Ριζικές ανατροπές στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το χονδρικό εμπόριο και εν γένει όλες οι επιχειρήσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη φέρνει η Κομισιόν με τον νέο κανονισμό που προωθεί για την υποχρεωτική και χωρίς εξαιρέσεις εξόφληση των τιμολογίων εντός 30 ημερών και την αυτόματη επιβολή τόκων υπερημερίας στους πιστωτές.
H πρόταση κανονισμού της Ευρωπαϊκή Επιτροπής εισέρχεται στην τελική φάση και εντός του 2024 αναμένεται να αναζητηθεί η έγκριση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ώστε να ξεκινήσει η εφαρμογή του έναν χρόνο αργότερα. Σκοπός της Επιτροπής είναι να βελτιώσει το σημερινό καθεστώς που καθορίζεται από την ευρωπαϊκή οδηγία 2011/7/EU, και το οποίο κρίθηκε ανεπαρκές με τρεις βασικές αλλαγές:
Πρώτη βασική αλλαγή είναι η θέσπιση του ορίου των 30 ημερών για τις πληρωμές, χωρίς εξαιρέσεις και ανεξαρτήτως της κατηγορίας του προϊόντος. Σήμερα ισχύει όριο 60 ημερών και 30 ημερών για τα ευπαθή προϊόντα, όμως υπάρχει η δυνατότητα διαφορετικής συμφωνίας μεταξύ των συναλλασσόμενων, αρκεί αυτή να μην είναι «υπερβολικά άδικη» (σ.σ. «grossly unfair»), όρος που ποτέ δεν καθορίστηκε επακριβώς.
Δεύτερη βασική αλλαγή είναι η αυτόματη επιβολή τόκων υπερημερίας (βασικό επιτόκιο ΕΚΤ προσαυξημένο κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες), για κάθε ημέρα καθυστέρησης πληρωμής, χωρίς να χρειάζεται κάποια ενέργεια από την πλευρά του προμηθευτή-πιστωτή, ο οποίος μάλιστα δεν θα μπορεί να παραιτηθεί από το δικαίωμα είσπραξης των τόκων. Σήμερα ο πιστωτής θα πρέπει να κινηθεί δικαστικά και να διεκδικήσει τους τόκους, κάτι το οποίο στην πράξη συμβαίνει ελάχιστες φορές λόγω του επιπλέον κόστους σε χρόνο και χρήμα.
Τρίτη βασική αλλαγή είναι ότι οι νέες ρυθμίσεις θα έρθουν με την μορφή του Ευρωπαϊκού Κανονισμού. Σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή Οδηγία, η οποία ενσωματώνεται στα εθνικά δίκαια των κρατών-μελών της ΕΕ με τη δυνατότητα προσαρμογών, ο κανονισμός έχει οριζόντια ισχύ στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την ψήφισή του. Τα κράτη – μέλη θα μπορούν να ορίζουν διαφορετικές προθεσμίες πληρωμών, αρκεί αυτές να είναι μικρότερες των 30 ημερών.
Αλλαγές και στις Δημόσιες Συμβάσεις
Η πρόταση κανονισμού περιλαμβάνει και σημαντικές αλλαγές στις δημόσιες συμβάσεις. Καθορίζει, μεταξύ άλλων, ότι μετά από τις καταβολές πληρωμών από το Δημόσιο, ο ανάδοχος θα πρέπει να αποδεικνύει ότι έχει πληρώσει τους υπεργολάβους του έργου εντός 30 ημερών.
Ακόμη, καταργείται η παράταση των προθεσμιών σε 60 ημέρες για τα δημόσια νοσοκομεία και τις δημόσιες επιχειρήσεις που ασκούν δραστηριότητες βιομηχανικού ή εμπορικού χαρακτήρα. Με αυτό τον τρόπο γίνεται οριζόντια υποχρεωτική η πληρωμή εντός 30 ημερών από το Δημόσιο. Παρεμπιπτόντως, η χώρα μας παραπέμφθηκε πρόσφατα από την Κομισιόν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις καθυστερήσεις των πληρωμών από τα δημόσια νοσοκομεία.
Οι στόχοι της ΕΕ και οι αντιδράσεις
Στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ο εξορθολογισμός του εμπορίου και η προστασία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, από τις καθυστερήσεις πληρωμών, οι οποίες σύμφωνα με μελέτες της Κομισιόν είναι και ο βασικός λόγος για μία στις τέσσερις πτωχεύσεις επιχειρήσεων στην ΕΕ. Στην μακρά διαβούλευση που έχει προηγηθεί οι απόψεις είναι μοιρασμένες, καθώς αναφέρονται πολλά υπέρ και κατά, ειδικά σε ό,τι αφορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Για παράδειγμα, μια ενιαία υποχρέωση πληρωμών στις 30 ημέρες μπορεί να προστατέψει τις μικρομεσαίες μεταποιητικές επιχειρήσεις, οι οποίες πολλές φορές δεν έχουν και την ικανότητα διαπραγμάτευσης με τις εταιρείες που προμηθεύουν (π.χ. μεγάλα σούπερ μάρκετ, μεγάλους ομίλους λιανικής κλπ) και έτσι δέχονται -στην ουσία αναγκαστικά- να πληρωθούν σε τρεις ή έξι μήνες, ή και αργότερα.
Από την άλλη, από την πλευρά του αγοραστή μια μικρή επιχείρηση λιανικής όπως για παράδειγμα ένα εμπορικό κατάστημα ρούχων που μπορεί να αντιμετωπίσει δυσκολίες ρευστότητας λόγω της εποχικότητας των πωλήσεων, μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπο με υπερβολικά κόστη αν κληθεί να πληρώσει τόκους υπερημερίας που επιβάλλονται μάλιστα με τσουχτερά επιτόκια.
Οργανισμοί όπως το Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο (International Chamber of Commerce – ICC), αναφέρουν πως αν και το σκεπτικό του προτεινόμενου κανονισμού είναι στην σωστή κατεύθυνση, μια πιο προσεκτική ματιά αποκαλύπτει πολλές επιπτώσεις που θα δημιουργήσουν προβλήματα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή του το ICC μια ενιαία ρύθμιση στο σύνολο της αγοράς μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ρευστότητας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις κάνοντας πιο δύσκολες τις επενδύσεις, την ανάπτυξη και τις προσλήψεις προσωπικού. Μια τέτοια ρύθμιση θα μπορούσε να αυξήσει την εξάρτηση των ΜμΕ από εξωτερική χρηματοδότηση, πιθανότατα με υψηλότερα κόστη.
