«Φωτιά» στα εισοδήματα των αγροτών βάζουν οι ξέφρενες αυξήσεις που καταγράφουν οι τιμές των λιπασμάτων, ναρκοθετώντας τις προοπτικές της αγροτικής παραγωγής και ενισχύοντας τους φόβους για ντόμινο επιπτώσεων, με βασικό κίνδυνο τις αλλεπάλληλες ανατιμήσεις στα τρόφιμα.
Η εκτίναξη του ενεργειακού κόστους, με αιχμή την τιμή του φυσικού αερίου - το οποίο αποτελεί σημαντική πρώτη ύλη για μια σειρά λιπασμάτων - έχει οδηγήσει σε αυξήσεις έως και 100% στις διεθνείς τιμές, με τον αγροτικό κόσμο της χώρας να βιώνει εδώ και αρκετό καιρό το ασφυκτικό βάρος των ανατιμήσεων.
«Κάθε νέα παραγγελία που έρχεται, έρχεται με αυξημένη τιμή», σχολιάζει στο insider.gr επιχειρηματίας που δραστηριοποιείται στην εμπορία και πώληση αγροτικών εφοδίων στην περιφέρεια, περιγράφοντας τη δύσκολη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα.
Τιμές που «ζαλίζουν»
«Οι αυξήσεις στις τιμές των λιπασμάτων έχουν ξεπεράσει το 100% και το κοντέρ δεν λέει να σταματήσει» δηλώνει αγρότης από τη Στερεά Ελλάδα, περιγράφοντας το ανοδικό σπιράλ στο οποίο έχουν επιδοθεί οι τιμές εδώ και έναν χρόνο. «Το κόστος έχει εκτοξευθεί. Ενεργειακό κόστος και πρώτες ύλες έχουν πάρει την ανιούσα. Πέρυσι αγόραζα ένα τσουβάλι (40 κιλά) λίπασμα για 19-20 ευρώ, ενώ πλέον η τιμή του έχει φτάσει τα 42-44 ευρώ. Το κόστος είναι δυσβάσταχτο, πώς θα τα βγάλουμε πέρα; Πώς θα φροντίσουμε τα χωράφια μας;», διερωτάται.
Η «εξίσωση» για τον αγροτικό κόσμο είναι σύνθετη και το πρόβλημα έχει γίνει ορατό μήνες τώρα, πολύ πριν το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία. Κι όμως η πολεμική σύρραξη στα ουκρανικά εδάφη, που έχει ήδη συμπληρώσει έναν μήνα, επιβαρύνει περαιτέρω μια ήδη δύσκολη κατάσταση, καθώς η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός λιπασμάτων διεθνώς. Οι εχθροπραξίες θέτουν σε κίνδυνο ένα πολύ μεγάλο μέρος της παγκόσμιας προσφοράς σε λιπάσματα, αυξάνοντας τους φόβους για την επάρκεια και ενισχύοντας τον κίνδυνο για σοβαρές ελλείψεις.
«Τυχεροί όσοι συγκέντρωσαν απόθεμα»
«Η συζήτηση για τυχόν ελλείψεις είναι συνεχής και η ανησυχία μεγάλη. Ορισμένοι παραγωγοί που είχαν ρευστότητα τους περασμένους μήνες και είδαν το πληθωριστικό κύμα να έρχεται, έσπευσαν να προμηθευτούν επαρκή αποθέματα σε λίπασμα για τις καλλιέργειές τους προκειμένου να προλάβουν τις ραγδαίες αυξήσεις. Αυτοί ήταν τυχεροί... Και απόθεμα έχουν και αγόρασαν σε πολύ χαμηλότερες τιμές το περασμένο φθινόπωρο», εξηγούν παράγοντες της αγοράς.
Από την πλευρά της η κυβέρνηση, με ειδική τροπολογία, έχει ζητήσει την πλήρη καταγραφή των αποθεμάτων που έχει η χώρα σε επτά βασικά είδη προϊόντων, προκειμένου να διασφαλιστεί η επάρκειά τους, αλλά και να αντιμετωπιστούν τυχόν φαινόμενα κερδοσκοπίας. Η τροπολογία αφορά στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αλυσίδα παραγωγής, εισαγωγής, εμπορίας, πώλησης, μεσιτείας, διακίνησης, διανομής και αποθήκευσης γεωργικών προϊόντων και τροφίμων στην ελληνική επικράτεια, ενώ τα αποθέματα που θα πρέπει να δηλώνονται είναι τα εξής: α) πρώτες ύλες για την παραγωγή λιπασμάτων, β) λιπάσματα, γ) ζωοτροφές, δ) ωμά δημητριακά παντός είδους και ιδίως σιτάρι ή σμιγάδι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη, καλαμπόκι, εδώδιμο φαγόπυρο, ε) άλευρα και ιδίως αλεύρια σιταριού ή σμιγαδιού και αλεύρια δημητριακών, στ) ηλίανθο και ζ) φυτικά έλαια, εκτός από το ελαιόλαδο, και ιδίως ηλιέλαιο (έλαιο ηλιοτροπίου), φοινικέλαιο και αραβοσιτέλαιο.
Χαώδης η κατάσταση διεθνώς
Σύμφωνα με τους σχετικούς δείκτες του Bloomberg, την περασμένη εβδομάδα, η διεθνής τιμή της νιτρικής αμμωνίας κατέγραψε άνοδο 43%, σκαρφαλώνοντας πάνω από τα 1.600 δολάρια ο τόνος, στη σκιά του φόβου πως οι αναταράξεις που δημιουργεί ο πόλεμος στην ομαλή ροή εφοδιασμού της αγοράς θα περιορίσουν την προσφορά στα λιπάσματα. Την ίδια ώρα η ουρία έχει φτάσει στα 1.400 δολάρια ο τόνος, έναντι 800 δολαρίων το 2021 και 500 δολαρίων το 2020. Διεθνείς αναλυτές προβλέπουν πως θα έχουν διάρκεια οι αναταραχές στο παγκόσμιο εμπόριο, υπό το βάρος των οικονομικών κυρώσεων που η Δύση έχει επιβάλλει στη Μόσχα.
Καθώς ο πόλεμος βρίσκεται σε εξέλιξη και κανένας δεν μπορεί με ασφάλεια να προβλέψει τη διάρκειά του, οι Ρώσοι παραγωγοί λιπασμάτων σπεύδουν να συγκεντρώσουν αποθέματα, προκειμένου να αποφύγουν τυχόν ελλείψεις. Ο περιορισμός ωστόσο των ρωσικών εξαγωγών ωθεί τις τιμές στα ύψη, με διεθνείς οργανισμούς να προειδοποιούν για σφοδρό κύμα επισιτιστικής κρίσης. Την ίδια ώρα, αναζητούνται εναλλακτικές αγορές προμήθειας λιπασμάτων – πλην της Ρωσίας – με οποιαδήποτε νέα επιλογή να καθίσταται αρκετά πιο κοστοβόρα. «Σενεγάλη και Μαρόκο, για παράδειγμα, δεν μπορούν να καλύψουν άλλες παραγγελίες. Έχουν ήδη δρομολογήσει παραγγελίες μέχρι τα τέλη του χρόνου. Θα υπάρξουν εναλλακτικές αγορές αλλά θα είναι πολύ πιο ακριβές», γράφει το Bloomberg.
Όσο η άνοιξη θα προχωρά και θα πλησιάζει η καλλιεργητική περίοδος, τόσο περισσότερο θα ενισχύονται οι τιμές στα λιπάσματα, καθιστώντας την αγροτική παραγωγή ένα… ακριβό σπορ για λίγους. Το τελευταίο διάστημα, αυξάνεται η ζήτηση για εναλλακτικά λιπάσματα, υπό το φόβο ότι τα παραδοσιακά λιπάσματα θα εκλείψουν.
«Εδώ και εννέα χρόνια που προμηθεύω με λιπάσματα τους αγρότες της Δυτικής Αφρικής, ποτέ ξανά δεν είδα τόσο σοβαρές αναταράξεις στην εφοδιαστική αλυσίδα και τόσο υψηλές τιμές», δηλώνει παραγωγός λιπασμάτων, μιλώντας στη Wall Street Journal, προσθέτοντας μάλιστα πως ο αγροτικός κόσμος της αφρικανικής ηπείρου βρίσκεται «σε κατάσταση σοκ».
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, τα λιπάσματα εμφανίζονται πλέον τρεις ή ακόμη και τέσσερις φορές πιο ακριβά από ότι ήταν το 2020, ροκανίζοντας τα εισοδήματα των αγροτών και πυροδοτώντας νέο ράλι στις τιμές των αγροτικών προϊόντων και κατ’ επέκταση των τροφίμων.
Μπροστά σε αυτό το δυσμενές κλίμα, ολοένα και περισσότεροι παραγωγοί ανά τον κόσμο αναζητούν τρόπους επιβίωσης, υιοθετώντας μια σειρά από έκτακτες λύσεις. Είτε προμηθεύονται τις μισές ποσότητες λιπασμάτων σε σχέση με παλαιότερα, είτε αλλάζουν τα χωράφια τους, καλλιεργώντας εναλλακτικά αγροτικά προϊόντα που χρειάζονται λιγότερο λίπασμα για να αναπτυχθούν. Όπως μεταδίδουν διεθνή μέσα ενημέρωσης, ήδη οι αγρότες στην Αργεντινή έχουν ανακοινώσει πως θα μειώσουν την παραγωγή σιταριού και καλαμποκιού έως και 30%.
Καμπανάκι για ελλείψεις από τους μεγαλύτερους κολοσσούς
Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί λιπασμάτων διεθνώς βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού, παρακολουθώντας πολύ στενά τις εξελίξεις, ιδίως σε ό,τι αφορά την πορεία του ενεργειακού κόστους.
Ήδη η Borealis, ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές λιπασμάτων στην Ευρώπη, ανακοίνωσε ότι αυτό το μήνα θα μειώσει την παραγωγή αμμωνίας στην Ευρώπη, ενώ, την ίδια ώρα, η νορβηγική Yara, κορυφαίος προμηθευτής αζωτούχων λιπασμάτων διεθνώς, γνωστοποίησε στις αρχές Μαρτίου ότι θα μειώσει την παραγωγή στα εργοστάσια Γαλλίας και Ιταλίας, περιορίζοντας την παραγωγή αμμωνίας και ουρίας στο 45% της συνολικής δυναμικότητας.
Την ίδια στιγμή το Παγκόσμιο Δίκτυο ενάντια στις επισιτιστικές κρίσεις - μια συμμαχία ανθρωπιστικών οργανώσεων - προειδοποιεί πως η ανασφάλεια στα τρόφιμα θα επιδεινωθεί, σημειώνοντας πως από τον περασμένο Σεπτέμβριο περί τα 161 εκατομμύρια ανθρώπων σε 42 έθνη βρίσκονται αντιμέτωπα με συνθήκες υποσιτισμού. Και όλα αυτά, ενώ τον περασμένο Φεβρουάριο, οι διεθνείς τιμές των τροφίμων ανήλθαν στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας 30ετίας, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών.
«Οι βίαιες εχθροπραξίες στην Ουκρανία - ήδη μια καταστροφή για τους άμεσα εμπλεκόμενους - θα είναι μια τραγωδία για τους φτωχότερους λαούς του πλανήτη, που δεν μπορούν να απορροφήσουν τις ραγδαίες ανατιμήσεις στα είδη διατροφής», προβλέπει αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών.
