Έτος ήπιας ύφεσης αναμένεται να είναι το 2023 για την ελληνική οικονομία, όπως εκτιμά, μιλώντας στο insider.gr η Maddalena Martini, οικονομολόγος της Allianz και υπεύθυνη για την Ελλάδα και την Ιταλία, υπό το βάρος των επίμονα έντονων πληθωριστικών πιέσεων.
«Χαρτογραφώντας» την πορεία της ελληνικής οικονομίας, η Maddalena Martini θεωρεί πως η Ελλάδα θα περάσει το κατώφλι της ύφεσης προς τα τέλη του τρέχοντος έτους, με την αβεβαιότητα και τον υψηλό πληθωρισμό να αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά που θα επηρεάσουν την κατανάλωση, με την ίδια, να αναμένει παράλληλα μια μέτρια επιβράδυνση των υψηλών τιμών κατά το 2023. Ωστόσο, ο «πυλώνας» των επενδύσεων εκτιμάται πως θα αποτελέσει ένα αντίβαρο και ιδιαίτερα στη βάση των εισροών των ευρωπαϊκών πόρων.
Παράλληλα, οι όποιες προκλήσεις γύρω από τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας δεν αναμένεται να εκτροχιάσουν την επιστροφή της χώρας στην επενδυτική βαθμίδα, όπως υποστηρίζει η οικονομολόγος της Allianz, και ιδιαίτερα υπό την πιο «στέρεα» δημοσιονομική προσπάθεια και εικόνα παρουσιάζεται.
Ως προς το σκέλος των τραπεζών, παρότι η ίδια στέκεται ιδιαίτερα στην άμεση υλοποίηση των διαδικασιών εξυγίανσης των ισολογισμών των τεσσάρων συστημικών, ωστόσο δεν διατηρεί μια αντίστοιχη θετική οπτική και θέση για τις υπόλοιπες τράπεζες της χώρας, επισημαίνοντας τόσο το ζήτημα του πιστωτικού κινδύνου όσο και της ικανότητα αποπληρωμής από τους δανειολήπτες καθώς το ευρύ οικονομικό περιβάλλον δυσχεραίνει τη θέση τους.
Συνέντευξη στον Ανδρέα Βελισσάριο
- Με την ελληνική οικονομία να καταγράφει μια ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική και το 2022 στη βάση της δυναμικής του τουριστικού κλάδου και της κατανάλωσης, τι αναμένετε για το 2023 αλλά και για τα επόμενα έτη;
Παρόλο που η ελληνική οικονομία συνεχίζει να παρουσιάζει μια σταθερή ανάκαμψη κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2022, με το επίπεδο παραγωγής να είναι κατά 5% υψηλότερο από τα προ πανδημίας επίπεδα (τέταρτο τρίμηνο του 2019), αναμένουμε ότι η ύφεση θα ξεκινήσει στα τέλη του τρέχοντος έτους, με μια συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 0,3% το 2023 και με μια επανεκκίνηση της ανάκαμψης από το τρίτο τρίμηνο του επόμενου έτους, έχοντας συνέχεια καθόλο το 2024. Το ΑΕΠ του τρίτου τριμήνου του 2022 αναμένεται να έχει υποστηριχθεί από την έντονη τουριστική δραστηριότητα, αλλά η αυξημένη αβεβαιότητα και ο αυξανόμενος πληθωρισμός έχουν αρχίσει να επηρεάζουν την καταναλωτική συμπεριφορά των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Συγκεκριμένα, βλέπουμε ότι η ιδιωτική κατανάλωση θα δεχθεί ένα πλήγμα κατά τους επόμενους μήνες (ενώ κατέγραψε μια σταθερή ανάπτυξη της τάξεως του 2,2% σε τριμηνιαία βάση κατά το δεύτερο τρίμηνο) και το καθαρό εμπορικό ισοζύγιο να παρουσιάζει επίσης μια επιβράδυνση καθώς η ζήτηση εξασθενεί. Ωστόσο, οι επενδύσεις αναμένεται να προσφέρουν κάποια στήριξη, υποστηριζόμενες από τις εισροές των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Πράγματι, η Ελλάδα αναμένεται να λάβει σύντομα τη δεύτερη δόση των 3,6 δισ. ευρώ, από τα συνολικά 30,5 δισ. ευρώ που έχουν καθοριστεί για τη χρονική περίοδο 2021 - 2026.
- Ποια είναι η εκτίμησή σας γύρω από τις επίμονα έντονες πληθωριστικές πιέσεις που έχουν διαχυθεί στην ελληνική οικονομία προκαλώντας ένα ντόμινο ισχυρών πιέσεων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά;
Παρά το γεγονός πως η αύξηση των τιμών υποχώρησε τον Οκτώβριο, ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός και οι πιέσεις στις τιμές έχουν διευρυνθεί (δηλαδή οι τιμές των τροφίμων και των ποτών διαμορφώνονται στο +14,8% σε ετήσια βάση). Ο πληθωρισμός υποχώρησε στο 9,1% ετησίως τον Οκτώβριο από 12% τον Σεπτέμβριο (-1,5% σε τριμηνιαία βάση), κυρίως λόγω των επιδοτήσεων των λογαριασμών ενέργειας. Εξακολουθούμε να αναμένουμε ότι η αύξηση των τιμών θα διαμορφωθεί σε επίπεδα ελαφρώς υψηλότερα από το 10% κατά μέσο όρο για εφέτος και θα μειωθεί μετρίως συγκριτικά με το ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως για το 2023 (στο 6,5% περίπου). Οι τελευταίες έρευνες για τη μεταποίηση συνεχίζουν να υποδηλώνουν μια επιδείνωση των συνθηκών ζήτησης εξαιτίας των επιπτώσεων του αυξανόμενου πληθωρισμού και του επίμονα υψηλού ενεργειακού κόστους, που οδήγησε στη μεγαλύτερη πτώση σε νέες παραγγελίες από τον Δεκέμβριο του 2020. Αναμένουμε μια περαιτέρω διάβρωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων τους επόμενους μήνες προτού υποχωρήσουν οι πιέσεις στις τιμές, που επίσης προκαλείται από τη γενικότερη αύξηση των επιτοκίων.
- Περνώντας στο σκέλος των τραπεζών, όντως έχουν αφήσει πίσω τους το μεγαλύτερο μέρος των δυσκολιών του παρελθόντος. Στηριζόμενες στις αναπτυξιακές προοπτικές και στη δυναμική της οικονομίας έδειξαν να επανέρχονται στη βασική τους θέση, στήριξης και χρηματοδότησης σημαντικών κλάδων και μονάδων, με σημαντική συμβολή και του πυλώνα του RRF. Θεωρείτε ωστόσο πως οι «επιθετικές» κινήσεις της ΕΚΤ, ο υψηλός πληθωρισμός και η κρίση του κόστους ζωής μπορούν να προκαλέσουν νέα defaults και νέα «κόκκινα» από την ενότητα των ρυθμισμένων δανείων;
Οι τέσσερις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες έχουν μειώσει σημαντικά το βάρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ενισχύοντας την δανειοδοτική τους ικανότητα προς την πραγματική οικονομία και ιδιαίτερα προς τις επιχειρήσεις καθ' όλη τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης. Ο δείκτης NPL υποχώρησε από το 45% το 2017 στο 10% τον Ιούνιο του 2022, αλλά τα απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία παραμένουν στην οικονομία καθώς μετακινήθηκαν από τον τραπεζικό κλάδο στους servicers (με τη συμβολή και του σχεδίου «Ηρακλής»). Ωστόσο, ο δείκτης NPL των λιγότερο σημαντικών τραπεζών (εκτός δηλαδή των συστημικών) παραμένει πολύ υψηλός, σχεδόν στο 50% (δεδομένου ότι δεν είναι επιλέξιμες για το καθεστώς κρατικών εγγυήσεων). Στο μέλλον, ο πιστωτικός κίνδυνος απαιτεί μια στενή παρακολούθηση, δεδομένου ότι οι εισροές μη εξυπηρετούμενων δανείων συνεχίζονται, αν και με περιορισμένο ρυθμό και η ικανότητα αποπληρωμής μπορεί να επηρεαστεί σοβαρά από τις πιο ζοφερές προοπτικές για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις σε συνδυασμό με το υψηλότερο κόστος χρηματοδότησης.
- Πότε εκτιμάτε ότι μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος της επενδυτικής βαθμίδας για την Ελλάδα και πώς μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα τόσο σε επίπεδο οικονομίας, όσο και σε επίπεδο επενδυτικού ενδιαφέροντος;
Αναμένουμε μια συνεχή βελτίωση της δημοσιονομικής κατάστασης (αν και λιγότερο ισχυρή από ό,τι προτείνουν οι εθνικές αρχές), η οποία θα βοηθήσει την Ελλάδα να παραμείνει σε μια τροχεία προς την επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας μεσοπρόθεσμα. Πιστεύουμε ότι η δημοσιονομική δυναμική θα βελτιωθεί, αλλά θα παραμείνει πιο προσεκτική σε σύγκριση με το προσχέδιο του Προϋπολογισμού για το 2023. Πράγματι, αναμένουμε μια ήπια ύφεση με τα δημοσιονομικά να παραμένουν επηρεασμένα από τη σημαντική δημοσιονομική στήριξη προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις για τον περιορισμό της εκτίναξης των τιμών ενέργειας (μέχρι στιγμής τα μέτρα ανέρχονται στο 5,7% του ΑΕΠ). Το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού θα συνεχίσει να βελτιώνεται το 2022 (-4,6% του ΑΕΠ σε σύγκριση με την εκτίμηση του της κυβέρνησης για -4,1%) και το 2023 (-3% του ΑΕΠ έναντι 2%). Ωστόσο, δεν αναμένουμε οι προκλήσεις γύρω από τις οικονομικές προοπτικές της χώρας να εκτροχιάζουν την επιστροφή της στην επενδυτική βαθμίδα. Η Ελλάδα πρόσφατα προέβη σε μια πρόωρη εξόφληση του δανείου του ΔΝΤ - δύο χρόνια νωρίτερα από το αναμενόμενο - στέλνοντας ένα θετικό μήνυμα στις αγορές, βγαίνοντας παράλληλα από το καθεστώς της ενισχυμένης εποπτείας. Επίσης, η Ελλάδα επωφελείται από την ευέλικτη πολιτική επανεπένδυσης των λήξεων του προγράμματος PEPP και η τρέχουσα αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής θα επηρεάσει ένα διαχειρίσιμο ποσοστό του δημόσιου χρέους. Συγκεκριμένα, το μεγαλύτερο μέρος του δημόσιου χρέους παραμένει σε επίσημα χέρια και έχει εξασφαλισμένη μακροχρόνια ωρίμανση και ευνοϊκό επιτόκιο.
- Με την σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας - Ουκρανίας και Δύσης να συνεχίζεται και χωρίς την ύπαρξη μιας σαφής κατεύθυνσης από την Κομισιόν όσον αφορά την αντιμετώπιση του υψηλού ενεργειακού κόστους και του κόστους των πρώτων υλών, πιστεύετε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε αρκετούς δύσκολους χειμώνες και ενεργειακές κρίσεις στην Ευρώπη;
Η τρέχουσα κρίση ανέδειξε την ανάγκη για μια συντονισμένη ευρωπαϊκή δράση για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και επείγουσων δημόσιων επενδύσεων για την ενεργειακή ασφάλεια και την πράσινη μετάβαση. Τους τελευταίους μήνες, η Ελλάδα μείωσε την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο αυξάνοντας τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες, ενώ ενίσχυσε επίσης την εξόρυξη άνθρακα, ανατρέποντας το σχέδιο απαλλαγής από αυτόν. Η Ελλάδα στοχεύει να υπερδιπλασιάσει την «πράσινη» ενεργειακή της ικανότητα ώστε να αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το 70% του ενεργειακού της μείγματος έως το 2030. Αυτό θα υποστηριχθεί από τις εισροές των ευρωπαϊκών πόρων, αλλά θα χρειαστούν τόσο ιδιωτικές όσο και περαιτέρω δημόσιες επενδύσεις για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας κατά τα επόμενα χρόνια.
