Η μάχη με την ακρίβεια θα διαρκέσει για αρκετό καιρό ακόμη όπως φαίνεται από τα πρόσφατα στοιχεία για τον πληθωρισμό ειδικά των τροφίμων και τους τιμοκαταλόγους με νέες ανατιμήσεις που στέλνουν οι προμηθευτές στα σουπερμάρκετ. Την ίδια στιγμή δείκτες και κλαδικές έρευνες δείχνουν πως οι αυξήσεις τιμών θα συνεχιστούν τουλάχιστον μέχρι τους πρώτους μήνες του 2024. Στο πλαίσιο αυτό το οικονομικό επιτελείο επιστρατεύει διάφορες τακτικές από τους ελέγχους και τα πρόστιμα έως τις προωθητικές ενέργειες, χωρίς να αποκλείονται και επιπλέον στοχευμένα μέτρα στήριξης.
Τo μήνυμα πως οι αυξήσεις των τιμών θα συνεχιστούν μετέφεραν και οι επιχειρηματίες που συμμετείχαν στην έρευνα «Greek Business Pulse» της Grant Thornton που παρουσιάστηκε την περασμένη Τετάρτη στην εκδήλωση των Growth Awards της Eurobank:
Έξι στους 10 επιχειρηματίες δήλωσαν ότι θα αυξηθεί το κόστος παραγωγής τους το επόμενο διάστημα, με τους δύο στους 10 να δηλώνουν ότι η αύξηση αυτή θα είναι σημαντική και ξεπεράσει το 10%. Και η αύξηση αυτή αναμένεται να περάσει στην αγορά. Στις επιχειρήσεις που αναμένεται αύξηση του κόστους παραγωγής, οι οχτώ στις 10 δηλώνουν ότι την αύξηση αυτή θα την ενσωματώσουν στις τιμές των προϊόντων τους.
Ακόμα και στις επιχειρήσεις που δεν αναμένουν αύξηση του κόστους τους, οι δύο στις 10 δηλώνουν ότι θα προβούνε σε αύξηση των τιμών τους, ενώ ακόμα και ένα 10% των επιχειρήσεων που μπορεί να δούνε το κόστος τους να μειώνεται, μόνο οι μισές από αυτές αναμένεται να μειώσουν τις τιμές τους. Συνολικά, οι έξι στις 10 επιχειρήσεις δηλώνουν ότι αναμένεται να αυξήσουν τις τιμές τους, ενώ μόνο μία τις 10 ενδέχεται να προβεί σε μείωση τιμών.
Και όλα αυτά όταν την τελευταία διετία οι αυξήσεις στα τρόφιμα έχουν ξεπεράσει κατά μέσο όρο το 25%, ενώ σε πολύ βασικά είδη διατροφής όπως το ελαιόλαδο, η ζάχαρη και τα τυριά, οι σωρευτικές αυξήσεις τα τελευταία δύο χρόνια ξεπερνούν το 45%. Την ίδια περίοδο το κόστος στέγασης έχει αυξηθεί κατά 15%, οι μεταφορές πάνω από 17% και η ένδυση-υπόδηση κατά σχεδόν 10%.
Έλεγχοι, πρόστιμα και αντιδράσεις
Υπό αυτό το σκηνικό το υπουργείο Ανάπτυξης επιδιώκει να σφίξει ακόμη περισσότερο τα λουριά έχοντας δώσει εντολή στην αρμόδια Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙΜΕΑ) για αυστηρούς ελέγχους σχετικά με τη διατήρηση του πλαφόν στα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων στα επίπεδα του 2021 που ισχύει μέχρι το τέλος του έτους.
Στόχος είναι να αποφεύγονται φαινόμενα αισχροκέρδειας μέσω αυξήσεων τιμών που δεν οφείλονται στην αύξηση του κόστους των επιχειρήσεων, να αντιμετωπίζεται δηλαδή αυτό που έχει πλέον ονομαστεί «πληθωρισμός της απληστίας». Για αυτό τον λόγο έχει οριστεί πως το μεικτό κέρδος μιας επιχείρηση από μια σειρά προϊόντων ειδών πρώτης ανάγκης δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από αυτό που αποκόμιζε την 31η Δεκεμβρίου του 2021.
Ήδη επιβλήθηκαν πρόστιμα σε δύο πολυεθνικές του κλάδου καταναλωτικών ειδών (Unilever και Procter & Gamble), καθώς διαπιστώθηκε παραβίαση του πλαφόν σε πάνω από 100 κωδικούς προϊόντων σε κατηγορίες όπως απορρυπαντικά, καθαριστικά σπιτιού και είδη ατομικής υγιεινής. Τα πρόστιμα αναμένεται να αυξηθούν σύντομα, καθώς η ΔΙΜΕΑ ελέγχει ακόμη πέντε πολυεθνικές, αλλά και τουλάχιστον πέντε εγχώριους προμηθευτές.
Οι εταιρείες αμφισβητούν τον τρόπο με τον οποίο υπολογίζονται τα περιθώριο κέρδους και ετοιμάζουν προσφυγές. Ήδη η Ελαΐς Unilever Hellas ανακοίνωσε πως θα προχωρήσει στις προβλεπόμενες διαδικασίες για την αμφισβήτηση του προστίμου. Αυτό, όμως λίγη σημασία έχει για το υπουργείο Ανάπτυξης, καθώς βασικός στόχος είναι να οδηγηθούν οι εταιρείες στη μείωση των τιμών στο ράφι, και όχι απλά η είσπραξη των προστίμων.
«Φυσικά η κάθε εταιρεία μπορεί να χρησιμοποιήσει και ένδικα μέσα, εφόσον πιστεύει ότι έχει αδικηθεί. Εν τω μεταξύ όμως, θα πρέπει να μειώσει τις τιμές των προϊόντων στο ράφι, να μειώσει το περιθώριο κέρδους το οποίο υπερβαίνει αυτό το οποίο είχε το 2021», ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας μιλώντας μετά την ανακοίνωση των προστίμων στην ΕΡΤ.
Μειώσεις τιμών και η πλατφόρμα e-katanalotis
Σημαντικό, «όπλο» του ΥΠΑΝ είναι και η ανακοίνωση των ονομάτων των εταιρειών στις οποίες επιβάλλονται πρόστιμα άνω των 50.000 ευρώ, καθώς το εκτιμάται πως το μέτρο αυτό θα λειτουργήσει αποτρεπτικά ώστε οι εταιρείες να μην χαλάσουν τη φήμη τους.
Η φήμη και το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στα ματιά του καταναλωτικού κοινού είναι και εξάλλου και το «τυράκι» που προσφέρει το ΥΠΑΝ μέσω της ειδικής σήμανσης στα σουπερμάρκετ για μειώσεις στις τιμές κατά 5% για τουλάχιστον έξι μήνες. Όπως δήλωσε στη Βουλή ο κ. Σκρέκας οι κωδικοί των προϊόντων που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία «Μόνιμη Μείωση Τιμής» ξεπερνούν τους 500 που ήταν και αρχικός στόχος της κυβέρνησης.
Παράλληλα, τρέχει ακόμη το «Καλάθι του Νοικοκυριού» ενώ δεδομένο θεωρείται και το «Καλάθι των Χριστουγέννων» και φέτος στις γιορτές. Στο πλαίσιο της καλύτερης ενημέρωσης των καταναλωτών, το υπουργείο έχει ενισχύσει και την πλατφόρμα e-katanalotis στην οποία ανεβαίνουν κάθε εβδομάδα οι τιμές φρούτων και λαχανικών.
Και στο βάθος… νέα μέτρα στήριξης
Όλα τα παραπάνω μέτρα αν και λειτουργούν υποστηρικτικά ειδικά στην αντιμετώπιση των φαινομένων αισχροκέρδειας, όπως έχει δείξει και η εμπειρία των τελευταίων δύο ετών, δεν φτάνουν για να αντιμετωπίσουν ριζικά το πρόβλημα της ακρίβειας. Για αυτόν τον λόγο στο οικονομικό επιτελείο υπάρχουν οι σκέψεις για περιορισμένη επέκταση των μέτρων στήριξης ειδικά προς τους ευάλωτους, εφόσον διαπιστωθεί ο απαραίτητος δημοσιονομικός χώρος.
Μετά τα μέσα του μήνα και αφού γίνουν γνωστά τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού για τον Οκτώβριο αναμένεται να παρθούν από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών οι τελικές αποφάσεις για την «επιταγή ακρίβειας», καθώς στόχος είναι διευρυνθεί το πλέγμα των δικαιούχων. Ένα ακόμη σενάριο που βρίσκεται στο τραπέζι είναι και η επέκταση του market pass.
