Τα στοιχεία του Προϋπολογισμού που δόθηκαν στην δημοσιότητα περιλαμβάνουν μία πρόβλεψη για το χρέος, που σε πρώτη ανάγνωση θα μπορούσε να φανεί παράδοξη. Και να προκαλέσει φυσιολογικά κάποια ερωτηματικά.
Η «παράδοξη» πρόβλεψη έχει να κάνει με το πρόγραμμα δανεισμού του 2023. Μέσα στην χρονιά αυτή το ελληνικό δημόσιο προβλέπει να δανεισθεί μόλις 7 δισ. ευρώ (!). Πρόκειται για στόχο ρεκόρ.
Τα προηγούμενα χρόνια οι στόχοι ήταν ήδη χαμηλοί. Κινούνταν στα 12 – 14 δισ. ευρώ, ενώ τη φετινή χρονιά μειώθηκε ο δανεισμός κάτω από τα 10 δισ. δισ. ευρώ, παρά τις μεγάλες δαπάνες που χρειάσθηκε να γίνουν για να αντιμετωπισθούν οι επιμέρους απαιτήσεις που έχει προκαλέσει ο πληθωρισμός, η ενεργειακή κρίση, η πανδημία.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το 2022 ήταν μία εξαίρεση καθώς τα τοκοχρεολύσια ήταν μόλις 2 δισ. ευρώ, αλλά αυτό ήταν γνωστό από τότε που σχεδιάσθηκε και ψηφίσθηκε ο προϋπολογισμός, οπότε η μείωση δανεισμού στα 8 δισ. ευρώ είναι μία επιλογή που έγινε εκ των υστέρων…
Τον επόμενο χρόνο όμως το ελληνικό δημόσιο έχει για πρώτη φορά να εξοφλήσει και να… προεξοφλήσει πάνω από 8 δισ. ευρώ σε τοκοχρεολύσια. Και όμως μειώνει την πρόβλεψη δανεισμού στα 7 δισ. ευρώ.
Συγκεκριμένα μέσα στο 2023 το Δημόσιο θα πρέπει να εξοφλήσει ομόλογα ύψους 4,5 δισ. ευρώ και να προεξοφλήσει από τα διακρατικά δάνεια του πρώτου μνημονίου (GLF) 2,64 δισ. ευρώ. Συν άλλα 1,73 δισ. ευρώ από τα δάνεια του ESM .
Συνολικά θα πρέπει να πληρωθούν κοντά στα 9 δισ. ευρώ. Και η πρόβλεψη του Προϋπολογισμού είναι ότι μόνο τα 7 δισ. ευρώ από αυτά θα πληρωθούν με νέα δάνεια από τις αγορές. Τα άλλα 2 δισ. θα πληρωθούν από χρήματα που θα πρέπει να βρεθούν από «αλλού».
Και δεν συζητάμε για την χρηματοδότηση ελλειμμάτων. Με το PEPP «τελειωμένο» και με ένα μεγάλο ερωτηματικό για το τι θα επανεπενδύσει η ΕΚΤ στα ομόλογα που λήγουν, το ερωτηματικό είναι τι θα «μας» κοστίσουν τα νέα δάνεια με την ΕΚΤ να ανεβάζει συνεχώς τα επιτόκια και τις αγορές να αισθάνονται ήδη τις συνέπειες της νομισματικής σύσφιξης λόγω της σταδιακής απόσυρσης της ρευστότητας.
Με τα ελληνικά ομόλογα να παραμένουν εκτός βαθμίδας investment grade και την ΕΚΤ να βγαίνει από την αγορά, η αναχρηματοδότηση του χρέους γίνεται ένα πολύ επικίνδυνο παιχνίδι. Και ο ΟΔΔΗΧ με όσα γράφει ο Προϋπολογισμός δείχνει να έχει αποφασίσει να συμμετάσχει σ’ αυτό το επικίνδυνο παιχνίδι όσο μπορεί… λιγότερο.
Με άλλα λόγια τα ήδη ελάχιστα διαθέσιμα ελληνικά ομόλογα στις αγορές τα δύο τελευταία χρόνια, θα γίνουν… συλλεκτικά χαρτιά από το 2023. Όποιος επενδυτής καταφέρνει να βρει κάποιο δείγμα από αυτά θα το βάζει στον τοίχο σε κορνίζα, γιατί 7 δισ. ευρώ ομόλογα στην αγορά κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης μοιάζει ανέκδοτο. Όταν μόνο η Ιταλία πρέπει να εκδώσει πάνω από μισό τρις ευρώ για να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της μέσα στο 2023.
Γιατί το κάνει αυτό το ελληνικό δημόσιο; Μα γιατί από την στιγμή που αποσύρεται η ΕΚΤ από την αγορά, ο μοναδικός τρόπος να κρατήσει ο ΟΔΔΗΧ τα επιτόκια σε «λογικά» επίπεδα είναι να βγάζει όσα λιγότερα μπορεί και να εκμεταλλεύεται στο έπακρο την εκάστοτε συγκυρία.
Για να το κάνει αυτό βέβαια και να αποφύγει να μπει στο μάτι της διεθνούς αγοράς από κάπου πρέπει να βρει όσα χρειάζεται.
Και εδώ το «μυστικό» είναι ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός, δηλαδή τα έντοκα γραμμάτια με εσωτερική κυρίως διανομή. Αυτό έχει αρχίσει ήδη να γίνεται τα τελευταία δύο χρόνια σταδιακά και με προσοχή. Τα έντοκα διάρκειας 13 και 26 εβδομάδων ή ακόμα και 52 εβδομάδων, καθώς επίσης και σύναψη συμφωνιών repos, με τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης έχουν καλύψει και θα συνεχίσουν να καλύπτουν τις σχετικές ανάγκες.
Τέλη Σεπτέμβρη το ανεξόφλητο υπόλοιπο των εντόκων γραμματίων ελληνικού δημοσίου (ΕΓΕΔ) ήταν ήδη αυξημένο στα 11,8 δισ. ευρώ και τα repos με διάφορους οργανισμούς άγγιξαν τα 41 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια από την μία η αύξηση δανεισμού μέσω των εντόκων και από την άλλη τα repos που υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσουν τα 50 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους, είναι το μικρό «μυστικό» του προγράμματος δανεισμού για το 2023, την πιο δύσκολη χρονιά για δανεισμό τα τελευταία 14 χρόνια…
Βέβαια όλα αυτά αφορούν στο δημόσιο δανεισμό.
Στον ιδιωτικό δανεισμό θα έχει… άλλο καιρό, βροχές και καταιγίδες.
