Την επόμενη χρονιά, ανεξάρτητα από το αν ο πληθωρισμός αρχίσει να μειώνεται, το «χρήμα» θα γίνεται ολοένα και ακριβότερο, πέρα από την δυσκολία να το... πλησιάσεις.
Ο μηχανισμός που έχει ενεργοποιήσει η ΕΚΤ στην κατεύθυνση αυτή, βήμα το βήμα αποκαλύπτεται μέσα από τις δηλώσεις των στελεχών του Διοικητικού Συμβουλίου.
Αρχικά ο αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ντε Γκίντος και στην συνέχεια η πρόεδρος του Συμβουλίου Λαγκάρντ με δημόσιες τοποθετήσεις τους έδωσαν κάποια στοιχεία όσο αφορά την ατζέντα του Συμβουλίου του Δεκέμβρη.
Σ΄ αυτή δύο θα είναι τα σημεία αναφοράς.
Το πρώτο θα αφορά το ύψος της επόμενης αύξησης των επιτοκίων και το δεύτερο – ίσως πολύ σημαντικότερο – το πως θα εξελιχθεί η νομισματική σύσφιξη (QT), μέσω της μείωσης του ισολογισμού της ΕΚΤ.
Για το πώς θα συσχετισθεί όμως η αύξηση των επιτοκίων με την απόσυρση της νομισματικής ρευστότητας κανείς δεν είχε δώσει στοιχεία.
Ο συσχετισμός αυτός είναι ίσως ο πλέον κρίσιμος καθώς ο «συνδυασμός» αυτών των δύο διαδικασιών θα καθορίσει τα αποθέματα ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα και κατά συνέπεια την χρηματοδότηση της οικονομίας τόσο στο κομμάτι της αναχρηματοδότησης του χρέους στις οικονομίες, όσο και στις επενδύσεις, δημόσιες και ιδιωτικές.
Ήδη ένα κείμενο ανάλυσης που κυκλοφόρησε πρόσφατα από την ιστοσελίδα της BIS (Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών) επισημαίνει την κρισιμότητα της διατήρησης αυτών των αποθεμάτων σε επαρκή επίπεδα προκειμένου να μην αναδυθούν σοβαρά ενδεχόμενα αναταραχής στην σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος («How abundant are reserves? Evidence from the wholesale payment system» by Gara Afonso, Darrell Duffie, Lorenzo Rigon and Hyun Song Shin).
Οι εξομολογήσεις του κ. Λέιν (ΕΚΤ)
Μέσα σ' αυτή την συγκυρία εμφανίστηκε όχι τυχαία ο επικεφαλής οικονομικής ανάλυσης της ΕΚΤ Φίλιπ Λέιν με συνέντευξή του στο Market News να κάνει κάποιες διευκρινιστικές αναφορές στο πως θα λειτουργήσει ο συνδυασμός αυτών των δύο εργαλείων παρέμβασης της ΕΚΤ, που αποτελούν τα βασικά στοιχεία της ατζέντας της ΕΚΤ στις 14-15/12.
Όταν ρωτήθηκε για το πόσο πιθανό είναι να σταματήσει η αύξηση των επιτοκίων πριν αρχίσει η αρχίσει το QT, δηλαδή η σταδιακή διακοπή της επενεπένδυσης των λήξεων ομολόγων από τα προγράμματα APP και PEPP, ο κ. Λέιν – βασικός εισηγητής της λάθος εκτίμησης για την προσωρινότητα των πληθωριστικών πιέσεων το 2021 – ήταν σαφής: δεν θα ισχύσει η παλιά δέσμευση της ΕΚΤ, σύμφωνα με την οποία πρώτα θα «έκλεινε» ο κύκλος των αυξήσεων και μετά από κάποιο διάστημα θα ξεκίναγε το QT.
Απαντώντας σε συγκεκριμένο ερώτημα ξεκαθάρισε πρώτα το πως σκέφτονται στην ΕΚΤ την εξέλιξη στην διαδικασία αύξησης των επιτοκίων. Είπε «δεν νομίζω ότι ο Δεκέμβριος θα είναι η τελευταία αύξηση των επιτοκίων. Προσπαθώντας να μεταφερθώ στον Φεβρουάριο, στον Μάρτιο, στον Μάιο ή τον Ιούνιο του επόμενου έτους, νομίζω ότι είναι πολύ νωρίς για να έχουμε πολύ ισχυρές απόψεις σε αυτό το σημείο. Η λογική της παύσης για την ΕΚΤ είναι ότι δεν είμαστε σε αυτό το σημείο. Το πιο σημαντικό επιχείρημα από το αν πρέπει να γίνει παύση είναι να έχουμε μετακινηθεί σε μία πιο κατάλληλη στιγμή σε μικρότερες προσαυξήσεις. Και μετά, τελικά, φτάνεις σε ένα σημείο, όπου, ουσιαστικά λες: εντάξει, είμαστε στο επίπεδο όπου μάλλον θα είναι σοφό να κρατήσουμε σε αυτό το επίπεδο για λίγο, αλλά και να σηματοδοτήσουμε ότι θα είμαστε ανοιχτοί να κάνουμε περισσότερα αν χρειαστεί, γιατί ζούμε κάτω από υψηλή αβεβαιότητα...».
Όσον αφορά, δε, το θέμα της μείωσης του ισολογισμού της ΕΚΤ, ήτοι το «Quantitative Tapering» ή αλλιώς QT, εξήγησε ότι «Δεν πρέπει να διασυνδέουμε τόσο πολύ το ζήτημα (σ.σ. δηλαδή τις αυξήσεις επιτοκίων με το QT). Αυτό που είναι σαφές είναι ότι χρειάζεται να σημειωθεί επαρκής πρόοδος στην αύξηση του επιτοκίου προτού αρχίσει να σχεδιάζετε το QT. Και μέχρι τον Δεκέμβριο, θα έχουμε σημειώσει αξιοπρεπή πρόοδο σε αυτό. Είπαμε ότι θα καταρτίσουμε έναν οδικό χάρτη, τις γενικές αρχές τον Δεκέμβριο. Στη συνέχεια, ο οδικός χάρτης θα μετατραπεί σε ένα πιο ακριβές σχέδιο που θα επιτρέψει στο χαρτοφυλάκιο του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων (APP) να μειωθεί με συγκεκριμένο ρυθμό τους επόμενους μήνες. Αλλά δεν νομίζω ότι θα είναι στην βάση συνεδρίασης με συνεδρίαση που θα αποφασίζεται η σύνδεση του ρυθμού (σ.σ. μείωσης του ισολογισμού) με την αύξηση των επιτοκίων. Θα είναι μάλλον κάτι πιο αυτοματοποιημένο-μηχανικό αυτό. Νομίζω ότι αυτή είναι μια αρκετά βασική αρχή...».
Και σε μία στιγμή μάλλον αυθόρμητης ειλικρίνειας κάνει την «αποκάλυψη» προσθέτοντας ότι «δεν υπάρχει σενάριο στο οποίο να διατηρούμε το APP στο τρέχον επίπεδο. Εάν δεν μειώσετε το χαρτοφυλάκιο app, το επιτόκιο πολιτικής θα πρέπει να είναι υψηλότερο - υπάρχει ένα αποτέλεσμα υποκατάστασης εκεί....». Ή για να το πούμε σε απλά λόγια τα προγράμματα απόσυρσης της ρευστότητας είναι μονόδρομος γιατί διαφορετικά οι αυξήσεις των επιτοκίων θα ήταν υψηλότερες... Γιατί θα ήταν υψηλότερες; Γιατί θα έπρεπε να κάνει η ΕΚΤ αυτό που εμποδίζει τις αγορές να κάνουν όσο αγοράζει αυτή το κρατικό χρέος, ήτοι να διαμορφώσουν οι αγορές τα πραγματικά επιτόκια δανεισμού των χωρών μελών αλλά και των επιχειρήσεων.
Με τις δηλώσεις του κ. Λέιν ξεκαθάρισε ότι η ΕΚΤ με την απόσυρσή της από τις αγορές ομολόγων – πριν καν ολοκληρωθούν οι αυξήσεις των επιτοκίων – ανοίγει τον δρόμο στις αγορές να αυξήσουν αυτές κατά βούληση το κόστος δανεισμού στην Ευρωζώνη. Πότε θα αρχίσει αυτό; Θα το μάθουμε όταν ενημερωθούμε από την κα Λαγκάρντ για τον περιβόητο οδικό χάρτη του ευρωπαϊκού QT.
