόμενη πορεία της εισηγμένης στο 2024, όπως σημειώνεται, η ΕΥΔΑΠ βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος προκειμένου να αποφασιστεί η στρατηγική αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, όπως είναι και η λειψυδρία, αναμένει την διαμόρφωση του νέου τιμολόγιου και την πλήρη λειτουργία της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.), ενώ παράλληλα συνεχίζει το σημαντικό επενδυτικό της έργο κυρίως στην Ανατολική Αττική.
Αναφορικά με τη διαμόρφωση του νέου τιμολογίου, η ΕΥΔΑΠ αναμένει την έκδοση της νέας ΚΥΑ η οποία θα αντικαταστήσει την ακυρωμένη από το ΣτΕ υπ’ αριθμ. 135275/19.05.2017 απόφαση της διυπουργικής Εθνικής Επιτροπής Υδάτων, περί κανόνων τιμολόγησης του νερού. Μετά την έκδοση της ΚΥΑ η Εταιρεία θα εισηγηθεί το νέο τιμολόγιο βάσει του επιτρεπόμενου εσόδου. Το σταθερό ρυθμιζόμενο επιχειρησιακό περιβάλλον που διαμορφώνεται, αποτελεί τη βάση για την περαιτέρω ανάπτυξη της Εταιρείας μέσω του επενδυτικού πλάνου και του μετασχηματισμού της.
Συνεργασία με ΕΤΕπ (ΕΙΒ)
Στις 5 Ιουλίου 2024 υπεγράφη Συμφωνία τεχνικής βοήθειας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και της ΕΥΔΑΠ για την υποστήριξη του επενδυτικού της προγράμματος.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) θα παράσχει δωρεάν στοχευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες στην ΕΥΔΑΠ για να υποστηρίξει το δεκαετές επενδυτικό πρόγραμμα της εταιρείας ύψους 2 δισεκατομμυρίων ευρώ, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφαλής και αδιάλειπτη παροχή πόσιμου νερού καθώς και η διαχείριση κλιματικών κινδύνων, όπως η λειψυδρία, η ξηρασία και οι καύσωνες.
Η συμφωνία προβλέπει ότι οι υπηρεσίες τεχνικής βοήθειας της ΕΤΕπ θα υποστηρίξουν την ΕΥΔΑΠ για την ιεράρχηση των δράσεων και την υλοποίηση έργων χαρτοφυλακίου στο πλαίσιο της στρατηγικής που έχει αναπτύξει για τη βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας ως μέρος της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Μέσω της συμφωνίας θα ξεπεραστούν επενδυτικά εμπόδια και θα διασφαλιστεί η χρηματοδότηση έργων προκειμένου να αντιμετωπιστούν αδυναμίες της αγοράς και να αμβλυνθούν επενδυτικά κενά. Η συνεργασία διασφαλίζει την πρόσβαση σε καθαρές και βιώσιμες λύσεις ύδρευσης και αποχέτευσης για όλους τους κατοίκους της Αθήνας και της Περιφέρειας Αττικής, σε προσιτές τιμές.
Αύξηση Επενδύσεων
Το 1ο 6μηνο 2024 η απορρόφηση του επενδυτικού προγράμματος έργων ανήλθε σε 22,4 εκατ. ευρώ, αυξημένη κατά 6% σε σύγκριση με την απορρόφηση του 1ου 6μηνου 2023.
Το επενδυτικό πρόγραμμα 2024-2033 αφορά σε : μεγάλα έργα στην Ανατολική Αττική (958,7 εκατ. ευρώ), έργα του δικτύου ύδρευσης (681,6 εκατ. ευρώ), έργα αποχέτευσης (364,5 εκατ. ευρώ), έργα κτιριακά, ψηφιακής διακυβέρνησης και μετασχηματισμού (103,8 εκατ. ευρώ).
Το 50% του προϋπολογισμού των έργων χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. Η υστέρηση των απορροφήσεων στο επενδυτικό πρόγραμμα οφείλεται κυρίως στα μεγάλα έργα αποχέτευσης της Ανατολικής Αττικής. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024 προέκυψε η ανάγκη για ορισμένες τροποποιήσεις συμβάσεων, που δεν σχετίζονται με την ΕΥΔΑΠ, και επηρέασαν τη διαδικασία απορρόφησης/εκταμίευσης εγκεκριμένων κονδυλίων ΕΣΠΑ. Ωστόσο η ΕΥΔΑΠ προβλέπει ότι θα απορροφήσει τα σχετικά κονδύλια εντός τους έτους.
