Οι επενδύσεις στο περιβάλλον, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση ESG αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες ευκαιρίες ανάπτυξης και οι δείκτες ESG αποτελούν τη νέα τάση στις χρηματιστηριακές αγορές (πρόσφατα ξεκίνησε και η διαπραγμάτευση του νέου δείκτη Athex ESG) αλλά για να μετρηθεί η πρόοδος που καταγράφουν οι επιχειρήσεις απαιτούνται ομοιογενή κριτήρια και αλλά και ποινές οι οποίες θα λειτουργούν ανασταλτικά στο greenwashing. Oι επενδύσεις ESG καταγράφουν αυξανόμενη ζήτηση στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ (το iShares της BlackRock προέβλεψε ότι οι επενδύσεις στον χώρο θα αυξηθούν σε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια μέχρι το 2030) και σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχουν περισσότερα από 600 funds που συναλλάσσονται στο χρηματιστήριο και ισχυρίζονται ότι ακολουθούν τα κριτήρια ESG.
Ο S&P Dow Jones προσφέρει επί του παρόντος 39 δείκτες που σχετίζονται με ESG και καλύπτουν τις βασικές συνιστώσες του ESG, ενώ διαθέτει και το δικό του σύστημα βαθμολόγησης. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο οι πάροχοι δεικτών ορίζουν το ESG, μια διαδικασία η οποία αποδεικνύεται περίπλοκη καθώς πολλοί ήδη χρησιμοποιούν ή αναπτύσσουν δικά τους συστήματα βαθμολόγησης, με διαφορετικά κριτήρια και στρατηγικές, οι οποίες πολλές φορές μάλιστα μπορεί να είναι και ασυνεπείς.
Σε έναν πρόσφατο έλεγχο που αφορούσε στα Διαπραγματεύσιμα Αμοιβαία Κεφάλαια (ΔΑΚ) γνωστά ως ETFs (Exchange Traded Funds), η ρυθμιστική αρχή εντόπισε πολλά κενά συμμόρφωσης καθώς και έλλειψη μηχανισμών οι οποίοι να διασφαλίζουν ότι τα κεφάλαια όντως συνάδουν με τη δημοσιευμένη στρατηγική τους.
Το greenwashing αποτελεί μία σελίδα του ESG, η οποία έχει αρχίσει γεμίζει με εταιρικά παραπτώματα. Ελεγκτικοί φορείς έχουν αρχίσει να προειδοποιούν για επιβολή κυρώσεων αλλά οι ποινές είναι σποραδικές, κάτι που είναι αναμενόμενο όταν το ESG δεν έχει συγκεκριμενοποιηθεί πλήρως και επομένως δεν μπορεί να ελεγχθούν επαρκώς οι επιδόσεις των επιχειρήσεων.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Η Ελλάδα ακολουθεί τις διεθνείς τάσεις και φέτος το καλοκαίρι έθεσε σε ισχύ τις διατάξεις του Ν. 4706/2020 για την Εταιρική Διακυβέρνηση ενώ τον Αύγουστο ξεκίνησε η διαπραγμάτευση του νέου δείκτη Athex ESG. Δεδομένου ότι η ελληνική αγορά βρίσκεται σε μία μεταβατική περίοδο και λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι και στο εξωτερικό πολύ λίγα πράγματα έχουν γίνει όσον αφορά στις ποινές και το monitoring, είναι σαφές ότι δεν το θέμα της επιβολής κυρώσεων είναι κάπως ρευστό στη χώρα μας.
Ο κ. Νίκος Αυλώνας Πρόεδρος Κέντρου Αειφορίας (CSE) και Eπισκέπτης Καθηγητής Οικονομικό Πανεπιστήμιο, μιλώντας στο Insider.gr εξηγεί ότι:
«Δυστυχώς στην Ελλάδα σχετικά με την νομοθεσία δημοσιοποίησης στοιχείων ESG (δηλαδή μη χρηματοοικονομικών στοιχείων και δεικτών που σχετίζονται με το Περιβάλλον, Εργαζόμενους και κοινωνία ) η νομοθεσία δεν περιλαμβάνει σαφή πρόστιμα σε περίπτωση μη συμμόρφωσης ενώ συνολικά η εναρμόνιση με την εξαιρετικά σημαντική αυτή Ευρωπαϊκή Νομοθεσία δεν είναι επαρκής σε σχέση με άλλες χώρες που έχουν κάνει καλύτερη εναρμόνιση.
Αντίστοιχα στην Ευρώπη οι περισσότερες χώρες περιλαμβάνουν κάποια μορφή ποινής λιγότερο η περισσότερο αυστηρή σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. Για παράδειγμα, στην Πορτογαλία οι ποινές μη συμμόρφωσης ή μη απόδοσης σωστών στοιχείων στις Εκθέσεις είναι αρκετά αυστηρές έως 1 εκατομμύριο ευρώ ενώ στην Ιρλανδία περιλαμβάνεται και φυλάκιση.
Αντίστοιχα είναι θετικό να τονιστεί ότι με τον νέο νόμο της εταιρικής διακυβέρνησης (Ν. 4706/2020) οι κυρώσεις είναι πρόστιμα έως 3.000.000€ (έναντι 1.000.000€ με βάση τον προϋφιστάμενο νόμο) αλλά μένει φυσικά να δούμε πως θα εφαρμοστεί στην πράξη».
