Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, οι δύο πλέον υπερχρεωμένες οικονομίες της Ευρωζώνης, η ελληνική και η ιταλική, στην συζήτηση για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας «παίζουν» σε διαφορετικά... ταμπλό.
Το Insider.gr... διακινδυνεύει να προβλέψει ότι αυτός που θα βρεθεί σε δύσκολη θέση στο τέλος αυτής της ιστορίας, δεν θα είναι η Ελλάδα, αλλά η Ιταλία. Για να βάλουμε όμως τα πράγματα στην σειρά τους και να είναι «ευανάγνωστα», θα πρέπει να καταγράψουμε τους «κανόνες» με τους οποίους «παίζεται» αυτό το -κατά τα άλλα- επικίνδυνο παιχνίδι.
Μέχρι το τέλος του 2023, πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η αναμόρφωση των κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, του οποίου έχει ανασταλεί η ισχύς λόγω της κρίσης που προκάλεσε η πανδημία. Αν μέχρι τότε δεν υπάρξει συμφωνία μεταξύ των κρατών μελών, τότε «αυτόματα» από 1/1/2024 επανέρχεται σε ισχύ το Σύμφωνο χωρίς αλλαγές, ήτοι όριο ελλείμματος το 3% του ΑΕΠ, όριο του χρέους το 60% του ΑΕΠ με ανελαστική υποχρέωση μείωσής του σε ετήσια βάση.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η «σκιώδης» πλευρά της συζήτησης για την αναμόρφωση του Συμφώνου Σταθερότητας που αφορά την Ελλάδα
Το βασικό σημείο διαφωνίας μέχρι σήμερα στην συζήτηση για την αναμόρφωση του Συμφώνου είναι η μείωση του χρέους και οι προϋποθέσεις για το πώς αυτό θα γίνεται. Η πρόταση της Κομισιόν συνίσταται στην δημιουργία τετραετούς συμβολαίου μείωσης του χρέους με κάθε χώρα της οποίας το χρέος βρίσκεται πέραν του ορίου. Και αυτό στις σημερινές συνθήκες αφορά την συντριπτική πλειονότητα των χωρών μελών, αλλά κυρίως δύο χώρες, η Ιταλία και η Ελλάδα, βρίσκονται στην κατηγορία των «υπερχρεωμένων» για τις οποίες η κατάσταση παραμένει πιεστική.
Οι βόρειες οικονομίες και κατά βάση η Γερμανία, η Ολλανδία και η Φινλανδία δεν αποδέχονται το σχέδιο της Κομισιόν γιατί εκτιμούν ότι η «αλά καρτ» συμφωνία της Κομισιόν ανοίγει το παράθυρο για ελαστικότητες που πρέπει να αποκλειστούν ώστε να συρρικνωθεί το πρόβλημα του χρέους στην Ευρωζώνη. Όπως επίσης, διαφωνούν και στην χρήση ευρωομολόγων – κοινού χρέους – για την χρηματοδότηση του προϋπολογισμού και των προγραμμάτων της Ευρώπης.
Η πραγματική «διαφωνία»
Και κάπου στο σημείο αυτό μπορεί να τραβήξει κανείς την «κουρτίνα» για να διαβάσει τα πραγματικά δεδομένα της διαπραγμάτευσης. Στην πραγματικότητα, η «πίεση» των βορείων αφορά κατά βάση την Ιταλία της οποίας το χρέος μόλις ξεπέρασε τα 2,8 τρισ ευρώ (!) και μόνο για φέτος πρέπει να δανειστεί περί τα 400 δισ. ευρώ αποκλειστικά για να αναχρηματοδοτήσει το ήδη υπάρχον χρέος της. Γεγονός το οποίο το κάνει με τιμές κόστους (επιτόκια) υψηλότερες απ' ό,τι η Ελλάδα, παρόλο που το ιταλικό χρέος παραμένει investment grade και το ελληνικό non investment grade... Το χρέος της Ιταλίας κινείται προς τα επίπεδα του 150% του ΑΕΠ με ανοδική τάση.
Για να συγκρατηθεί, μάλιστα, το κόστος δανεισμού και να μη εκραγεί το έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης ο ιταλικός «ΟΔΔΗΧ» προχώρησε σε έκδοση τίτλων χρέους που απευθυνόταν με ειδικούς όρους (bonus διακράτησης, κ.λ.π.) στην εγχώρια αγορά της Ιταλίας και στους Ιταλούς αποταμιευτές. Μάλιστα, το έκανε αυτό λίγες εβδομάδες πριν οι ιταλικές τράπεζες υποχρεωθούν να επιστρέψουν – όπως και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές – τα επιδοτούμενα από την ΕΚΤ δάνεια του προγράμματος TLTROs συνολικού όγκου (ευρωπαϊκά) 480 δισ. ευρώ... Με άλλα λόγια, η «συζήτηση» για το πώς θα αντιμετωπιστεί η υπερχρέωση της Ιταλίας είναι το μείζον θέμα της συζήτησης για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας, με την Ελλάδα να μπαίνει στην συζήτηση αλλά μόνο για να σωθούν τα... προσχήματα. Και ο λόγος είναι απλός.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πίσω από το «πέπλο» των προεκλογικών παροχών… έρχεται και πάλι η λιτότητα του αναθεωρημένου Συμφώνου Σταθερότητας
Το ελληνικό χρέος σε «ειδική κατηγορία»
Η υπόθεση του χρέους της Ελλάδας είναι κυριολεκτικά μια ιδιαίτερη κατηγορία από μόνη της. Και αυτό γιατί σαν ποσοστό του ΑΕΠ έχει αρχίσει να συρρικνώνεται με ρυθμούς τόσο γρήγορους, που λίγο απέχουν από το να είναι σχεδόν αντιστρόφως ανάλογοι εκείνων με τους οποίους αυξήθηκε την προηγούμενη δεκαετία...
Η πρωτοφανής μείωσή του περισσότερο από 20% του ΑΕΠ το 2022, πρόκειται να συνεχιστεί και το 2023 και – εκτός απροόπτου – και το 2024, προσεγγίζοντας από τα πάνω προς τα κάτω το επίπεδο χρέους στο οποίο τείνει η Ιταλία, από τα κάτω προς τα πάνω... Τα εργαλεία που εξυπηρετούν αυτή την ισχυρή τάση έχουν να κάνουν με την ανοδική πορεία του ΑΕΠ σε συνδυασμό με την συρρίκνωση του ετήσιου δανεισμού, αλλά και με την διαθεσιμότητα πόρων που ήδη είναι στην υπάρχουν στο θησαυροφυλάκιο του ΥΠΟΙΚ για την κατευθείαν μείωση του χρέους μέσα στο Β εξάμηνο του 2023.
Αυτό πιθανότατα θα συμβεί πριν από την τελική φάση της συζήτησης για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας στο Eurogroup, με την παρουσία του «κανονικού» ΥΠΟΙΚ στις σχετικές συζητήσεις. Τώρα, στις συζητήσεις συμμετέχει ο υπηρεσιακός ΥΠΟΙΚ κ. Πελαγίδης ο οποίος προφανώς μόνο εν μέρη μπορεί να είναι ενήμερος για τα πραγματικά δεδομένα και να διαπραγματευτεί με «πραγματικούς» όρους σχετικά στο Eurogroup.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μια «παγίδα» της Κομισιόν απειλεί να «ακυρώσει» το κέρδος μιας αναβάθμισης του δημόσιου χρέους
To περιβάλλον αυτής της συζήτησης για το χρέος της Ελλάδας πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι γίνεται σε συνθήκες που έχουν καθοριστεί τον Ιούνιο του 2018 και περιλαμβάνουν τους όρους της τελευταίας αναδιάρθρωσής του που εξασφαλίζει χαμηλό σταθερό κόστος ετήσιας εξυπηρέτησης του χρέους, το οποίο δεν επηρεάζεται από τις αγορές και τις αποφάσεις της ΕΚΤ. Αποτέλεσμα, άλλωστε, αυτής της ιδιαιτερότητας είναι το γεγονός ότι η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας σε investment grade, πιθανότατα στις αρχές του φθινοπώρου, θεωρείτε από όλες τις πλευρές ως «βέβαιη».
Ένα τρίτο ουσιαστικό στοιχείο αυτής της «ειδικής κατηγορίας» που αποτελεί το ελληνικό δημόσιο χρέος στην συζήτηση αυτή, είναι ότι η επόμενη μεγάλη βουτιά του σαν ποσοστό του ΑΕΠ, θα αφορά στην προεξόφληση σημαντικού τμήματος του χρέους από το πρώτο διακρατικό δάνειο, το GLF. Η προεξόφληση αυτή θα καταλήξει σαν άμεση «μεταβίβαση» αρκετών δισ. ευρώ στα ταμεία των ΥΠΟΙΚ της Ευρωζώνης, σαν... μάνα εξ ουρανού σε μια εξαιρετικά δύσκολη οικονομικά περίοδο.
Με άλλα λόγια, την ώρα της τελευταίας κρίσιμης συζήτησης στο Σύμφωνο Σταθερότητας για το πώς οι «βόρειοι» θα εμποδίσουν την εκροή δικών τους πόρων προς τους «νότιους» και ειδικά στην Ιταλία, το ελληνικό ΥΠΟΙΚ – μέσω ΟΔΔΗΧ – θα τους προκαταβάλει την εξόφληση του διακρατικού δανείου (GLF). Με αυτά τα δεδομένα η διαπραγμάτευση για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας φαίνεται πως αυτή την φορά μπορεί να χαρακτηρίζεται από ένα εξαιρετικά «παράδοξο φαινόμενο» : ο νέος Έλληνας ΥΠΟΙΚ να βρίσκεται από την άλλη πλευρά του τραπεζιού, αυτή των «βορείων»...
