«Καμπανάκι» για την στενότητα της αγοράς εργασίας κρούει η Τράπεζα της Ελλάδος και απαιτεί πρωτοβουλίες προκειμένου να μη διαταραχθεί η αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας. Μάλιστα η στενότητα αυτή έχει ως αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις να δυσκολεύονται να βρουν και να προσλάβουν εργαζομένους με τις επιθυμητές δεξιότητες, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση των μισθολογικών πιέσεων.
Επιπλέον, καθώς τα άτομα άνω των 65 ετών αυξάνονται λόγω δημογραφικής γήρανσης και ο πληθυσμός της χώρας μειώνεται λόγω υπογεννητικότητας, αναδεικνύονται όλο και περισσότερο οι προκλήσεις που προκύπτουν από την έλλειψη εργαζομένων.
Οι κενές θέσεις εργασίας αυξήθηκαν τα χρόνια μετά την πανδημία, , ενώ η δυναμική της διατηρήθηκε το 2024 (2,2%, έναντι 1,6% το 2023), περιορίζοντας την απόσταση από το μέσο όρο της ΕΕ-27 (2,4% το 2024, έναντι 2,8% το 2023).
Ειδικότερα, ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, τα υψηλότερα ποσοστά στενότητας σημείωσαν τα καταλύματα και η εστίαση (ποσοστό κενών θέσεων εργασίας 8%), οι κατασκευές (3,0%), η μεταποίηση (1,8%) και οι επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες (4,0%).
Στον αντίποδα, οι χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες κατέγραψαν τα χαμηλότερα ποσοστά κενών θέσεων εργασίας, ενώ η έκπληξη προήλθε από τον κλάδο της πληροφορικής και επικοινωνιών, που παρουσίασε πτώση του ποσοστού κενών θέσεων εργασίας σε σχέση με το 2023.
Σημαντική αύξηση αποδοχών το 2024
Το περασμένο έτος, τόσο οι συνολικές αποδοχές όσο και οι αμοιβές ανά μισθωτό αυξήθηκαν αισθητά περισσότερο από ό,τι το 2023. Ο ρυθμός ανόδου της παραγωγικότητας ήταν σχεδόν ίσος με εκείνον του 2023, αλλά ο ρυθμός ανόδου του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος επιταχύνθηκε σημαντικά.
Την άνοδο των αποδοχών επηρέασαν:
- η αύξηση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων,
- η λήξη της αναστολής των επιδομάτων προϋπηρεσίας (τριετιών) των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα, η οποία είχε νομοθετηθεί κατά την περίοδο των προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής, και
- η αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 6,4% από 1ης Απριλίου 2024.
Ειδικότερα, στο σύνολο της οικονομίας (εκτός του πρωτογενούς τομέα και των νοικοκυριών) ο δείκτης μισθολογικού κόστους της ΕΛΣΤΑΤ αυξήθηκε κατά 4,4% το 2024.
Εξάλλου, στον επιχειρηματικό τομέα το 2024 υπογράφηκαν 238 νέες επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις, οι οποίες αφορούν 171.161 μισθωτούς. Από αυτές, 82 συμβάσεις προβλέπουν αυξήσεις μισθών, ενώ οι υπόλοιπες δεν περιλαμβάνουν μισθολογικές ρυθμίσεις. Στον τομέα της γενικής κυβέρνησης, οι δαπάνες για αμοιβές υπαλλήλων αυξήθηκαν κατά 6,0% το 2024.
Το 2025 αναμένεται επιβράδυνση των συνολικών αμοιβών και των αμοιβών ανά μισθωτό, καθώς και μικρή επιτάχυνση της παραγωγικότητας – εξελίξεις που θα συντελέσουν σε υποχώρηση του ρυθμού ανόδου του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος
Οι προτάσεις της ΤτΕ
Η μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας και η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών προϋποθέτουν την περαιτέρω ανάπτυξη της αγοράς εργασίας. Γι’ αυτό το λόγο, σύμφωνα με την ΤτΕ, είναι επιτακτικά αναγκαίο να υλοποιηθούν συγκεκριμένες πολιτικές που θα ενισχύσουν τη συνολική απασχόληση και θα οδηγήσουν στη μείωση του ποσοστού ανεργίας, ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον αυξανόμενης στενότητας και έλλειψης καταρτισμένου εργατικού δυναμικού.
Η Τράπεζα προτείνει μια σειρά από παρεμβάσεις, προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα της στενότητας:
- αύξηση του εργατικού δυναμικού και επιμόρφωση του υπάρχοντος εργατικού δυναμικού και ιδιαίτερα των ανέργων,
για να καλυφθούν οι ανάγκες των επιχειρήσεων. Για την αύξηση του εργατικού δυναμικού, χρειάζεται να δοθούν περαιτέρω κίνητρα ιδίως σε εκείνες τις κοινωνικές ομάδες που παρουσιάζουν χαμηλό ποσοστό συμμετοχής, όπως οι γυναίκες και οι νέοι, ώστε να εισέλθουν στη δεξαμενή του εργατικού δυναμικού.
Τέτοια μέτρα είναι η ενίσχυση των δομών προσχολικής αγωγής και φροντίδας ηλικιωμένων και η περαιτέρω ανάπτυξη ευέλικτων μορφών απασχόλησης όπως η μερική απασχόληση και η τηλεργασία.
- επιπρόσθετα κίνητρα για τον επαναπατρισμό των Ελλήνων του εξωτερικού με υψηλές δεξιότητες (brain regain) που έφυγαν
κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, καθώς και για την προσέλκυση μεταναστών, οι οποίοι θα απασχοληθούν σε κλάδους που παρουσιάζουν σημαντικές ελλείψεις σε εργαζομένους, όπως η γεωργία, οι κατασκευές και ο τουρισμός. - ενίσχυση της τεχνικής εκπαίδευσης και της κατάρτισης των μακροχρόνια ανέργων σε νέες δεξιότητες, ενώ και η ραγδαία εξάπλωση της τεχνητής νοημοσύνης στην αγορά εργασίας ενέχει τον κίνδυνο να διευρυνθεί η αναντιστοιχία μεταξύ των απαιτούμενων προσόντων και των δεξιοτήτων των εργαζομένων. Για να καλυφθεί αυτό το χάσμα, χρειάζεται η δημιουργία νέων εκπαιδευτικών και
επιμορφωτικών προγραμμάτων τόσο για ήδη εργαζομένους όσο και για ανέργους. - συνέχιση των πολιτικών για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας και περαιτέρω περιορισμό του εργατικού κόστους, μετά και την πρόσφατη μείωση των εργοδοτικών εισφορών από την 1η Ιανουαρίου 2025.
