Οι Κυκλάδες και συγκεκριμένα η Σίφνος, η Σέριφος και η Φολέγανδρος συγκαταλέγονται στη προσωρινή λίστα για τον θεσμό των υπό απειλή μνημείων και τόπων πολιτιστικής κληρονομιάς που καταρτίζει η ευρωπαϊκή ΜΚΟ Europa Nostra και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, στα πλαίσια του προγράμματος «7 Most Endangered», με τα τελικά αποτελέσματα να ανακοινώνονται τον Απρίλιο.
«Οι Κυκλάδες, φημισμένες για τη μοναδική γοητεία και τον πλούσιο πολιτισμό τους, βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πληθώρα προκλήσεων που θέτει η έκρηξη της τουριστικής ανάπτυξης και η ανεξέλεγκτη δόμηση. Παρά την οικονομική ανάπτυξη που επιτυγχάνεται, δημιουργείται παράλληλα και πλήθος περιβαλλοντικών, πολιτιστικών και κοινωνικών ζητημάτων, όπως η υποβάθμιση των φυσικών πόρων, η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς, η λειψυδρία, τα προβλήματα διαχείρισης αποβλήτων και οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες. Τα νησιά κινδυνεύουν να χάσουν τον αυθεντικό τους χαρακτήρα, καθώς η ταχεία τουριστική οικοδόμηση απειλεί να επισκιάσει την εγγενή ομορφιά τους. Ειδικά οι μικροί νησιωτικοί προορισμοί των Κυκλάδων δέχονται σημαντική πίεση από τον υπερτουρισμό, σε όρους επιβάρυνσης των υποδομών και αυξανόμενης ζήτησης για φιλοξενία. Η ζήτηση για κτίρια εκτός των ορίων των οικισμών είναι πολύ μεγάλη και η κατασκευή χωρίς προηγούμενο. Τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής αποκαλύπτουν σταθερή αύξηση των νέων οικοδομικών αδειών, από 916 το 2018 σε 1.280 το 2022. Τα δομημένα τετραγωνικά μέτρα, που αυξάνονται από 291.722 τ.μ. το 2018 σε 419.232 τ.μ. το 2022, υπογραμμίζουν την εντατικοποίηση της οικοδομικής δραστηριότητας. Μέσα σε μόλις τέσσερα έτη τα νέα τετραγωνικά που χτίστηκαν στα νησιά των Κυκλάδων διπλασιάστηκαν, έως και τριπλασιάστηκαν» υπογραμμίζεται χαρακτηριστικά στο SOS που εξέπεμψε η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΕΛΛΕΤ), ευελπιστώντας να αξιοποιήσει το συγκεκριμένο ευρωπαϊκό πλαίσιο για να προωθήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με το ζήτημα, καθώς και να ασκήσει επιρροή επί των κυβερνητικών πολιτικών για τη βελτίωση του πολεοδομικού σχεδιασμού στα νησιά.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τουρισμός: Χρονιά ρεκόρ το 2023 και για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις
Η υποψηφιότητα Σίφνου, Σερίφου και Φολεγάνδρου, αποτελούν αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις της δραματικής αλλαγής που συντελείται τα τελευταία χρόνια στις Κυκλάδες. Μάλιστα, ως παράδειγμα της ανεξέλεγκτης οικοδόμησης και τουριστικοποίησης των νησιών, η ΕΛΛΕΤ αναφέρει τη δόμηση σε εκτός σχεδίου περιοχές, η οποία εξαφανίζει την αγροτική γη και το ίχνος της στο κυκλαδικό τοπίο (αναβαθμίδες, αγροτικές υποδομές, μονοπάτια). Στο πλαίσιο της υποψηφιότητας, η ΕΛΛΕΤ κατέθεσε και τις προτάσεις της για αντιμετώπιση της αλόγιστης ανάπτυξης των Κυκλάδων. Σε πρώτη φάση, αναδεικνύει την ανάγκη να ολοκληρωθεί το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό και βέβαια το περιφερειακό χωροταξικό πλαίσιο για το Νότιο Αιγαίο (το μόνο που δεν έχει κυρωθεί έως σήμερα, παραμένοντας περισσότερα από δύο χρόνια στα συρτάρια του υπουργείου Περιβάλλοντος), καθώς και οι ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες για τις περιοχές Natura 2000 (επίσης αγνοούνται εδώ και μία διετία).
Για την ομορφιά των Κυκλάδων και την ανάγκη προστασίας τους, επισημαίνεται χαρακτηριστικά στην επίμαχη έκθεση: «Απλωμένες σε όλο το Αιγαίο, οι Κυκλάδες περιλαμβάνουν περίπου 220 νησιά, μεταξύ των οποίων η Δήλος που αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Εκτός από την ιστορική σημασία του Αιγαίου, ένας συνδυασμός φυσικών στοιχείων και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής διαμορφώνει το πανέμορφο κυκλαδίτικο τοπίο. Το ορεινό και τραχύ ανάγλυφο των νησιών συμβάλλει στον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους, προσφέροντας μαγευτική και γραφική θέα ενώ ένα άλλο αξιοσημείωτο στοιχείο είναι η παρουσία γεωργικών εκτάσεων που φιλοξενούν μικρές αγροτικές κατοικίες και κατασκευές κοινής ωφέλειας όπως ανεμόμυλους ή αγροκτήματα. Στα περισσότερα νησιά υπάρχουν ξερολιθιές, που επιτρέπουν την καλλιέργεια σε εδάφη με απότομες πλαγιές».
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: O χάρτης του ελληνικού τουρισμού: Οι περιφέρειες πρωταγωνιστές, η συνεισφορά στα έσοδα και οι πολλαπλές ταχύτητες
Τα 11 πιο απειλούμενα μνημεία και περιοχές πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2024
- Νησιά των Κυκλάδων: oι περιπτώσεις της Σίφνου, Σερίφου και Φολεγάνδρου - Ελλάδα
- Αρχαιολογικός χώρος Muret e Portës, Δυρράχιο - Αλβανία
- Ιστορικό και πολιτιστικό απόθεμα, Αμπέρντ - Αρμενία
- Palais du Midi, Βρυξέλλες - Βέλγιο
- Εργατικές κατοικίες (courées), Ρουμπαί-Τουρκουάν - Γαλλία
- Εκκλησία του San Pietro, Μιλάνο - Ιταλία
- Συναγωγή της Σιένα- Ιταλία
- Παλάτι Sztynort, βόρεια Μασουρία, Πολωνία
- Οικία του Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού, Σερβία
- Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, Antakya / Hatay - Τουρκία
- Σιδηρά Πύλη της Αντιόχειας, Antakya / Hatay, Τουρκία
