Χριστούγεννα στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών θα περάσουν οι εκπρόσωποι των 4 μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων της χώρας ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, AKTOR, ΑΒΑΞ, ΜΕΤΚΑ, αλλά και οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου, με «φόντο» τους διαγωνισμούς για τις 4+4 εργολαβίες αποκατάστασης ζημιών (για οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο) στη Θεσσαλία και την Φθιώτιδα, ύψους 1,35 δις ευρώ (για οδικά σχεδόν 900 εκατ. για σιδηρόδρομο 450 εκατ., συν κονδύλια για μικρότερες παρεμβάσεις, συμβούλους κ.α., και με πόρους σχεδόν 600 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης). Με καθυστερήσεις… μηνών, ορίστηκε για την Τρίτη 24 Δεκεμβρίου το πρωί (στις 11:00), δηλαδή Παραμονή Χριστουγέννων, η ημερομηνία λήξης (περιθώριο) υποβολής προσφορών και μαζί αποσφράγισης των οικονομικών φακέλων που θα δώσουν οι 4 κατασκευαστικοί όμιλοι.
Είναι έργα απαραίτητα για την οικονομική / κοινωνική αποκατάσταση και συνοχή των περιοχών που έχουν πληγεί, θα φέρουν τις εταιρείες, που παράλληλα προωθούν και άλλα projects, στα «όρια δυνατοτήτων τους» (υψηλών απαιτήσεων παρεμβάσεις). Ενώ η όλη διαδικασία μάλλον αποτελεί ένα ακόμα, ίσως το πλέον σοβαρό μέχρι τώρα, crast test για τη δυνατότητα του κράτους και των επιχειρήσεων να υλοποιήσουν άμεσα έργα που «απαντούν» στις νέες κλιματικές συνθήκες και θα γίνουν με όρους βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας.
Γιατί έγινε η επιλογή των απευθείας προσκλήσεων στους «4» ισχυρούς
Όπως έχει αναφέρει από καιρό το insider.gr, η διαδικασία έγινε με απευθείας προσκλήσεις προς την «τετράδα», προ ολίγων ημερών, η ανάθεση του κάθε έργου θα γίνει με διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, δηλαδή με fast track κλειστές κινήσεις και όχι ανοιχτό διαγωνισμό, με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάσει τιμής. Σύμφωνα με πληροφορίες, κάθε όμιλος μπορεί να «χτυπήσει» και τις 8 εργολαβίες (από 4 για οδικά / σιδηροδρομικά) ενώ υπάρχει και μίνιμουμ όριο (πρέπει να δοθούν προσφορές για τουλάχιστον κάποιες εργολαβίες).
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που υπάρχουν, από την στιγμή που θα δοθούν οι προσφορές θα χρειαστεί ένα διάστημα μερικών εβδομάδων μήνα για να συμβασιοποιηθούν οι εργολαβίες και να ξεκινήσουν τα έργα. Οι συμβάσεις για να υπογραφούν λογικά θα πρέπει πρώτα να έχουν εγκριθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Πάντως, μέχρι στιγμής δεν έχουν κυκλοφορήσει ασφαλείς προβλέψεις για το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης και κυρίως ολοκλήρωσης των έργων (προφανώς τουλάχιστον ένα έτος). Θεωρητικά, αφού τα έργα χρηματοδοτούνται και από το Ταμείο Ανάκαμψης τα χρονοδιαγράμματα είναι σφιχτά οπότε οι παρεμβάσεις θα πρέπει να έχουν αποπερατωθεί έως τα τέλη Ιουνίου 2026.
Βέβαια, το μέγεθος των παρεμβάσεων είναι τεράστιο, σχεδόν μόνο 1.000 διαφορετικά σημεία για τα οδικά έργα, και θα χρειαστεί πολλή δουλειά, διάσπαση εργοταξίων, συντονισμός κ.α.. «Θα κάνουμε σε κάθε περιοχή δουλειά σαν να είναι… δεκάδες διάσπαρτες εργολαβίες», ανέφερε προ ημερών στο insider.gr στέλεχος του κλάδου, εξηγώντας ίσως και την απόφαση του υπουργείου να πάει σε «κλειστές» διαδικασίες.
Το υπ. Υποδομών και Μεταφορών, προκειμένου να εξηγήσει την διαδικασία που έχει επιλέξει για την διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση για την ανάθεση του έργου (fast track διεργασίες), αφήνοντας μάλιστα εκτός τις μικρότερες κατασκευαστικές που για τον λόγο αυτό έχουν «ξεσηκωθεί» , έχει αναφέρει ότι πρόκειται για «έργα αποκατάστασης βλαβών σε μεγάλο αριθμό θέσεων, με ευρεία διασπορά και μεγάλη τεχνική δυσκολία, για την ανάθεση των οποίων ήταν απαραίτητο να προηγηθεί η εκτίμηση των συνεπειών της κακοκαιρίας στην πληγείσα περιοχή και ο καθορισμός της ειδικότερης περιοχής παρέμβασης, στη συνέχεια η διενέργεια διαδικασίας ανάθεσης σε τεχνικούς συμβούλους καθηκόντων υποβοήθησης της Υπηρεσίας για την αποτύπωση της κατάστασης και απόφανση επί των απαιτούμενων τεχνικών λύσεων, με συγκρότηση ομάδων για τη διενέργεια επιτόπου αυτοψιών σε πάνω από χίλια σημεία επίσκεψης, σε ευρεία διασπορά και ποικίλο γεωγραφικό ανάγλυφο, στις έξι Περιφερειακές Ενότητες των Περιφερειών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, έλεγχο, καταγραφή και αποτύπωση των σημείων παρέμβασης, σύνταξη προτάσεων τεχνικών λύσεων αποκατάστασης ανά σημείο, ιεράρχηση και χρονική προτεραιοποίηση από πλευράς ασφάλειας και προσβασιμότητας των παρεμβάσεων και αποτύπωση κόστους για κάθε ένα από τα σημεία επέμβασης». Ως εκ τούτου, «συντρέχει κατεπείγουσα ανάγκη εκτέλεσης των έργων για την αποκατάσταση των βλαβών, καθώς διαταράσσεται η οικονομική, κοινωνική και προσωπική ζωή των κατοίκων των επηρεαζόμενων περιοχών».
Μεγάλο εύρος καταστροφών, άρα και παρεμβάσεων – Οι όροι ανθεκτικότητας
Όπως έχει αναδειχθεί πλέον, και έχει προβάλει το insider.gr, οι νέες υποδομές, αλλά και οι παλιές που χρήζανε συντήρησης – αναβάθμισης, πόσω μάλλον αυτές που καταστράφηκαν, πρέπει να γίνονται με νέα δεδομένα, με όρους βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας, ώστε να μην χρειάζεται με μια νέα θεομηνία να γίνεται η δουλειά από την αρχή, εις βάρος των περιοχών, των κοινωνιών και της οικονομίας. Στελέχη του υπουργείου, του εργοληπτικού κλάδου, της αυτοδιοίκησης και άλλων εμπλεκόμενων φορέων, ολοένα και εντονότερα προτάσσουν την αναγκαιότητα υλοποίησης νέων έργων ή παρεμβάσεων με δεδομένα που θα καλύπτουν, στο μέτρο του δυνατού, τις υποδομές από ακραία καιρικά φαινόμενα. Ολες οι πλευρές σημειώνουν ότι οι συνθήκες απαιτούν πλέον έργα ανθεκτικά σε ακραία φαινόμενα αλλά και με ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, για να μειωθούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως άλλωστε επιβάλλεται και από τις οδηγίες της ΕΕ, αλλά το απαιτεί και η κοινωνία.
Αξίζει να θυμίσουμε, μιλώντας για τη Θεσσαλία, πώς και πόσο είχαν καταστραφεί υποδομές εκεί, όπως αναφέρονταν σε έγγραφα του υπ. Υποδομών. Καθιζήσεις του οδοστρώματος σε διάφορα τμήματα του περιφερειακού δικτύου, έως και πλήρη, σε αρκετές περιπτώσεις, αποδόμηση της υπόβασης του δρόμου, λόγω του μεγάλου ύψους βροχής, εκτεταμένες ζημίες, πλημμύρες και άλλες βλάβες «άφησαν πίσω τους» στις οδικές υποδομές της Κεντρικής Ελλάδας οι περσινές κακοκαιρίες «Daniel» και «Elias». Παράλληλα, τα πρωτόγνωρα και ακραία καιρικά φαινόμενα που εκδηλώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2023, πλήττοντας κατά κύριο λόγο την περιοχή της Θεσσαλίας αλλά και της Στερεάς Ελλάδας, προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές σε τμήματα του Σιδηροδρομικού Δικτύου λόγω του τεράστιου όγκου νερού, που προήλθε από τις έντονες βροχοπτώσεις, την αστοχία φραγμάτων και την υπερχείλιση ποταμών και ρεμάτων.
Ειδικότερα, όσον αφορά στο οδικό δίκτυο, παρουσιάστηκαν μεγάλες καθιζήσεις του οδοστρώματος σε διάφορα τμήματα του περιφερειακού δικτύου, έως και πλήρης, σε αρκετές περιπτώσεις, αποδόμηση της υπόβασης του δρόμου, λόγω του μεγάλου ύψους βροχής κατά τη διάρκεια των δύο φαινομένων, καθώς και των υψηλών ταχυτήτων ροής των επιφανειακών υδάτων, λόγω του έντονου ανάγλυφου κάποιων περιοχών. Ιδιαίτερα στο ορεινό οδικό δίκτυο, δημιουργήθηκαν καταπτώσεις και κατολισθήσεις, βλάβες ή και καταστροφή των πρανών επιχωμάτων ή και ορυγμάτων οδών, με αποτέλεσμα να υποστεί ζημιές τοπικά το οδόστρωμα ή και να καλυφθεί με προϊόντα της κατολίσθησης, ενώ έχουν καταγραφεί και βλάβες στα συνοδά υδραυλικά έργα. Στο πεδινό οδικό δίκτυο, λόγω υπερκάλυψης του οδοστρώματος από όμβρια ύδατα που δεν μπορούσαν να παροχετευτούν, καθώς και από την ορμή των φερτών υλικών που παρασύρθηκαν από περιοχές με υψηλότερο υψόμετρο, παρατηρείται, τοπικά ή και εκτεταμένα, μερική έως και πλήρης καταστροφή της οδού και των συνοδών υδραυλικών έργων.
Εκτεταμένα προβλήματα με μερικές ή ολικές καταρρεύσεις, παρουσιάστηκαν και στα παράλληλα, μικρά τεχνικά έργα, όπως είναι οι τοίχοι αντιστήριξης ανάντη και κατάντη των οδών, οι οχετοί απορροής ομβρίων υδάτων των οδών, οι οποίοι τις διασχίζουν εγκάρσια ή χωροθετούνται παράλληλα στα τοπικά οδικά δίκτυα των Περιφερειών, όπως επίσης και οι επενδεδυμένες τάφροι. Βλάβες έχουν καταγραφεί και στα δίκτυα ηλεκτροφωτισμού, στην οριζόντια και κατακόρυφη σήμανση, καθώς και στα συστήματα ασφαλείας των οδών. Στις περιοχές που έχουν παρατηρηθεί ζημιές στα οδικά τμήματα περιλαμβάνονται και βλάβες σε μεγάλα τεχνικά, όπως γέφυρες στις οποίες, κατά περίπτωση, απαιτούνται εργασίες αποκατάστασης αστοχιών ή και επανακατασκευής αυτών που έχουν καταρρεύσει. Τα ως άνω προβλήματα προκάλεσαν τη διακοπή της κυκλοφορίας σε πολλά σημεία του οδικού δικτύου, είτε λόγω αδυναμίας, είτε λόγω μη ασφαλούς διέλευσης οχημάτων και πεζών από τα τμήματα αυτά.
Ποια είναι τα έργα (οδικά – σιδηροδρομικά)
· Κατεπείγοντα έργα αποκατάστασης βλαβών των υποδομών συνεπεία των έντονων καιρικών φαινομένων «Daniel» και «Elias» Δήμων: Ζαγοράς – Μουρεσίου, Νοτίου Πηλίου, Βόλου και Ρήγα Φεραίου, με προϋπολογισμό: 278.200.000 €.
· Κατεπείγοντα έργα αποκατάστασης βλαβών των υποδομών συνεπεία των έντονων καιρικών φαινομένων «Daniel» και «Elias» Δήμων: Αργιθέας, Λίμνης Πλαστήρα, Μετεώρων και Πύλης, με προϋπολογισμό: 267.500.000 €.
· Κατεπείγοντα έργα αποκατάστασης βλαβών των υποδομών συνεπεία των έντονων καιρικών φαινομένων «Daniel» και «Elias» Δήμων: Τεμπών, Τυρνάβου, Ελασσόνας, Αγιάς, Λαρισαίων, Φαρκαδόνας, Κιλελέρ, Παλαμά, Μουζακίου, Τρικκαίων και Καρδίτσας, με προϋπολογισμό: 184.000.000 €.
· Κατεπείγοντα έργα αποκατάστασης βλαβών των υποδομών συνεπεία των έντονων καιρικών φαινομένων «Daniel» και «Elias» Δήμων: Ιστιαίας-Αιδηψού, Μαντουδίου-Λίμνης- 5 Αγίας Άννας, Δομοκού, Λαμίας, Αλμυρού, Φαρσάλων και Σοφάδων, με προϋπολογισμό: 170.000.000 €.
· Αποκατάσταση της διπλής σιδηροδρομικής γραμμής Αθηνών – Θεσσαλονίκης, από την έξοδο του Σ.Σ. Δομοκού (Χ.Θ. 288+600) έως την είσοδο του Σ.Σ. Κραννώνα (Χ.Θ. 328+840), με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 173.600.000 ευρώ (με ΦΠΑ).
· Αποκατάσταση της μονής σιδηροδρομικής γραμμής Παλαιοφαρσάλου – Καλαμπάκας, σε εντοπισμένα τμήματα της γραμμής, με προϋπολογισμό 57.660.000 ευρώ (με ΦΠΑ).
· Αποκατάσταση της μονής σιδηροδρομικής γραμμής Λάρισας – Βόλου, με προϋπολογισμό 181.660.000 ευρώ (με ΦΠΑ).
· Αποκατάσταση των συστημάτων Σηματοδότησης, ETCS L1, Τηλεδιοίκησης και Ηλεκτροκίνησης στο τμήμα της διπλής σιδηροδρομικής γραμμής από το ΣΣ Παλαιοφάρσαλο (Χ.Θ 296+245) έως ΣΣ Κράννων (ΧΘ 336+330), με προϋπολογισμό 37.200.000 ευρώ (με ΦΠΑ).
