Προς ταχύτερες μειώσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ γέρνει η πλάστιγγα, μετά τις «φωτιές» που άναψαν στην παγκόσμια οικονομία οι δασμοί Τραμπ. Μετά την απόφαση του Αμερικανού προέδρου για επαύξηση των δασμών στην Κίνα στο 104% και εν αναμονή των επόμενων κινήσεων στην παγκόσμια σκακιέρα, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ (η οποία διαθέτει τη μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο - 450 εκατομμύρια καταναλωτές -), ο ορίζοντας για την παγκόσμια ανάπτυξη γίνεται πιο θολός.
Στα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο ρυθμός της ανάπτυξης έχει ήδη αναθεωρηθεί προς τα κάτω, γεγονός που προδιαγράφει ταχύτερες μειώσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ. Στον αντίποδα, ωστόσο, παραμένει πάντα ο κίνδυνος ανόδου του πληθωρισμού.
Όπως αναφέρεται στην Έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ, Γιάννη Στουρνάρα, η παρατεταμένη πολιτική και γεωπολιτική αβεβαιότητα και οι επιπτώσεις από την επιβολή δασμών και αντιποίνων στο διεθνές εμπόριο, αναμένεται να συνεχίσουν να πλήττουν την εύθραυστη ανάκαμψη το 2025. Η Ελλάδα αν και έχει μικρή εξάρτηση σε εξαγωγές προς ΗΠΑ, όπως σημείωσε ο Διοικητής της ΤτΕ, εντούτοις ενδέχεται να επηρεασθεί εμμέσως από τις πολιτικές δασμών, καθώς μια συνολική επιβάρυνση της παγκόσμιας οικονομίας, μπορεί να επηρεάσει τη ζήτηση.
Στις πρόσφατες προβλέψεις των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ (Μάρτιος 2025), οι προοπτικές για τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω κατά 0,2 της μονάδας, τόσο για το 2025 όσο και για το 2026. Έτσι, το ΑΕΠ της ευρωζώνης αναμένεται να αυξηθεί κατά 0,9% το 2025 και κατά 1,2% το 2026. Η αναθεώρηση αυτή αντανακλά την ισχυρότερη επίδραση της αβεβαιότητας, κυρίως μέσω των ασθενέστερων εξαγωγών και, σε μικρότερο βαθμό, της μειωμένης επενδυτικής δραστηριότητας. Επιπλέον, αντικατοπτρίζει τις προσδοκίες ότι οι προκλήσεις ανταγωνιστικότητας θα διαρκέσουν πιθανότατα περισσότερο από ό,τι αρχικά εκτιμήθηκε.
Τα παραπάνω ανοίγουν το παράθυρο για νέες μειώσεις των επιτοκίων του Ευρώ που οι αγορές εκτιμούν πως θα είναι μεγαλύτερες από τα μέχρι σήμερα δεδομένα. Το κλίμα προοιωνίζεται νέα μείωση επιτοκίων στη συνεδρίαση της ΕΚΤ στις 17 Απριλίου, η οποία μπορεί, για πρώτη φορά, να φτάσει τη μισή ποσοστιαία μονάδα, έχοντας και συνέχεια. Διεθνή επενδυτικά σπίτια ποντάρουν σε αυτό, με ενδεικτικά την JPMorgan Chase να βλέπει τέσσερις συνεχόμενες μειώσεις επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ΕΚΤ έχει ήδη προχωρήσει σε έξι μειώσεις επιτοκίων από τον Ιούνιο, με τις τέσσερις νέες κινήσεις που προβλέπει η JPMorgan να οδηγούν το επιτόκιο καταθέσεων στο 1,5%.
Υπενθυμίζεται ότι η ΕΚΤ είχε ξεκινήσει τον πτωτικό κύκλο των επιτοκίων στις 12 Ιουνίου του 2024, μειώνοντας το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων από το 4% στο 3,75%. Συνέχισε με ισόποσες μειώσεις (0,25 της μονάδας) στα 18/9/2024, στις 23/10/24, στις 18/12/24, στις 5/2/25 και στις 12/3/25, μετά από έναν ανοδικό κύκλο των επιτοκίων που ξεκίνησε στις 27/7/2022 (το επιτόκιο έγινε μηδενικό από αρνητικό, -0,50%) και ολοκληρώθηκε στις 20/9/2023 (επιτόκιο στο 4%).
Στις αποφάσεις της ΕΚΤ για τα επιτόκια βαρύνει, πάντως, καίρια και ο πληθωρισμός. Με βάση τις πιο πρόσφατες μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ (Μάρτιος 2025), το Διοικητικό Συμβούλιο αναμένει πλέον καταγραφόμενο ρυθμό πληθωρισμού σε ετήσια βάση 2,3% το 2025, 1,9% το 2026 και 2,0% το 2027. Οι αντίστοιχες προβολές για τον πυρήνα του πληθωρισμού είναι 2,2% το 2025, 2,0% το 2026 και 1,9% το 2027.
Όσον αφορά τους ανοδικούς κινδύνους που περιβάλλουν επί του παρόντος τις προοπτικές του πληθωρισμού, οι τριβές για το διεθνές εμπόριο εντείνουν την αβεβαιότητα. Όπως αναφέρεται στην Έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ θεωρεί ότι αν σημειωθεί γενική κλιμάκωση των τριβών, είναι πιθανόν να υποτιμηθεί η συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ και το κόστος των εισαγομένων στη ζώνη του ευρώ να διογκωθεί, πράγμα που θα επιβαρύνει τον πληθωρισμό. Δεν πρέπει να παραβλέπεται βέβαια ότι προς την αντίθετη κατεύθυνση θα επιδρούσε στον πληθωρισμό στη Νομισματική Ένωση τυχόν εξασθένηση της ζήτησης για εξαγωγές από τη ζώνη του ευρώ λόγω της επιβολής δασμών ή ανακατεύθυνση προς τη ζώνη του ευρώ προϊόντων εξαγόμενων από χώρες με πλεόνασμα παραγωγικού δυναμικού εφόσον αυτές πληγούν από τους δασμούς.
