Επιτροπή του τουρκικού κοινοβουλίου θα συζητήσει και πιθανόν να εγκρίνει σήμερα το αίτημα της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ, τελευταίο βήμα προς την επέκταση του δυτικού αμυντικού συνασπισμού έπειτα από 18 μήνες καθυστερήσεων που απογοήτευσαν μερικούς συμμάχους και απέφεραν ορισμένες παραχωρήσεις.
Πέρυσι το Μάιο, ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν έφερε αντιρρήσεις στα αιτήματα τόσο της Σουηδίας όσο και της Φινλανδίας να ενταχθούν στη στρατιωτική συμμαχία. Τα σκανδιναβικά κράτη διατύπωσαν τα αιτήματα αυτά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η Τουρκία ενέκρινε την ένταξη της Φινλανδίας τον Απρίλιο, όμως, μαζί με την Ουγγαρία, χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, κράτησε τη Σουηδία σε αναμονή, ζητώντας από τη Στοκχόλμη να πάρει περισσότερα μέτρα για να καταστείλει αυτούς που βρίσκονται στη δικαιοδοσία της και η Τουρκία τους θεωρεί τρομοκράτες.
Ακολουθούν συνοπτικά τα μέτρα που ελήφθησαν από τη Στοκχόλμη, το Ελσίνκι, την Ουάσινγκτον και άλλα μέλη του ΝΑΤΟ για να απαντήσουν στις ανησυχίες της Τουρκίας. Πρόκειται, σύμφωνα με αναλυτές τους οποίους επικαλείται το Ρόιτερς, για γεωπολιτικές νίκες του Ερντογάν, παρόλο που ο τούρκος πρόεδρος έχει προκαλέσει ένταση στις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση.
Ποιές παραχωρήσεις έκαναν η Σουηδία και η Φινλανδία;
Σε μια περυσινή σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, η Τουρκία κατέληξε σε συμφωνία με τη Σουηδία και τη Φινλανδία, βάσει της οποίας οι δύο χώρες ήραν εμπάργκο όπλων και έλαβαν μέτρα εναντίον των μελών του εκτός νόμου Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), καθώς και εναντίον του λεγόμενου κινήματος Γκιουλέν, το οποίο η Άγκυρα θεωρεί υπεύθυνο για την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016.
Πέρυσι η Στοκχόλμη ήρε μια απαγόρευση στις εξαγωγές στρατιωτικού εξοπλισμού στην Τουρκία, χωρίς να αποκαλύψει λεπτομέρειες για εταιρείες ή προϊόντα.
Τον Ιούνιο, εισήγαγε ένα νέο αντιτρομοκρατικό νομοσχέδιο που καθιστά παράνομη τη συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση, λέγοντας πως τήρησε το μέρος της συμφωνίας που της αναλογεί.
Τους τελευταίους μήνες, κορυφαίο σουηδικό δικαστήριο μπλόκαρε την έκδοση δύο Τούρκων για τους οποίους η Άγκυρα ισχυρίζεται πως είναι Γκιουλενιστές, ενώ εφετείο επικύρωσε την καταδίκη ενός άνδρα για απόπειρα χρηματοδότησης του PKK, το οποίο θεωρείται επίσης τρομοκρατική οργάνωση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σε μια χωριστή εξέλιξη, σε απάντηση σε επικρίσεις στην Τουρκία και άλλες χώρες με μουσουλμανικό, στην πλειονότητά του, πληθυσμό, ο υπουργός Δικαιοσύνης Γκούναρ Στρόμερ δήλωσε πως η Σουηδία εξετάζει αν θα μπορούσε να αλλάξει το νόμο ώστε διαδηλωτές να μην καίνε πια δημόσια το Κοράνι.
Η Φινλανδία, από την πλευρά της, συμφώνησε πέρυσι να εξετάσει το ενδεχόμενο να χορηγεί κατά περίπτωση άδειες εξαγωγής όπλων στην Τουρκία. Έπειτα από σχεδόν ένα χρόνο αναμονής, η Άγκυρα ανακοίνωσε πως το Ελσίνκι έχει τις ευλογίες της.
Τι έκαναν άλλα μέλη του ΝΑΤΟ;
Όταν ο Ερντογάν επισήμανε σε διάσκεψη του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο πως η Σουηδία θα πάρει τελικά το πράσινο φως, ο Καναδάς, μέλος του ΝΑΤΟ, συμφώνησε χωρίς τυμπανοκρουσίες να ανοίξει και πάλι συνομιλίες με την Τουρκία για την άρση των ελέγχων στις εξαγωγές ανταλλακτικών για μη επανδρωμένα αεροσκάφη, περιλαμβανομένου οπτικού εξοπλισμού.
Η Ολλανδία ήρε τους περιορισμούς στις παραδόσεις όπλων στην Τουρκία.
Επίσης τον Ιούλιο, έπειτα από μια συνάντηση ανάμεσα στην Τουρκία και σουηδούς ηγέτες, ο γενικός γραμματέας Γενς Στόλτενμπεργκ ανακοίνωσε πως το ΝΑΤΟ θα δημιουργήσει θέση ειδικού συντονιστή για την αντιτρομοκρατία. Τον Οκτώβριο, διόρισε στη θέση αυτή τον βοηθό γενικό γραμματέα Τόμας Γκόφους.
ΟΚ για τη Σουδία με αντάλλαγμα αμερικανικά μαχητικά F-16;
Το ζήτημα της υποστήριξης από την Ουάσινγκτον του αιτήματος της Άγκυρας να αγοράσει μαχητικά αεροπλάνα F-16 αξίας 20 δισ. δολαρίων και 79 σετ εκσυγχρονισμού επισκίαζε τις συζητήσεις για την έγκριση του σουηδικού αιτήματος.
Μία ημέρα αφού ο Ερντογάν έδωσε, τον Ιούλιο, το πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε πως θα προχωρήσει στην παραχώρηση των F-16 στην Τουρκία κατόπιν διαβούλευσης με το Κογκρέσο.
Τον Οκτώβριο, ο Ερντογάν έστειλε στο τουρκικό κοινοβούλιο για εξέταση το σουηδικό αίτημα για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Όμως έχει δηλώσει πως η Ουάσινγκτον συνδέει την έγκριση της αγοράς των F-16 με την έγκριση της ένταξης της Σουηδίας.
Η Άγκυρα διατύπωσε το αίτημα για την αγορά των F-16 το 2021. Όμως αντιμετώπισε αντιρρήσεις από το αμερικανικό Κογκρέσο επειδή η Τουρκία καθυστερεί τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ καθώς και εξαιτίας των επιδόσεών της στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Πού βρίσκεται αυτή τη στιγμή το αίτημα της Σουηδίας;
Αν η επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων του τουρκικού κοινοβουλίου υποστηρίξει το νομοσχέδιο για την ένταξη της Σουηδίας, η ολομέλεια του κοινοβουλίου θα διεξαγάγει ψηφοφορία, πιθανόν εντός ημερών ή εβδομάδων.
Οι υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ θα συνεδριάσουν στις 28 και 29 Νοεμβρίου στις Βρυξέλλες. Η Ουγγαρία δεν έχει επίσης επικυρώσει το αίτημα ένταξης της Σουηδίας.
Ο πρόεδρος του τουρκικού κοινοβουλίου -όπου η κυβερνητική συμμαχία του Ερντογάν διαθέτει ισχυρή πλειοψηφία- δήλωσε προχθές, Τρίτη, στο σουηδό ομόλογό του πως οι βουλευτές ελπίζουν να ολοκληρώσουν την επικύρωση «το συντομότερο δυνατόν».
Αφότου υπέβαλε το νομοσχέδιο στο κοινοβούλιο τον Οκτώβριο, ο Ερντογάν έχει δηλώσει πως θα προσπαθήσει να διευκολύνει την επικύρωση, όμως έχει προσθέσει πως η Στοκχόλμη εξακολουθεί να μην έχει αναλάβει επαρκώς δράση εναντίον των μαχητικών Κούρδων.
Ο πόλεμος του Ισραήλ εναντίον της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαμάς στη Γάζα μπορεί να προκαλέσει ένταση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις και να περιπλέξει τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με αναλυτές.
Αφού ο Ερντογάν δήλωσε πως η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική, αλλά απελευθερωτική οργάνωση που μάχεται για να προστατεύσει την παλαιστινιακή γη, 47 μέλη του αμερικανικού Κογκρέσου κάλεσαν την κυβέρνηση των ΗΠΑ να ζητήσει ευθύνες από την Τουρκία για το ρόλο της στην υποστήριξη της Χαμάς.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
