Ο πολιτικός εφιάλτης του Πρωθυπουργού, είναι… οικονομικός

Το μέιλ του κ. Χ ξεκινούσε με μία καλημέρα και μία... συγνώμη, γιατί πιθανώς, όπως σημείωνε, με το μήνυμά του να με απασχολούσε σε ακατάλληλη στιγμή για την δουλειά μου.

Η αλήθεια είναι ότι το μέιλ με βρήκε στην μέση μιας δουλειάς που είχα αρχίσει συγκρίνοντας την ταχύτητα με την οποία τρέχουν οι τιμές των τροφίμων, της ενέργειας και της στέγασης, στην Ελλάδα με τις άλλες ανάλογης κλίμακας οικονομίες της Ευρωζώνης, όπως η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, κλπ. στην βάση των στοιχείων της Eurostat. Στόχος ήταν να συγκρίνω την ταχύτητα των αυξήσεων αλλά και το ποσοστό του πληθυσμού που υφίσταται όντας στα όρια της φτώχειας τις χειρότερες συνέπειες.

Η κατ’ αρχήν εικόνα από την αποτύπωση αυτή αποκαλύπτει μια δυναμική ανησυχητική για την Ελλάδα, πολύ ανησυχητική.

Ούτε λίγο ούτε πολύ η ταχύτητα με την οποία ανεβαίνουν οι τιμές στους τομείς αυτούς είναι πρωτοφανής και σχεδόν μη… συγκρίσιμη με τις άλλες οικονομίες. Όσο δε το ποσοστό του πληθυσμού που επηρεάζει δραματικά η κατάσταση εμφανίζεται πολύ κοντά στο να την χαρακτηρίσεις εφιαλτική…

Κάπου εκεί με πέτυχε το μέιλ του κ. Χ. Μετά τα αρχικά τυπικά μπήκε κατ’ ευθείαν στο θέμα που τον έκανε να μου στείλει το μέιλ.

«Λοιπόν φίλε μου παρακολουθώ από την άνοιξη τα όσα γράφετε στο Insider.gr για τον πληθωρισμό και τις προειδοποιήσεις που είχατε ανεβάσει, με τον κίνδυνο να γίνετε – τότε – γραφικοί.

Συνέβη βέβαια το αντίθετο. Και απ’ ότι φαίνεται καλά κάνατε που επιμένατε στη σαφή, αν και διακριτική – τουλάχιστον στην αρχή - αμφισβήτηση των ισχυρισμών από κυβερνήσεις και κεντρικούς τραπεζίτες περί της παροδικότητας των πληθωριστικών πιέσεων.

Θυμάμαι και μία έκφραση που είχε χρησιμοποιήσει τότε ο δικός μας ο κεντρικός τραπεζίτης, ο οποίος πειθαρχικός στην γραμμή της ΕΚΤ, προειδοποιούσε «να μη παρεξηγήσουμε»… την άνοδο του πληθωρισμού. Βέβαια δεν πιστεύω ότι μπορούσε να κάνει και διαφορετικά τότε, οπότε κάτι σχετικό έπρεπε να πει…

Τώρα όμως έχουν περάσει αρκετοί μήνες και τα όσα συμβαίνουν στην Ευρώπη και κυρίως στις ΗΠΑ υποχρεώνουν τους πάντες να μιλάνε καθημερινά για την ακρίβεια και τους κεντρικούς τραπεζίτες να παραδεχθούν ότι ο ψηλός πληθωρισμός θα κρατήσει περισσότερο από ότι είχαν αρχικά εκτιμήσει.
Το ερώτημά μου δεν είναι αν ο πληθωρισμός θα κρατήσει και πόσο.

Έτσι κι αλλιώς, κανένας από τους παράγοντες που τον έχουν εκτοξεύσει, με μόνη εξαίρεση το base effect του ΦΠΑ που είχε κοπεί (στην Ευρώπη) με το ξέσπασμα της πανδημίας, δεν προβλέπεται να αποσυρθεί άμεσα ή έστω μέσα στο Α εξάμηνο του 2022. Ούτε καν η πανδημία…

Το ερώτημά μου είναι αν μπορεί κανείς να κάνει κάτι γι' αυτό, είτε στο επίπεδο της οικονομίας, είτε της πολιτικής.

Και η απάντηση που παίρνω, όταν το θέτω στον εαυτό μου είναι ένα… ξερό όχι.

Οι κεντρικές τράπεζες το δηλώνουν ευθέως ότι δεν βιάζονται να σκεφτούν για τα επιτόκια… και οι κυβερνήσεις βέβαια δεν έχουν απάντηση αφού την ίδια στιγμή είναι υποχρεωμένες να λύσουν τον γόρδιο δεσμό της στήριξης των οικονομιών τους απέναντι στις συνέπειες των lockdown και της πανδημίας με την Ευρώπη να είναι το σημείο αναφοράς στον νέο κύκλο αύξησης των κρουσμάτων και της οικονομικής επιβράδυνσης.

Ήδη όλοι αναθεωρούν προς τα κάτω τις εκτιμήσεις για την ανάπτυξη το Α εξάμηνο το 2022.

Ακόμα και η Κίνα έχει αρχίσει να αναθεωρεί προς τα κάτω τις εκτιμήσεις της χωρίς να σταματήσει το παράλληλο «ξεφούσκωμα» των αγορών της.

Η πρώτη εύκολη, αλλά παράλληλα εξαιρετικά δυσάρεστη σκέψη που μπορεί να κάνει κανείς πλέον, είναι ότι το πρόβλημα του πληθωρισμού έχει μεταλλαχθεί από οικονομικό σε πολιτικό πρόβλημα. Χωρίς βέβαια ο πληθωρισμός να πάψει να διευρύνει τις οικονομικές του συνέπειες προς όλες τις κατευθύνσεις…

Αν ο πληθωρισμός έχει γίνει μέσα σε ένα εξάμηνο πολιτικό πρόβλημα, τότε πραγματικά η δεκαετία που διατρέχουμε δεν μπορεί να συγκριθεί με εκείνη του 70’. Εννοώ βέβαια ότι ανοίγει το παράθυρο για τα χειρότερα.

Θα ήθελα την άποψή σου σ’ αυτό, γιατί αν είναι έτσι, αν δηλαδή ο πληθωρισμός έχει ήδη μεταλλαχθεί σε πολιτικό πρόβλημα, τότε κάθε πολιτικός φορέας ανεξάρτητα της μέχρι σήμερα πορείας και βαρύτητάς του μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον μπορεί να αποκτήσει διαφορετική δυναμική. Και συνέπειες.

Και δεν το λέω αυτό για κακό ή για καλό, αλλά σαν μία βάση από την οποία πρέπει να ξεκινήσει κανείς για να επανεξετάσει τα πολιτικά πράγματα συνολικά…».

Εκείνη την στιγμή διαβάζοντας τις τελευταίες γραμμές, χωρίς να το επιδιώξω, ήρθαν στο μυαλό μου τα νούμερα που είχα αποτυπώσει στο χαρτί για την ταχύτητα με την οποία τρέχει η ακρίβεια στην Ελλάδα. Και χωρίς να το θέλω μετακινήθηκα λίγο στο κάθισμά μου. Συνέχισα όμως το διάβασμα.

«Πέραν αυτού βέβαια, που φαντάζομαι θα το συζητήσουμε και από κοντά σύντομα, έχω και κάποιες άλλες επισημάνσεις, όσον αφορά την σχέση χρέους και πληθωρισμού.

Σου έχω ήδη αναφέρει την άποψή μου ότι το επίπεδο χρέους, κρατικού και ιδιωτικού, στο σημείο που βρίσκεται σήμερα, είναι αδύνατο να εξυπηρετηθεί με φυσιολογικούς όρους, δηλαδή με επιτόκια που θα μπορούν να δώσουν πραγματικές αποδόσεις.

Αν οι κεντρικές τράπεζες δεν το συμπίεζαν τεχνητά με τα QE ούτε οι κυβερνήσεις ούτε οι εταιρείες θα μπορούσαν να το αποπληρώνουν.

Με αυτό το δεδομένο η μοναδική «διέξοδος», αν μπορεί να το πει κανείς αυτό διέξοδο, είναι να «απαξιωθεί» σε πραγματικούς όρους το χρέος αυτό.

Και αυτό δεν γίνεται παρά μόνο με πληθωρισμό…

Δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του συστήματος που αυτό έχει συμβεί. Με άλλα λόγια αν οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν να μαζέψουν αυξάνοντας τα επιτόκια τα τρισεκατομμύρια που έχουν «εγχύσει» στο σύστημα, θα το κάνει... ο πληθωρισμός.

Με την επισήμανση αυτή λοιπόν σκέπτομαι, μήπως οι κεντρικοί τραπεζίτες μας λένε ψέματα και… μας δουλεύουν;

Μήπως σκέπτονται να επαναλάβουν τα κατορθώματα της δεκαετίας του 70’ και μετά να μας «σφυρίξουν» ένα επιτοκιακό σοκ σαν αυτό του Βόλκερ το 1981, λέγοντας ένα «συγνώμη λάθος εκτίμηση»;

Αν πραγματικά συμβαίνει κάτι τέτοιο, τότε κάποιοι έχουν τρελαθεί εντελώς. Δεν θέλω να πιστέψω ότι μπορεί να υπάρχουν τέτοιες σκέψεις…».

Ο κ. Χ συνέχισε κάπως έτσι και λίγο πιο κάτω, με αποχαιρέτησε με την ευχή να τα πούμε σύντομα και από κοντά.

Τελειώνοντας την ανάγνωση του μέιλ επιχείρησα να ξαναγυρίσω στα νούμερά μου και στην Eurostat. Αλλά δεν τα κατάφερα, δεν μπορούσα να συγκεντρωθώ...

Γ. Αγγέλης