Εύσημα για το σχέδιο Ηρακλής, για την πρόοδο σε βασικές ιδιωτικοποιήσεις αλλά και για το νέο πτωχευτικό δίνει ο ESM στην Ελλάδα μέσα από την ετήσια έκθεσή του που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα. Στο ειδικό κεφάλαιο που έχει για τη χώρα καταγράφει όμως και μία σειρά από πεδία καθυστερήσεων τα οποία συνδέονται κυρίως με την πανδημία.
Επίσης, απευθύνει συστάσεις οι οποίες έχουν τον ίδιο στόχο: την αποκλιμάκωση του πολύ υψηλού δημόσιου χρέους. Συνδέονται με την τόνωση της παραγωγικότητας και την ενίσχυση των επενδύσεων για να αντισταθμίσουν το πλήγμα στην ανάπτυξη από τη γήρανση του πληθυσμού (η οποία ανάγεται εδώ και καιρό από τον ESM στην νέα μεγάλη απειλή για τη χώρα).
Κάνει επίσης σαφές πως η επιτάχυνση της αναπτυξιακής διαδικασίας περιλαμβάνει προσπάθεια σε πολλούς τομείς: τη συνέχιση εφαρμογής της ατζέντας των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, την πλήρη απορρόφηση των κονδυλίων από την ΕΕ, τη μείωση του υπολοίπου των κόκκινων δανείων, την πλήρη εφαρμογή του πτωχευτικού, αλλά και την περαιτέρω ενίσχυση του κοινωνικού ιστού.
Η έκθεση παρουσιάστηκε στο πλαίσιο της ετήσιας συνόδου του ESM που λαμβάνει χώρα σήμερα παράλληλα με το Eurogroup. Με τον Υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα χθες να έχει ειδική συνάντηση με τον επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ.
Στο μήνυμά του ο επικεφαλής του ESM επισήμανε πως το 2020 ο ESM αποδείχθηκε «πιο ισχυρός και ανθεκτικός για να αντιμετωπίσει και να ξεπεράσει τυχόν μελλοντικές προκλήσεις για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ζώνης του ευρώ». Αναφέρθηκε επίσης στην ενίσχυση του ρόλου του στο πλαίσιο της νέας αρχιτεκτονικής της ΕΕ.
Για την Ελλάδα αναφέρεται στην έκθεση πως «η πανδημία διέκοψε μια τριετή οικονομική ανάκαμψη και οδήγησε σε σημαντικό έλλειμμα γενικής κυβέρνησης για πρώτη φορά από το 2015. Το ΑΕΠ μειώθηκε απότομα, κυρίως λόγω της πτώσης του τουρισμού και των περιοριστικών μέτρων για την ανάσχεση της διάδοσης του Covid-19. Η ύφεση και τα ειδικά μέτρα στήριξης οδήγησαν τον προϋπολογισμό σε μεγάλα ελλείμματα. Οι ευνοϊκές συνθήκες της αγοράς, υποστηριζόμενες από τα προγράμματα της ΕΚΤ και το πρόγραμμα ανάκαμψης της ΕΕ, επέτρεψαν στη χώρα να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες χρηματοδότησής της και να διατηρήσει υψηλά ταμειακά υπόλοιπα. Οι ελληνικές τράπεζες έχουν μέχρι στιγμής ξεπεράσει τον αντίκτυπο της πανδημίας και χορηγούν αυξανόμενα ποσά δανείων σε επιχειρήσεις, κυρίως χάρη στην εποπτική ευελιξία και στα εθνικά προγράμματα στήριξης». Επισημαίνει επίσης πως λόγω των ευνοϊκών όρων δανεισμού από τον ESM η χώρα εξοικονόμησε ποσό που ανέρχεται σε 8 δισ. ευρώ το 2020.
Για την πορεία του ΑΕΠ ο ESM επισημαίνει πως το 2020 η πτώση στον τουρισμό έπληξε την οικονομία πιο έντονα, ενώ η εγχώρια κατανάλωση μειώθηκε λιγότερο λόγω των μέτρων στήριξης. Επίσης μιλά για ανθεκτικές εξαγωγές αγαθών, αλλά και για επιδείνωση του ισοζυγίου υπηρεσιών που διεύρυνε το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών.
Λόγω της ύφεσης και των στοχευμένων μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης, τα έσοδα μειώθηκαν και διογκώθηκαν οι δαπάνες. Έτσι, «μετά την επίτευξη μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων για τέσσερα συνεχόμενα έτη, το πρωτογενές ισοζύγιο σε όρους προγράμματος έδειξε έλλειμμα 7,5% του ΑΕΠ το 2020. Αυτό το έλλειμμα, μαζί με την πτώση του ΑΕΠ, οδήγησε το χρέος στο 205,6% του ΑΕΠ».
Αναφέρεται πως «παρά την ύφεση, οι τράπεζες συνέχισαν να πληρούν τις κεφαλαιακές απαιτήσεις το 2020, αλλά η κερδοφορία παρέμεινε χαμηλή. Οι συνθήκες ρευστότητας και χρηματοδότησης βελτιώθηκαν, ιδίως μετά από τα μέτρα της ΕΚΤ και ο δανεισμός στην οικονομία συνεχίστηκε». Αναφορά γίνεται στο πρόγραμμα Ηρακλής που «επιτάχυνε τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων».
Περιγράφεται η πρόοδος των δεσμεύσεων της Ελλάδας σε όρους ενισχυμένης εποπτείας. Επίσης περιγράφει πρόοδο σε κομβικές ιδιωτικοποιήσεις που «σημείωσαν περαιτέρω πρόοδο» αλλά και στην καλή πορεία του Υπερταμείου. Ειδική μνεία γίνεται στο νέο πτωχευτικό, με στόχο την ενίσχυση της μείωσης των NPLs.
Αναφέρεται όμως και πως η πανδημία προκάλεσε αλλαγή στην ιεράρχηση των πολιτικών και διέκοψε την εφαρμογή ορισμένων μεταρρυθμιστικών προσπαθειών. Ειδικότερα, δεν επιτεύχθηκε το σχέδιο μείωσης των οφειλών προς ιδιώτες εκτός συντάξεων.
Επίσης για τους κινδύνους αναφορικά με την αποπληρωμή των δανείων, αναφέρει πως «το πολύ υψηλό επίπεδο δημόσιου χρέους παρουσιάζει σημαντική ευπάθεια». Ετσι, «η επίτευξη ισχυρής μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, η επιστροφή σε μια δημοσιονομική πορεία που συμμορφώνεται με το ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας είναι οι κρίσιμες προκλήσεις για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους».
Η βιωσιμότητα εξαρτάται αποφασιστικά από την ενίσχυση της παραγωγικότητας και από την ενθάρρυνση των επενδύσεων, επισημαίνει, αφού «οι δημογραφικές εξελλίξεις (σ.σ. γήρανση πληθυσμού), θα περιορίσουν τη συμβολή του εν λόγω παράγοντα στην ανάπτυξη μακροπρόθεσμα.
Ο ESM επισημαίνει πως η ενεργοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας απαιτεί προσπάθειες σε πολλούς τομείς πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της συνέχισης της εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησαν στη διάρκεια των προγραμμάτων αλλά και την «υλοποίηση της φιλόδοξης αναπτυξιακής στρατηγικής για την επανεκκίνηση της οικονομίας».
Γίνεται σαφές πως «η πλήρης απορρόφηση και η αποτελεσματική χρήση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών κονδυλίων, τα οποία ανέρχονται σε περισσότερο από το 10% του ΑΕΠ, παρέχουν μια μοναδική ευκαιρία για την αύξηση της παραγωγικότητας της οικονομίας μέσω επενδύσεων σε πεδία με μεγαλύτερη ένταση κεφαλαίου, στη ψηφιοποίηση και σε με απαιτήσεις για ειδικευμένο εργατικό δυναμικό».
Αναφέρεται επίσης πως για να μπορέσουν οι τράπεζες να υποστηρίξουν ένα τέτοιο αναπτυξιακό μοντέλο, απαιτείται περαιτέρω μείωση των NPLs. Ετσι, η διασφάλιση της ανθεκτικότητας των τραπεζών παραμένει προτεραιότητα, υποστηριζόμενη από την πλήρη εφαρμογή της μεταρρύθμισης του Πτωχευτικού. «Όλα αυτά μπορούν να συμβαδίζουν με την περαιτέρω ενίσχυση του δικτύου κοινωνικής ασφάλισης και με την εκπλήρωση των δεσμεύσεων της ενισχυμένης εποπτείας» αναφέρεται.
