Τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποβλήτων και την επιτάχυνση και τον έλεγχο εφαρμογής των μέτρων για την ανακύκλωση αλλά και την λειτουργία του συστήματος εγγυοδοσίας επιδιώκει το ΥΠΕΝ με το σχέδιο νόμου με τίτλο: «Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποβλήτων, τη βελτίωση του πλαισίου εξοικονόμησης ενέργειας, την ανάπτυξη των έργων ενέργειας και την αντιμετώπιση πολεοδομικών ζητημάτων» που τέθηκε σε διαβούλευση την Πέμπτη.
Οι νέες ρυθμίσεις αποβλέπουν στον εξοπλισμό των δήμων με τα κατάλληλα μέσα για την επίτευξη των στόχων της ανακύκλωσης αλλά και στην ορθή λειτουργία του συστήματος επιστροφής εγγύησης.
Συγκεκριμένα, για την επίτευξη των στόχων της ανακύκλωσης και την ικανοποίηση των στόχων που έχουν τεθεί στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων και στα ΠΕ.Σ.Δ.Α, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα μπορεί μετά από προγραμματική συμφωνία με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας, να αναλάβει τη διαγωνιστική διαδικασία για την προμήθεια εξοπλισμού χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων σε όλους τους δήμους της χώρας και επιπλέον και υπηρεσιών στους ορεινούς και νησιωτικούς δήμους με μόνιμο πληθυσμό κάτω των δέκα χιλιάδων (10.000) κατοίκων. Σκοπός της ρύθμισης είναι η προώθηση της χωριστής συλλογής των ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων, τα επίπεδα της οποίας είναι πολύ χαμηλά στην χώρα μας, με αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, τη μη επίτευξη των στόχων που τίθενται στη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνακόλουθα την απώλεια κρίσιμων πόρων. Η δε ενίσχυση της χωριστής συλλογής των ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων με την παροχή στους δήμους κατάλληλου εξοπλισμού και υπηρεσιών, συνεπάγεται την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας για την ανακύκλωση και ως εκ τούτου
Στο πλαίσιο του νομοσχεδίου προβλέπεται, ακόμη η δημιουργία ισχυρών φορέων διαχείρισης αποβλήτων, καθώς και η δυνατότητα άμεσης παρέμβασης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όταν τίθενται θέματα σχετικά με:
α) την αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων στη διαχείριση των αποβλήτων,
β) την αποτροπή της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και την προστασία της δημόσιας υγείας, καθώς και
γ) την αντιμετώπιση προστίμων από την ΕΕ.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με την ανάλυση των συνεπειών της ρύθμισης, σε περίπτωση αδυναμίας των αρμόδιων φορέων να επιλύσουν τα προβλήματα που ανακύπτουν κατά τη διαχείριση των αποβλήτων σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας παρεμβαίνει, υλοποιώντας μέτρα και δράσεις. Σκοπός της ρύθμισης είναι η ταχύτερη κατά το δυνατόν αντιμετώπιση των προβλημάτων στη δημιουργία των οποίων έχει συμβάλλει και η επί μακρόν καθυστέρηση των αρμοδίων φορέων, η διασφάλιση της παύσης λειτουργίας των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων και της αποκατάστασής τους, η υλοποίηση περιβαλλοντικά ασφαλών και νόμιμων υποδομών διαχείρισης και ο περιορισμός του κινδύνου επιβολής χρηματικών κυρώσεων στη χώρα.
Ένα ακόμη θέμα, το οποίο αποτελούσε και πάγιο αίτημα της αγοράς είναι η απλοποίηση της εφαρμογής του συστήματος επιστροφής εγγύησης. Όπως προβλέπεται, περιορίζεται το πεδίο εφαρμογής του συστήματος επιστροφής εγγύησης και, λαμβάνοντας υπόψη την ευρωπαϊκή καλή πρακτική και για τον σκοπό της μείωσης της πολυπλοκότητας και του κινδύνου σύγχυσης των καταναλωτών, ορίζεται ότι η εφαρμογή του συστήματος επιστροφής εγγύησης γίνεται μέσω ενός ενιαίου Σ.Σ.Ε.Δ. πανελλαδικής εμβέλειας. Ταυτόχρονα, παρατείνεται η προθεσμία εφαρμογής του συστήματος επιστροφής εγγύησης, προκειμένου να υφίσταται ο αναγκαίος χρόνος προσαρμογής στις ως άνω τροποποιήσεις και οργάνωσης του συστήματος.
Σε αυτή την λογική, ορίζεται η εφαρμογή, από το τέλος του 2025, ενός ενιαίου, πανελλαδικού συστήματος εγγυοδοσίας για πλαστικές φιάλες και φιάλες από αλουμίνιο. Στην πλήρη ανάπτυξη του συστήματος προβλέπονται περίπου 15.000 σημεία επιστροφής για διευκόλυνση του καταναλωτή. Στα σημεία αυτά ο καταναλωτής θα επιστρέφει τις φιάλες και θα εισπράττει το αντίτιμο της εγγυοδοσίας.
Με το προωθούμενο νομοσχέδιο ρυθμίζονται και ζητήματα σχετικά με την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων, με στόχο να κατατεθεί από τους υπόχρεους παραγωγούς νέο, επιχειρησιακό σχέδιο, που θα περιλαμβάνει και τη συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών, με τριπλάσιους πόρους για την ανακύκλωση, δηλαδή περί τα 100 εκατ. ευρώ.
Παράλληλα, για την καλύτερη εποπτεία διαχείρισης αποβλήτων προβλέπεται η διασύνδεση του Εθνικού Μητρώου Παραγωγών (Ε.Μ.ΠΑ.) με το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕ.Μ.Η.) και άλλα Μητρώα και κάθε νομικό ή φυσικό πρόσωπο που αιτείται την καταχώριση μεταβολών και στοιχείων ή τη χορήγηση πιστοποιητικών και αντιγράφων από το ΓΕ.ΜΗ. θα ελέγχεται αυτόματα αν είναι εγγεγραμμένο στο Ε.Μ.ΠΑ. του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.). Μάλιστα, για οργανισμούς και επιχειρήσεις που δεν καταχωρίζουν τα στοιχεία τους στο Η.Μ.Α. και δεν υποβάλλουν εκθέσεις αποβλήτων προβλέπονται κυρώσεις προκειμένου να αποτραπεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό η έλλειψη στοιχείων που καθιστά αδύνατη την ιχνηλασιμότητα των αποβλήτων στην επικράτεια.
Συγκεκριμένα, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους 1.000 ευρώ στους φορείς που δεν τηρούν την υποχρέωση εγγραφής και καταχώρισης των εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων τους στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (Η.Μ.Α) και που δεν εισάγουν τα προβλεπόμενα στοιχεία σε ετήσια βάση στο Η.Μ.Α., ενώ το πρόστιμο μπορεί να φθάσει και τα 3.000 εάν η παράβαση διαπισωθεί για Τρίτη συνεχόμενη φορά και για κάθε επόμενη διαπίστωση παράβασης επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με 1% επί του συνολικού κύκλου εργασιών του οργανισμού ή της επιχείρησης της φορολογικής χρήσης κατά την οποία βεβαιώθηκε η παράβαση και δεν μπορεί να είναι μικρότερο των τεσσάρων χιλιάδων 4.000 ευρώ. Στην τελευταία περίπτωση, όταν η παράβαση διαπιστώνεται σε βάρος Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού ή Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το 1% επί των συνολικών ετήσιων εσόδων του προηγούμενου της παράβασης έτους, που προέρχονται από τις παρεχόμενες υπηρεσίες διαχείρισης αστικών αποβλήτων και δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 4.000 ευρώ. Τα παραπάνω ποσά αποδίδονται από τους υπόχρεους φορείς σε ειδικό λογαριασμό που τηρεί ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.) και διατίθενται με βάση τα ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα που εκπονεί ο Ε.Ο.ΑΝ.
