Ροή
Την πρώτη επίσκεψη μετά από 10 χρόνια , πραγματοποιεί την Παρασκευή στην Ελλάδα ο Ρώσος Πρόεδρος, Vladimir Putin, ενώ αυτή είναι η τρίτη φορά που επισκέπτεται ευρωπαϊκή χώρα της ΕΕ μετά το ξέσπασμα της ουκρανικής κρίσης. Και ενώ ο Ρώσος Πρόεδρος θεωρείται για τις περισσότερες χώρες της ΕΕ ως persona non grata, η Ελλάδα «βλέπει» σε αυτή την επίσκεψη μια δεύτερη ευκαιρία για οικονομική κυρίως συνεργασία, μετά τους κλυδωνισμούς που επήλθαν στις ελληνο-ρωσικές σχέσεις το 2015. Η χρονική συγκυρία της επίσκεψης είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς πραγματοποιείται στο «και πέντε» της συμφωνίας της Ελλάδας με την ΕΕ για το πρόγραμμα στήριξης, κάτι που αποτελεί μια πιο στερεή βάση για συζήτηση σε σχέση με πέρυσι όπου η ελληνική κυβέρνηση «φερόταν» να ζητά οικονομική βοήθεια από τη Ρωσία και η δεύτερη να την αρνείται.
Η έμφαση που αναμένεται να δοθεί στον ενεργειακό τομέα και ειδικά στο φυσικό αέριο διαφαίνεται και από την τοποθέτηση του Ρώσου Προέδρου σε σχετικό άρθρο του όπου ανέφερε ότι «είμαστε σταθερά προσηλωμένοι στη διαφοροποίηση των διαδρόμων μεταφοράς ενέργειας, η οποία θα αυξήσει τη σταθερότητα των προμηθειών και, συνεπώς, την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης συνολικά.Εδώ και δύο δεκαετίες η Ρωσία παραμένει σταθερός και ασφαλής προμηθευτής του φυσικού αερίου για την Ελλάδα. Η ισχύουσα συμφωνία με την Ελλάδα έχει ανανεωθεί έως το 2026 με ευνοϊκούς για τη χώρα σας όρους. Έχοντας υπ’ όψιν την επιθυμία των ελληνικών αρχών να αναδειχθεί η χώρα σε σημαντικό ενεργειακό κόμβο των Βαλκανίων, υπολογίζαμε πάντα την Ελλάδα στους σχεδιασμούς μας για την αύξηση των εφοδιασμών των υδρογονανθράκων στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη»
Ωστόσο, τη στιγμή που η Ελλάδα δείχνει να εξαρτάται από τη σύμπραξη της Ρωσίας (σε επιχειρηματικό επίπεδο, βλ. Gazprom κλπ) προκειμένου να καταστεί «ενεργειακός κόμβος των Βαλκανίων», στην ΕΕ αυξάνεται η τάση για απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο με την Ελλάδα να πρέπει να ακολουθήσει τους εταίρους της σε νέα μονοπάτια.
Αμφισημία στα περί εξάρτησης από τη Ρωσία
Ωστόσο, τη στιγμή που γίνονται συζητήσεις για τη «σύσφιξη» των σχέσεων των δύο κρατών και την επιχειρηματική συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, πληθαίνουν οι φωνές που κάνουν λόγο για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Η Ελλάδα εισάγει σαφώς φυσικό αέριο από την Ρωσία αλλά και άλλες χώρες όπως η Γερμανία, η Αγγλία, η Γαλλία και η Ολλανδία είναι ενεργειακά εξαρτημένες από τη Ρωσία ενώ όπως εκτιμούν ρωσικές πολιτικές πηγές η «Ευρώπη θα καταναλώνει επιπλέον περίπου 100 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Και η εξάρτησή της από τις εισαγωγές φυσικού αερίου θα αυξηθούν, καθώς η δική της παραγωγή μειώνεται».
Από την άλλη, με σκοπό την απεξάρτηση από τη Ρωσία, τα κράτη μέλη της ΕΕ ένα σχέδιο επενδύσεων 217 εκατ. ευρώ σε διασυνοριακές υποδομές ενέργειας, περιλαμβανομένης μιας σημαντικής αναβάθμισης των δικτύων φυσικού αερίου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και έναν νέο σύνδεσμο μεταξύ Βρετανίας και Γαλλίας.
Η Επιτροπή θέλει κάθε κράτος μέλος να έχει τουλάχιστον τρεις πιθανές πηγές φυσικού αερίου.«Πρέπει να προχωρήσουμε με τον εκσυγχρονισμό των ενεργειακών δικτύων μας για να φέρουμε όποια χώρα εξακολουθεί να είναι απομονωμένη στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας», ανέφερε σχετικά ο Επίτροπος για το Κλίμα και την Ενέργεια Miguel Arias Cañete, ανακοινώνοντας τη χρηματοδότηση.
Ο ρόλος της Gazprom
Το Ρώσο Πρόεδρο συνοδεύουν και εκπρόσωποι μεγάλων εταιρειών του ενεργειακού κλάδου όπως είναι η Gazprom, η οποία αποτελεί και ένα από τα «αγκάθια» στις σχέσεις Ρωσίας-ΕΕ λόγω της δεσπόζουσας θέσης που έχει στην περιφερειακή αγορά. Όπως είναι γνωστό, η εταιρεία έχει δώσει «νέα πνοή» στο έργο για την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού που θα μεταφέρει το ρωσικό φυσικό αέριο από την Ελλάδα προς την Ιταλία («Ποσειδών»), ο οποίος θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στην Ελλάδα μέσω Βουλγαρίας (ή Τουρκίας). Προς αυτή την κατεύθυνση στα τέλη Φεβρουαρίου, οι επικεφαλής της Gazprom, της ιταλικής Edison και της ΔΕΠΑ υπέγραψαν Μνημόνιο Κατανόησης για τις παραδόσεις φυσικού αερίου από τη Μαύρη Θάλασσα μέσω τρίτων χωρών, που θα φθάνουν στην Ελλάδα και από τη χώρα μας στην Ιταλία, ώστε να δημιουργηθεί ένας νότιος διάδρομος για τη μεταφορά ρωσικού αερίου στην Ευρώπη.
Η επίσκεψη πραγματοποιείται στο πλαίσιο του αφιερωματικού έτους Ελλάδας-Ρωσίας και η ενέργεια αποτελεί τον κεντρικό πυλώνα ενδιαφέροντος με τον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ να έχει ήδη προαναγγείλει ότι η ρωσική Gazprom αναζητά νέες διαδρομές τράνσιτ μεταφοράς φυσικού αερίου στη Νότιο Ευρώπη.
Η Ελλάδα αποτελεί για τη Ρωσία ένα γεωστρατηγικό πέρασμα προσφέροντάς της πρόσβαση προς τη Μεσόγειο και παράκαμψη του Βοσπόρου, ένα πέρασμα το οποίο αποτελεί «ρίσκο» αν λάβει κανείς υπ’ όψιν τις κατά καιρούς τεταμένες ρωσο-τουρκικές σχέσεις.
Ακόμη, η χώρα μας αποτελεί κομβικό πέρασμα για τον αγωγό South Stream II (επέκταση αγωγού Ρωσίας-Γερμανίας) και μέχρι στιγμής έχει χαρακτηριστεί κυρίως ως «επιχειρηματική» πρωτοβουλία και όχι «πολιτική».
