Τον τελευταίο χρόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί τη χρήση των εντόμων ως συστατικών σε διάφορες τροφές ως εναλλακτική μορφή πρωτεϊνών σε έναν πλανήτη με πεπερασμένους πόρους, ο οποίος ακολουθεί πλέον το δρόμο της βιώσιμης ανάπτυξης και ως εκ τούτου και της βιώσιμης διατροφής.
Η αρχή έγινε τον Αύγουστο του 2022, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε ότι θα εντάξει στη διατροφή των Ευρωπαίων τα έντομα ενώ μέχρι σήμερα σταδιακά αρκετά έντομα έχουν πάρει το «πράσινο φως» για να εισέλθουν .... στο τραπέζι των Ευρωπαίων. Τελευταία εξέλιξη αποτελεί η έγκριση της χρήσης του οικιακού γρύλου (Acheta Domesticus) από τους παραγωγούς τροφίμων με τη μορφή σκόνης. Η αρχική αίτηση είχε υποβληθεί το 2019 από την εταιρεία Cricket One και πλέον οι εταιρείες τροφίμων μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη σκόνη για την παραγωγή πολλών τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων προϊόντων αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής όπως είναι η βάση πίτσα, τα ζυμαρικά, οι ξηροί καρποί, οι ελαιούχοι σπόροι, διάφορα σνακ και σάλτσες, παρασκευάσματα κρέατος και σούπες, ψωμί, κράκερ και κριτσίνια, μπάρες δημητριακών, μείγματα για ψημένα προϊόντα, μπισκότα, επεξεργασμένα προϊόντα πατάτας, πιάτα με βάση τα όσπρια και λαχανικά, σκόνη ορού γάλακτος, σνακ με βάση το αλεύρι καλαμποκιού, ποτά που μοιάζουν με μπύρα και σοκολάτες.
Η έγκριση ήρθε μετά την επιστημονική γνώμη που εξέφρασε η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), η οποία επαλήθευσε και ενέκρινε την ασφάλεια της νέας σκόνης.
Η EFSA ενέκρινε επίσης τη διαδικασία παραγωγής της σκόνης, η οποία περιλαμβάνει μια περίοδο «νηστείας» 24 ωρών για τα έντομα πριν καταψυχθούν, πλυθούν, υποβληθούν σε θερμική επεξεργασία, εκχύλιση του λαδιού τους ενώ ακολουθεί η μετατροπή τους σε αποξηραμένη σκόνη.
Πιο πρόσφατα, στις 6 Ιανουαρίου η ΕΕ. Η Επιτροπή ενέκρινε επίσης την εισαγωγή των των προνυμφών Alphitobius diaperinus, οι οποίες θεωρούνται το μικρότερο αλευροσκουλήκι στην αγορά των τροφίμων.
Τα παρασκευάσματα εντόμων θα ενταχθούν στον κατάλογο των εγκεκριμένων από την ΕΕ τροφών εντόμων, συμπεριλαμβανομένου του αποξηραμένου αλευροσκουληκιού Tenebrio Molitor και της αποξηραμένης σκόνης της μεταναστευτικής ακρίδας, ανεβάζοντας έτσι τον αριθμό των εγκεκριμένων εντόμων που προορίζονται προς βρώση.
Εκτός από αυτές τις εγκρίσεις, οκτώ άλλες αιτήσεις για τρόφιμα με έντομα έχουν υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και βρίσκονται επί του παρόντος υπό αξιολόγηση.
Οι Έλληνες τρώνε έντομα και μάλιστα χωρίς να το γνωρίζουν
Τα τρόφιμα που περιέχουν προϊόντα εντόμων απαιτείται να φέρουν κατάλληλες ετικέτες. Πρόκειται για τα λεγόμενα «βιώσιμα» προϊόντα τα οποία για λόγους (ίσως) μάρκετινγκ αναγράφουν τις επιστημονικές ονομασίες. Η χρωστική που χρησιμοποιείται για να δώσει σε τρόφιμα και σνακ ένα κόκκινο χρώμα παράγεται από την καρμίνη ή κοχενίλη ή καρμινικό οξύ (έχει καταχωρηθεί στη βάση της EFSA με τον κωδικό E120) που παράγεται από τα θηλυκά έντομα και τα αυγά τους, του είδους Cochineal Dactylopius coccus Costa που ζει στη φραγκοσυκιά. Έτσι, για να γίνει ροζ η ταραμοσαλάτα που τρώμε ή για να πάρουν αυτό το κοκκινωπό χρώμα που βλέπουμε ορισμένα αναψυκτικά, αλκοολούχα ποτά, μπισκότα, κέικ, γκοφρέτες, κρουασάν, παιδικά ζελεδάκια, αλλαντικά ακόμη και γλυκά όπως το red velvet χρησιμοποιείται ως πρόσθετο η καρμίνη.
Στην ελληνική αγορά κυκλοφορούν αρκετά τέτοια προϊόντα, αρκεί να ανατρέξει κανείς στην ετικέτα με τα συστατικά. Γνωστή εταιρεία αλλαντικών παράγει λουκάνικα Φρανκφούρτης και άλλα προϊόντα με καρμίνη ενώ αγαπημένα γλυκίσματα των παιδιών όπως είναι τα m&m’s crisp (καραμέλες), τα jelly berry (ζελεδάκια), οι τσίχλες mentos (full fruit) ή το kinder penguin (σοκολατένιο σνακ) περιέχουν επίσης το συγκεκριμένο συστατικό.
Σύμφωνα με τον εξειδικευμένο ιστότοπο της Κομισιόν, «η κατανάλωση εντόμων (…) συμβάλλει θετικά στο περιβάλλον, στην υγεία και τα μέσα διαβίωσης» ενώ αναφέρεται ότι τα έντομα «είναι μια εξαιρετικά θρεπτική και υγιεινή πηγή τροφής με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, πρωτεΐνες, βιταμίνες, φυτικές ίνες και μέταλλα. Ως εκ τούτου, αποτελούν μια εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης που διευκολύνει τη στροφή προς υγιεινές και βιώσιμες δίαιτες».
Ποιες χώρες θεωρούν τα έντομα ως «λαχταριστό μεζέ»
Ωστόσο, η χρήση των εντόμων ως εναλλακτική πηγή πρωτεϊνών, σε ορισμένες χώρες, δεν αποτελεί ούτε κάτι νέο ούτε απαιτεί ειδικές «συστάσεις» και αυξημένη προσπάθεια από τα τμήματα μάρκετινγκ των εταιρειών για να τα προωθήσουν.
Τα έντομα αποτελούν ένα λαχταριστό μεζέ ή γλυκό σε χώρες όπως είναι το Μεξικό, η Βραζιλία, η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Ταϊλάνδη, η Γκάνα και η Ολλανδία.
Σε ορισμένες περιοχές στο Μεξικό μπορεί κάποιος να γευτεί αυγά μυρμηγκιών εμποτισμένα με βούτυρο, ακρίδες καλυμμένες με σοκολάτα και σκουλήκια με επικάλυψη καραμέλας.
Κάθε Οκτώβριο και Νοέμβριο, φτερωτά μυρμήγκια ή içás, κατεβαίνουν σε μια μικρή πόλη της Βραζιλίας που ονομάζεται Silveiras. Οι πολίτες μαζεύουν τα μυρμήγκια, αφαιρούν τα φτερά τους και είτε τα τηγανίζουν είτε τα βουτάνε στη σοκολάτα (ο συνδυασμός με σοκολάτα δείχνει να προτιμάται καθώς τα έντομα υποτίθεται ότι έχουν γεύση μέντας).
Τα ζωύφια αντιπροσωπεύουν έως και το 60% της διατροφικής πρωτεΐνης στην αγροτική αφρικανική διατροφή. Για πολλούς ανθρώπους στην Γκάνα, η κατανάλωση τερμιτών μπορεί να είναι ένα σημαντικό μέσο επιβίωσης. Τα έντομα παρέχουν ζωτικής σημασίας πρωτεΐνες, λίπη και έλαια, ειδικά όταν άλλες πηγές τροφής είναι σε έλλειψη.
Σε πολλά μπαρ στην Ταϊλάνδη σερβίρουν τηγανητά ζωύφια μαζί με τα ποτά. Οι γρύλοι, οι ακρίδες και μια ποικιλία από σκουλήκια θεωρούνται όλα αγαπημένα σνακ (τουλάχιστον για τους ντόπιους…).
Στην Κίνα, ένας εξεζητημένος μεζές είναι οι καβουρδισμένες προνύμφες μελισσών ή τηγανητές προνύμφες σκώρου μεταξοσκώληκα, και οι δύο πλούσιες σε χαλκό, σίδηρο, ριβοφλαβίνη, θειαμίνη και ψευδάργυρο.
Ακόμη, μερικοί Ολλανδοί προσπαθούν να μυηθούν στην κουλτούρα της κατανάλωσης ζωύφιων φτιάχνοντας σοκολάτα εμπλουτισμένη με αλεσμένα σκουλήκια ενώ στις ΗΠΑ, για τις κόκκινες καραμέλες που κυκλοφορούν στο εμπόριο, το πιο πιθανό είναι να έχει χρησιμοποιηθεί κοχελίνη.
