Με τη στροφή στην Πράσινη Ανάπτυξη να αποτελεί κεντρικό στόχο του Σχεδίου Ανάκαμψης για την Ευρώπη (NextGenerationEU), αλλά και παγκοσμίως, η Βιώσιμη Τραπεζική και οι βιώσιμες χρηματοδοτήσεις (Sustainable Finance) θα αποτελέσουν το νέο πεδίο δράσης και προκλήσεων για το τραπεζικό σύστημα και στην Ελλάδα.
Ποιες είναι οι διαστάσεις του Sustainable Finance στο πλαίσιο των Αρχών της Βιώσιμης Ανάπτυξης που διέπουν τις Οικονομίες διεθνώς; Πώς επηρεάζουν τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις; Και πώς επηρεάζονται οι εξελίξεις μετά την πανδημική κρίση;
Για όλα τα παραπάνω, μιλάει στο insider.gr, η κυρία Sabrin Rahman, Επικεφαλής του τομέα Βιωσιμότητας της HSBC για Ευρώπη, Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική και Τουρκία. Το 2020, η HSBC κατετάγη από το περιοδικό Euromoney ως η «Κορυφαία Τράπεζα Παγκοσμίως για τη Βιώσιμη Χρηματοδότηση». Την ίδια χρονιά, στη Δυτική Ευρώπη, το περιοδικό Banker βράβευσε την HSBC ως την «Επενδυτική Τράπεζα της Χρονιάς για τη Βιωσιμότητα για το έτος 2020».
«Αυτή τη στιγμή ορίζουμε τη βιώσιμη χρηματοδότηση ως οποιαδήποτε μορφής χρηματοοικονομική υπηρεσία, η οποία ενσωματώνει κριτήρια Περιβαλλοντικά, Κοινωνικά και Εταιρικής Διακυβέρνησης (ΠΚΔ) στη λήψη επιχειρηματικών ή επενδυτικών αποφάσεων. Επίσης στη βιώσιμη χρηματοδότηση κατατάσσουμε τις χρηματοδοτικές και επενδυτικές δραστηριότητες που στηρίζουν τους στόχους Βιώσιμης Χρηματοδότησης του ΟΗΕ, ειδικά αυτές που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Βιώνουμε ήδη την κλιματική αλλαγή. Εάν θέλουμε να ανατρέψουμε τον κίνδυνο μιας καταστροφικής κλιματικής αλλαγής, θα πρέπει να επιτευχθεί ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού ώστε πριν το 2050 να περιοριστεί κάτω από τους 2°C η αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας σε σχέση με τα προ-βιομηχανικής εποχής επίπεδα. Και εδώ ο ρόλος του χρηματοοικονομικού τομέα είναι σημαντικός.
Ισχυρές οικονομίες παγκοσμίως όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ανακοινώσει στόχους μηδενικών εκπομπών οι οποίοι ευθυγραμμίζονται με αυτούς της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα. Ωστόσο, αποτελεί πρόκληση η επίτευξη του στόχου των μηδενικών εκπομπών με ταυτόχρονη διατήρηση ενίσχυσης της ευημερίας και του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες. Προκειμένου να επιτευχθεί η απαραίτητη ισορροπία, η ικανότητα των τραπεζών να αναπτύξουν χρηματοδοτικές λύσεις οι οποίες προωθούν ολοκληρωμένες και οικονομικά αποδοτικές λύσεις απεξάρτησης από τον άνθρακα θα είναι καθοριστικής σημασίας», αναφέρει η κα Rahman.
- Πώς αντιλαμβάνεται και πώς ενσωματώνει την έννοια της βιώσιμης Τραπεζικής η HSBC; Ποιους στόχους έχει θέσει;
Για περισσότερο από μια δεκαετία η HSBC βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της βιώσιμης χρηματοδότησης. Τον Οκτώβριο του 2020, θέσαμε φιλόδοξους στόχους ώστε να ευθυγραμμίσουμε τις χρηματοδοτούμενες εκπομπές μας - δηλαδή τις εκπομπές άνθρακα που παράγονται από το χαρτοφυλάκιο των πελατών μας - με το στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για καθαρές μηδενικές εκπομπές άνθρακα έως το 2050 ή και νωρίτερα. Για να επιτύχουμε το συγκεκριμένο στόχο, στηρίζουμε τους πελάτες μας ώστε να υιοθετήσουν πιο βιώσιμους τρόπους λειτουργίας. Χάρη στο μέγεθος και την παγκόσμια εμβέλειά μας μπορούμε να διαδραματίσουμε ηγετικό ρόλο, στηρίζοντας τους πελάτες μας στην πορεία τους προς την επίτευξη των καθαρών μηδενικών εκπομπών. Η φιλοδοξία μας είναι να χρηματοδοτήσουμε τους πελάτες μας και να ενισχύσουμε επενδύσεις που βοηθούν αυτή τη μετάβαση με ποσό χρηματοδότησης που κυμαίνεται μεταξύ 750 δισ. και 1 τρισ. δολαρίων ΗΠΑ έως το 2030. Επιπλέον, επιδιώκουμε να εξασφαλίσουμε καθαρές μηδενικές εκπομπές άνθρακα στις δικές μας λειτουργίες και στην εφοδιαστική μας αλυσίδα έως το 2030.
To 2017 ανακοινώσαμε τη δέσμευσή μας να παράσχουμε βιώσιμη χρηματοδότηση και επενδύσεις ύψους 100 δις. δολαρίων μέχρι το 2025. Στο τέλος του 2020, είχαμε ήδη διαθέσει 93 δισ. δολάρια, εκ των οποίων 66,9 δισ. για διευκόλυνση της ροής κεφαλαίων και πρόσβασης στις κεφαλαιαγορές, 20 δισ. σε δανειοδοτήσεις και 6,1 δισ. σε επενδύσεις για τη στήριξη περιβαλλοντικών και κοινωνικών στόχων.
- Ποιος είναι ο ρόλος του think tank της HSBC, HSBC Centre of Sustainable Finance;
Στόχος μας είναι να επιταχύνουμε τη μετάβαση σε μια ευημερούσα παγκόσμια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
To HSBC Centre of Sustainable Finance (CoSF) στηρίζει αυτή τη φιλοδοξία μας μέσα από πρωτοποριακές μελέτες που αφορούν στη μετάβαση της πραγματικής οικονομίας και στην ενίσχυση της ανταπόκρισης του χρηματοοικονομικού συστήματος στην κλιματική αλλαγή.
Το CoSF αξιοποιεί τη γνώση ειδικών, τόσο από την HSBC όσο και εξωτερικών συνεργατών μας, καταρτίζοντας μελέτες οι οποίες προωθούν τις κλιματικές φιλοδοξίες βασικών παικτών της οικονομίας όπως της βιομηχανίας, των χρηματοοικονομικών ρυθμιστικών αρχών, των κυβερνήσεων και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
- Πώς θα επηρεάσει το Sustainable Finance τις σχέσεις τραπεζών - επιχειρήσεων; Ποια κριτήρια θα πρέπει να πληρούν οι επιχειρήσεις ώστε να έχουν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό;
Η πρόσφατη έρευνα HSBC Navigator αποκάλυψε ότι η βιωσιμότητα κερδίζει έδαφος, με το 86% των εταιρειών παγκοσμίως (ποσοστό που φτάνει το 94% στην Ελλάδα) να ισχυρίζονται ότι προκύπτουν πολλαπλές επιχειρηματικές ευκαιρίες από τη βελτίωση της περιβαλλοντικής και ηθικής βιωσιμότητάς τους. Η βιωσιμότητα δεν αποτελεί πλέον μια εναλλακτική, αλλά γίνεται καθημερινή επιχειρηματική πρακτική.
Ο ρόλος των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στο να μεταφραστεί αυτή η τάση σε έναν ολοκληρωμένο οδικό χάρτη μετάβασης της οικονομίας είναι πολύ σημαντικός. Οι τράπεζες μπορούν να συνεισφέρουν με πολλούς τρόπους: Επενδύοντας σε κλιματικά έργα επόμενης γενιάς, στηρίζοντας τη μετάβαση των κλάδων υψηλών εκπομπών άνθρακα, βοηθώντας τους επιχειρηματικούς τους πελάτες να εντοπίσουν βιώσιμες επενδυτικές ευκαιρίες και λαμβάνοντας αποφάσεις σχετικά με τις χρηματοδοτήσεις υπό ένα «περιβαλλοντικό πρίσμα».
Στο πλαίσιο αυτό, στην HSBC ανακοινώσαμε ένα φιλόδοξο πλάνο, το οποίο δίνει προτεραιότητα στη δανειοδότηση και τις επενδύσεις που υποστηρίζουν τη μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών άνθρακα.
Κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου οι τράπεζες πρέπει να συνεργαστούν με κάθε πελάτη από όλους τους κλάδους της οικονομίας ώστε να τους βοηθήσουν να περιορίσουν τις εκπομπές τους, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες στις οποίες δραστηριοποιούνται στις αναπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Και αυτό κάνουμε στην HSBC. Ο καλύτερος τρόπος για να επιτύχουμε τη μετάβαση στις μηδενικές καθαρές εκπομπές είναι η συνεργασία. Για τις τράπεζες όπως η HSBC, αυτό σημαίνει να δουλέψουμε μαζί με τους πελάτες μας και όχι να απομακρυνθούμε από αυτούς. Και είναι σημαντικό ότι οι επιχειρήσεις και οι τράπεζες συστρατεύονται προς αυτόν το στόχο.
- Θα αναπτύξουν νέα προϊόντα οι τράπεζες;
Η HSBC έχει αναπτύξει και λανσάρει σε ολόκληρο τον κόσμο σειρά πρωτοποριακών προϊόντων που καλύπτουν διαφορετικά τμήματα της αγοράς όπως ομόλογα και ομόλογα sukuk, πράσινα δάνεια και καταθετικά προϊόντα, καθώς και προϊόντα για τους ιδιώτες πελάτες μας όπως πράσινα στεγαστικά δάνεια και δάνεια για αγορά οχημάτων.
Οι επενδυτές και οι διαχειριστές κεφαλαίων χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο κριτήρια ΠΚΔ όταν αποφασίζουν που θα τοποθετήσουν τα χρήματά τους. Έτσι, η HSBC Global Asset Management έχει αυξήσει τη γκάμα των αμοιβαίων κεφαλαίων που πληρούν τα κριτήρια ώστε να συμπεριληφθούν στα κοινωνικά υπεύθυνα ή στα κλιματικά αμοιβαία κεφάλαια.
- Πώς θα επηρεαστεί αντίστοιχα ο τομέας των επενδύσεων;
Οι επενδυτές δείχνουν αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη βιώσιμη χρηματοδότηση εξαιτίας της πίεσης που δέχονται από διάφορους φορείς αλλά κυρίως επειδή αναμένουν μεγαλύτερες αποδόσεις. Το 2020 κατά τη διάρκεια ενός ταραχώδους έτους για τις αγορές, οι «κλιματικές μετοχές» (όπως για παράδειγμα μετοχές εταιρειών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αποθήκευσης ενέργειας, γεωργίας και ενίσχυσης αποδοτικότητας των μεταφορών) είχαν κέρδη της τάξης του 37% σε αντίθεση με το 11% του συνόλου της αγοράς.
Η αγορά πράσινων και βιώσιμων ομολόγων αποδείχτηκε ανθεκτική το 2020. Παρά την πτώση κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, μόνο κατά το τρίτο τρίμηνο η έκδοση των πράσινων ομολόγων έφτασε τα 64,9 δισ. δολάρια ΗΠΑ – ποσό ρεκόρ για οποιοδήποτε τρίτο τρίμηνο από το ξεκίνημα της συγκεκριμένης αγοράς ομολόγων. Ιστορικά σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι σήμερα έχουν συνολικά εκδοθεί «πράσινα ομόλογα αξίας 1 τρισ. δολαρίων ΗΠΑ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα αντλήσει το 30% των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης από την πανδημία -δηλαδή 225 δις. δολάρια- με τη χρήση τέτοιων εργαλείων. Το 2021 αναμένουμε την αγορά της βιώσιμης χρηματοδότησης συνολικά να συνεχίσει να αναπτύσσεται, παρέχοντας ισχυρές αποδόσεις για τους επενδυτές καθώς και λύσεις μετάβασης σε χαμηλές εκπομπές άνθρακα για τις επιχειρήσεις.
Στην Ελλάδα στις αρχές Μαρτίου, στηρίξαμε μια μεγάλη ελληνική εταιρεία παροχής ενέργειας να εκδώσει το πρώτο υψηλής απόδοσης ομόλογο SLB (Sustainability Linked Bond) στην Ευρώπη. Το γεγονός ότι η συγκεκριμένη συναλλαγή συνδέεται με ρήτρα βιωσιμότητας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην προσέλκυση μεγάλου ενδιαφέροντος ιδιαίτερα από διεθνείς επενδυτές. Αυτή η συναλλαγή-ορόσημο αποτελεί ένα παράδειγμα της μεταστροφής του ενδιαφέροντος των επενδυτών προς τη βιώσιμη χρηματοδότηση. Οι ιδιώτες πελάτες δείχνουν και αυτοί αυξημένο ενδιαφέρον για επενδυτικές ευκαιρίες που ανταποκρίνονται στις περιβαλλοντικές τους ευαισθησίες.
- Επιταχύνεται και επιτείνεται μετά την πανδημική κρίση η υποχρέωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος να ενσωματώσει τις Αρχές της Βιώσιμης Τραπεζικής;
Η πανδημία του COVID είναι ένα «καμπανάκι» για τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τις κοινωνίες. Χάρη σε αυτή συνειδητοποιούμε ότι η οικονομική μας ευημερία βασίζεται και σε εξωτερικούς παράγοντες όπως ένας «υγιής» πλανήτης, κάτι που θα επιτευχθεί μόνο όταν εφαρμόζουμε μακροπρόθεσμα κριτήρια κατά τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων. Κατά την διαδικασία της ανάκαμψης επιχειρήσεων και κοινοτήτων μετά την πανδημία, έχουμε μια ευκαιρία να επιταχύνουμε τις προσπάθειές μας για το χτίσιμο ενός πιο υγιούς, ανθεκτικότερου και βιώσιμου μέλλοντος.
Η HSBC πραγματοποίησε την έρευνα “Sustainable Financing and Investing Survey 2020” στην οποία ερωτήθηκαν περισσότεροι από 2.000 συμμετέχοντες στις κεφαλαιαγορές από ολόκληρο τον κόσμο σχετικά με τη στάση τους για τα αποκαλούμενα Περιβαλλοντικά, Κοινωνικά και ζητήματα Εταιρικής Διακυβέρνησης (ΠΚΔ). Διαπιστώθηκε, λοιπόν, ότι η πανδημία ενίσχυσε τη δέσμευση στα θέματα ΠΚΔ κατά 30% για τους επενδυτές και κατά 40% για τις επιχειρήσεις.
Πάντως, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στον τομέα της βιώσιμης χρηματοδότησης, ο συγκεκριμένος κλάδος αποτελεί μόνο ένα μικρό ποσοστό επί του συνόλου των κεφαλαιαγορών. Είναι, λοιπόν, επιτακτική η ανάγκη παγκοσμίως να εξελιχθεί αυτή η εξειδικευμένη αγορά σε κυρίαρχη τάση.
Στην Ελλάδα το ποσοστό των επιχειρήσεων που θέλουν να επενδύσουν σε έργα που προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη ή να περιορίσουν το ενεργειακό τους αποτύπωμα αυξάνεται. Μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί τρεις εκδόσεις πράσινων ομολόγων (δύο διεθνείς και μια εγχώρια). Τον περασμένο Οκτώβριο, η HSBC ενήργησε ως συνδιοργανωτής του βιβλίου προσφορών στην πρώτη έκδοση πράσινων ομολόγων από ελληνική τράπεζα – μια συναλλαγή ορόσημο για το ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
- Η υιοθέτηση του Sustainable Finance αποτελεί ευκαιρία ή πρόκληση για τις τράπεζες; Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στην κερδοφορία των τραπεζών; Θα δημιουργηθεί ένα νέο πεδίο ανταγωνισμού, αναδεικνύοντας τις νέες τραπεζικές δυνάμεις του μέλλοντος;
Η ιδέα μιας «πιο πράσινης» επανεκκίνησης της παγκόσμιας οικονομίας απαιτεί μεγάλες επενδύσεις.
Η στήριξη της μετάβασης σε μια παγκόσμια οικονομία καθαρού μηδενικού άνθρακα έχει και επιχειρηματικό ενδιαφέρον για τις τράπεζες. Το να κάνεις το σωστό για το περιβάλλον είναι ηθικά το σωστό, αλλά υπάρχουν και εμπορικές ευκαιρίες σε παγκόσμιο επίπεδο, και ιδιαίτερα στις αναδυόμενες αγορές. Περίπου οι μισές ανάγκες για βιώσιμη χρηματοδότηση τα επόμενα 20 - 30 χρόνια αναμένεται να προκύψουν από την Ασία.
Η επόμενη δεκαετία αποτελεί σημείο καμπής για την υιοθέτηση νέων καθαρών τεχνολογιών και επιχειρηματικών μοντέλων. Έτσι, οι πελάτες μας έχουν ανάγκες χρηματοδότησης για την κάλυψη των συγκεκριμένων αναγκών τους.
Οι τράπεζες θα χρειαστεί να συνεχίσουν να προσαρμόζονται ώστε να αξιοποιήσουν στο έπακρο αυτές τις ευκαιρίες. Και η προσαρμογή αυτή συμπεριλαμβάνει τον επαναπροσδιορισμό των δεξιοτήτων του προσωπικού των τραπεζών, ώστε να μπορεί να κατανοεί τις νέες τεχνολογίες και να αξιολογεί τους κινδύνους που απορρέουν από τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα.
Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις είναι ότι σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει πληθώρα διαφορετικών συστημάτων καταγραφής των επιδόσεων σε θέματα ΠΚΔ. Έτσι χρειάζεται να δουλέψουμε όλοι μαζί –και ήδη το κάνουμε- για τον καθορισμό παγκόσμιων ενιαίων προτύπων, τα οποία θα είναι αξιόπιστα και επιστημονικά προκαθορισμένα.
