Θέμα χρόνου (αν και μένει να ξεκαθαρίσει το… «πότε») θα πρέπει να θεωρείται η προώθηση των διαδικασιών για την προκήρυξη των πέντε διαγωνισμών για την ανάταξη του σιδηροδρομικού δικτύου στη Θεσσαλία, άνω των 462 εκατ. ευρώ, ελέω της περσινής κακοκαιρίας «Daniel». Που όχι μόνο «έκοψε» το κεντρικό σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας (Αθήνα – Θεσσαλονίκη) στο τμήμα Δομοκός - Λάρισα, αλλά και «βύθισε» (σε έναν βαθμό) τα οικονομικά μεγέθη του ΟΣΕ που για το 2023 εμφάνισε ζημίες άνω των 254 εκατ. ευρώ και αρνητικά EBITDA (-102 εκατ. ευρώ).
Αν κρίνουμε απ’ όσα ανέφερε και η διοίκηση του ΟΣΕ πρόσφατα (στο 7ο συνέδριο ITC), εντός του επόμενου διαστήματος αναμένονται εξελίξεις για τους πέντε διαγωνισμούς που θα δρομολογήσουν την ανάταξη του δικτύου στα συνολικά 180 χιλιόμετρα που καταστράφηκαν στη Θεσσαλία, αν και ήδη «μετράμε» καθυστέρηση 4 μηνών από τις αρχικές εξαγγελίες.
Όσον αφορά στα έργα αποκατάστασης που έχει δρομολογήσει ο ΟΣΕ, ο κ. Τερεζάκης, Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΣΕ, είπε ότι το επόμενο διάστημα θα είναι στον αέρα οι πέντε διαγωνισμοί για την αποκατάσταση της υποδομής στο τμήμα Δομοκός - Λάρισα, το τμήμα Παλαιοφάρσαλος – Καλαμπάκα, το τμήμα Λάρισα – Βόλος (όπου προχωρά η ανακατασκευή ολόκληρης της γραμμής στο μεγαλύτερο μήκος της) καθώς και το ιστορικό κομμάτι του Πηλίου. Αφορά, ακόμη, στην αποκατάσταση της σηματοδότησης, τηλεδιοίκησης και ETCS στο τμήμα Δομοκού - Λάρισας, που είχε παραλειφθεί πέντε μέρες πριν από την καταστροφή Daniel.
Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο του ΟΣΕ, είναι έτοιμα τα τεύχη δημοπράτησης των πέντε διαγωνισμών, έχουν ολοκληρωθεί οι εγκρίσεις από το Τεχνικό Συμβούλιο του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και έχουν εγκριθεί οι περιβαλλοντικοί όροι.
Θεωρητικά, αναμένονται fast - track διαδικασίας, με προσκλήσεις στους μεγάλους κατασκευαστικούς ομίλους. Ειδικότερα, τα κόστη υπολογίζονται ως εξής: αποκατάσταση του κύριου άξονα από τον Δομοκό ως τη Λάρισα, ύψους 173,6 εκατ. ευρώ, η γραμμής Λάρισας – Βόλου ύψους 192,2 εκατ. ευρώ, η γραμμή Παλαιοφάρσαλος - Καλαμπάκα με κόστος 57,04 εκατ. και του Πηλίου με 2,48 εκατ. ευρώ.
Ο «νέος ΟΣΕ» και τα χρονοδιαγράμματα
Γενικότερα, πάντως, παρά τα προβλήματα, τις καθυστερήσεις και τα απρόοπτα, δεν λείπουν οι προσπάθειες αναβάθμισης του μέσου, αν και με ρυθμούς από… αργούς έως… εκτροχιασμού. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπ. Υποδομών και Μεταφορών, όπως τον ανέπτυξε ο Κ. Μαγουλάς (Γενικός Γραμματέας Υποδομών), για το έργο ενοποίησης των φορέων του Σιδηρόδρομου, υπό τον ΟΣΕ, που έχει ενταχθεί για χρηματοδότηση στο Ταμείο Ανάκαμψης με τελικό ορόσημο το τέλος του 2025, «στο τέλος του 2024 έχουμε τη υποχρέωση να καταθέσουμε το implementation plan, το οποίο έχει συζητηθεί. Προβλέπεται, επίσης, ότι στο τέλος του 2024 θα έχει ψηφιστεί η νομοθεσία που αφορά στο μετασχηματισμό, ενώ αναμένεται η διακήρυξη για την πρόσληψη τεχνικού συμβούλου διοίκησης». Στα μέσα του 2025 το Υπουργείο θα υποβάλει το νέο στρατηγικό πλάνο της καινούριας εταιρείας, ενώ τότε θα πρέπει να υπογραφεί η νέα σύμβαση με το δημόσιο και το νέο οργανισμό, σχετικά για τις υποχρεώσεις που θα αναλαμβάνει.
Ως γνωστόν, η στόχευση του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών είναι να δημιουργηθεί ένας νέος ενιαίος φορέας, με το όνομα Σιδηρόδρομοι Ελλάδος. Σε αυτόν θα συνενωθεί η ΟΣΕ, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ και το τμήμα της ΓΑΙΑΟΣΕ που είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση του σιδηροδρομικού υλικού, ούτως ώστε ένας φορέας να έχει όλες τις ευθύνες για τη διαχείριση του τροχαίου υλικού, «ώστε να απαλειφθούν οι παθογένειες του παρελθόντος που εν πολλοίς οφείλονταν στη διάσπαση», κατά το υπουργείο. Να σημειωθεί ότι ήδη υπάρχουν μνημόνια συνεργασίες με ξένους φορείς (π.χ. Γερμανικούς Σιδηροδρόμους).
Το 20ετές πλάνο
Το 20ετές πρόγραμμα αναδιάρθρωσης του σιδηροδρόμου, το οποίο έχει προϋπολογισμό 12 δισ. ευρώ και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την αποκατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου της Θεσσαλίας. Την προσεχή διετία θα προχωρήσουν θα έργα που είναι ενταγμένα στο Ταμείο Ανάκαμψης και τον εθνικό προϋπολογισμό, με προοπτική ένταξης στο ΕΣΠΑ 2021 – 2027 και έχουν προϋπολογισμό ύψους 460 εκατομμυρίων ευρώ. Το βραχυπρόθεσμο πλάνο του Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει προϋπολογισμό 700 εκατ. ευρώ και περιλαμβάνει τα έργα που έχουν ήδη λάβει χρηματοδότηση. Το πενταετές πλάνο περιλαμβάνει έργα προϋπολογισμού 2 δισ. ευρώ, για τα περισσότερα από τα οποία έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση.
«Το σχέδιο του Υπουργείου καταρτίστηκε με βάση τέσσερις πυλώνες, την ολοκλήρωση της διπλής σιδηροδρομικής γραμμής, που θα μας συνδέει με ολόκληρη την Ευρώπη, τη σύνδεση με τα διασυνοριακά σημεία - την Ειδομένη, τον Προμαχώνα και το Ορμένιο -, τη σύνδεση με τα λιμάνια, τα εμπορευματικά κέντρα και τις Βιομηχανικές Περιοχές, καθώς και την ανάπτυξη προαστιακών επιβατικών μεταφορών και την ανάπτυξη σιδηροδρομικού δικτύου σε περιοχές που δεν περιλαμβάνονται στους κεντρικούς άξονες, όπως οι Περιφέρειες Πελοποννήσου και Δυτικής Μακεδονίας», ανέφερε ο Γενικός Γραμματέας Υποδομών.
Τα νέα μεγάλα έργα και η χρηματοδότηση
Ως προς τον σιδηρόδρομο, προ ημερών ο υπουργός Υποοδμών και μεταφορών, Χρ. Σταϊκούρας επανέλαβε ότι, μετά από πολλά χρόνια, δρομολογούνται έργα που υπερβαίνουν τα 1,2 δισ. ευρώ μόνο για τον σιδηρόδρομο, ξεκαθαρίζοντας ότι πρόκειται για εξασφαλισμένους πόρους. Από αυτούς, περίπου 450 εκατ. ευρώ προορίζονται για τη Θεσσαλία, με στόχο οι σιδηροδρομικές υποδομές να γίνουν καλύτερες και πιο ανθεκτικές και περίπου 200 εκατ. ευρώ για το τμήμα «Νέα Καρβάλη – Τοξότες». «Εξασφαλίσαμε φέτος το καλοκαίρι ακόμα 520 εκατ. ευρώ από το CEF II για να κάνουμε κι άλλες παρεμβάσεις είτε στους δύο νέους corridors που υπάρχουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο ένας Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας και ο άλλος Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο, είτε να επιδιορθώσουμε πράγματα που δεν έχουν γίνει ποτέ στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση», επισήμανε.
Να σημειωθεί ότι την προσεχή Τρίτη το πρωί, η Διαρκής Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου θα συνεδριάσει με θέμα ημερήσιας διάταξης «Ενημέρωση των μελών της Επιτροπής από τον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, κ. Χρήστο Σταϊκούρα, σύμφωνα με το άρθρο 36§5 του Κανονισμού της Βουλής, σχετικά με το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας, τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού τομέα, τη δημιουργία της νέας σιδηροδρομικής εταιρείας, καθώς και το στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης και επενδύσεων του ελληνικού σιδηροδρόμου».
Τι συμβαίνει σε Β. Ελλάδα, κεντρικό δίκτυο, Αττική και… Πάτρα
Ο ένας εκ των φορέων, η ΕΡΓΟΣΕ, προωθεί τρία νέα σιδηροδρομικά έργα 1 δισ. ευρώ στη Βόρεια Ελλάδα, ενώ υπάρχουν έργα αλλά και εκκρεμότητες σε Σταθμό Λαρίσης, Σεπόλια, ΠΑΘΕ και Πάτρα.
Σύμφωνα με τον Χρήστο Παληό (Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΡΓΟΣΕ), το πρώτο είναι η νέα σιδηροδρομική σύνδεση Νέα Καρβάλη - Τοξότες, προϋπολογισμού 192,3 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο της τελευταίας δεκαετίας, υψηλής στρατηγικής σημασίας. Ο διαγωνισμός βαίνει προς ολοκλήρωση και επιτυχία. Την προηγούμενη εβδομάδα πραγματοποιήθηκε η αποσφράγιση των οικονομικών προσφορών (καλύτερη προσφορά από ΤΕΡΝΑ), εντός τους πρώτου τρίμηνου του 2025 αναμένεται η υπογραφή της σύμβασης κι η περίοδος κατασκευής είναι 3,5 χρόνια» τόνισε ο κ. Παληός. Εξήγησε ότι η γραμμή θα συνδέσει τον σιδηρόδρομο με το εμπορευματικό λιμάνι της Καβάλας, ενώ θα να επιτρέψει τη λειτουργία εναλλακτικών διαδρόμων μεταφοράς εμπορευμάτων (Διάδρομος ΒΒΑ – Baltic, Black, Aegean Seas και πρωτοβουλία 3Seas – Baltic, Black, Adriatic, με την επέκταση προς το Αιγαίο).
Το δεύτερο έργο αποτελεί η αναβάθμιση της υφιστάμενης σιδηροδρομικής γραμμής Αλεξανδρούπολης - Ορμένιου, μήκους 176 χιλιομέτρων, με προϋπολογισμό 700εκ. ευρώ. Όπως είπε ο κ. Παληός, τον Ιανουάριο ολοκληρώθηκε η περιβαλλοντική αδειοδότηση, τον Οκτώβριο αναμένονται αποφάσεις για τις απαλλοτριώσεις, ενώ η χώρα θα υποβάλλει νέο φάκελο για την χρηματοδότηση του έργου από το πρόγραμμα Connecting Europe Facility 2021-2027. «Η υποβολή δεσμευτικών προσφορών και η ανάδειξη αναδόχου αναμένεται εντός του 2025» είπε ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΡΓΟΣΕ, προσθέτοντας ότι η γραμμή θα βελτιώσει σημαντικά τις διασυνοριακές συνδέσεις με τη Βουλγαρία στο Ορμένιο και με την Τουρκία στο Πύθιο, ενώ θα μπορεί να λειτουργεί και για προαστιακή εξυπηρέτηση των περιοχών κατά μήκος του ποταμού Έβρου.
Το τρίτο έργο είναι η ανάπτυξη του προαστιακού Δυτικής Θεσσαλονίκης και η σιδηροδρομική σύνδεση με τον 6 ο προβλήτα Λιμένα Θεσσαλονίκης. Με προϋπολογισμό 53, 4 εκατ. ευρώ το έργο έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση έργα από το ΕΣΠΑ 2021-2027. Σύμφωνα με τον κ. Παληό, οι διαβουλεύσεις με τους φορείς ολοκληρώθηκαν κι εντός του 2025 αναμένεται να υποβληθούν οι οικονομικές προσφορές των υποψηφίων.
Αναφορικά με την αναβάθμιση του ΠΑΘΕ, αυτή τη στιγμή είναι συμβασιοποιημένα έργα ύψους 438,5 εκατ. ευρώ, με τα οποία ολοκληρώνεται η αναβάθμιση 370 χλμ. γραμμών σε σύνολο 920 χλμ. σιδηροδρομικού δικτύου. Επίσης, σε πλήρη εξέλιξη η δεύτερη φάση ανάπτυξης του Σ.Σ. Αθηνών, ενός έργου που ολοκληρώνει την αναμόρφωση του κεντρικού σιδηροδρομικού σταθμού της πρωτεύουσας και την υπόγεια διασύνδεση με το Μετρό, ενώ συνεχίζεται το έργο της υπογειοποίησης του σιδηροδρομικού διαδρόμου στα Σεπόλια, που αφορά στην κατασκευή τετραπλού σιδηροδρομικού διαδρόμου, συνολικού μήκους 2,36 χλμ., εκ των οποίων τα 1,5 χλμ. θα είναι πλήρως υπογειοποιημένα.
Σχετικά με την σιδηροδρομική σύνδεση Αθήνας - Πάτρας, ο κ. Παληός σημείωσε ότι εξελίσσονται πλήρως τα έργα εγκατάστασης της ηλεκτροκίνησης στο τμήμα 70,6 χλμ. που ενώνει το Κιάτο με τη Ροδοδάφνη. Σε εξέλιξη είναι και τα έργα στο μεγαλύτερο τμήμα του Ροδοδάφνη – Ρίο, συνολικού μήκους 28,8 χλμ, ενώ σύντομα θα επανεκκινήσουν οι εργασίες σε ένα κομμάτι 7χλμ., καθώς αντιμετωπίστηκαν τα προβλήματα που είχαν προκύψει από μία παλαιότερη εργολαβία που διαλύθηκε. «Στόχος είναι το τρένο να φθάσει μέχρι το 2026 στο Ρίο. Παράλληλα, θα πρέπει όλοι μαζί να βρούμε μια βιώσιμη λύση για να φθάσει στο κέντρο της Πάτρας» προσέθεσε ο κ. Παληός.
