Τέλος στο «μετέωρο» καθεστώς που επικρατούσε μέχρι τώρα στην έκδοση νέων οικοδομικών αδειών με βάση το Νέο Οικοδομικό Κανονισμό και τη χρήση μπόνους δόμησης αναμένεται να δώσει η απόφαση του ΣτΕ, η οποία έκρινε αντισυνταγματικό το πλέγμα των διατάξεων που αφορούν στα κίνητρα προσαύξησης (μπόνους) των όρων δόμησης (συντελεστής δόμησης, ύψος) για την ανέγερση κτιρίων με αντιστάθμισμα χώρους πρασίνου. Με βάση την απόφαση του ΣτΕ, οικοδομικές άδειες που έχουν αρχίσει να υλοποιούνται στο πλαίσιο του ΝΟΚ δεν ανακαλούνται και οι εργασίες συνεχίζονται κανονικά ενώ δεν ισχύει το ίδιο για τις υπό έκδοση οικοδομικές άδειες και εκείνες που αποτελούν ήδη αντικείμενο προσφυγής.
Το θέμα έχει απασχολήσει εκατοντάδες ιδιοκτήτες ακινήτων και μηχανικούς και είχε αναδειχθεί ως σημείο έντονης αντιπαράθεσης μεταξύ δήμων – ΚΕΔΕ και Τεχνικού Επιμελητηρίου, ενώ «στον αέρα» βρίσκονταν οικοδομικές άδειες που είχαν εκδοθεί ή ήταν να εκδοθούν με βάση το νέο ΝΟΚ. Με την απόφαση του ΣτΕ, η οποία αναμένεται να δημοσιευθεί τον Ιανουάριο, ξεκαθαρίζει προς ώρας το τοπίο ενώ το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σκοπεύει να δώσει μια πιο μόνιμη λύση και να προχωρήσει άμεσα σε νομοθετική πρωτοβουλία (κάτι για το οποίο είχε ήδη δεσμευθεί από τον Απρίλιο) προκειμένου να προβλεφθούν τα κίνητρα κατά περίπτωση και με γνώμονα την απόφαση του ΣτΕ στον τοπικό πολεοδομικό σχεδιασμό ο οποίος είναι σε εξέλιξη.
Ποιες διατάξεις του ΝΟΚ κρίθηκαν αντισυνταγματικές από το ΣτΕ
Το ΣτΕ αναφέρει ότι το σύστημα των διατάξεων του ΝΟΚ (άρθρα 10, 15 παρ. 8, 19 παρ. 2 και 25), με το οποίο θεσπίζονται κίνητρα προσαύξησης των όρων δόμησης (συντελεστή δόμησης, ύψους) για την ανέγερση των κτηρίων, με αντιστάθμισμα την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων και την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου, αντίκειται στo άρθρο 24 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος. «Όχι, κατ’ αρχήν, εξαιτίας του περιεχομένου τους, αλλά για τον λόγο ότι παρέχεται με τις διατάξεις αυτές, απευθείας στις υπηρεσίες δόμησης, η δυνατότητα να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατ’ απόκλιση, και μάλιστα ουσιώδη, από τους ισχύοντες κατά το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης. Τα παρεχόμενα με τις διατάξεις αυτές κίνητρα πρέπει να έχουν ληφθεί υπ’ όψιν και να έχουν σταθμιστεί οι συνέπειές τους στο οικιστικό περιβάλλον κάθε περιοχής κατά το στάδιο του πολεοδομικού σχεδιασμού, κατόπιν ειδικής επιστημονικής μελέτης που να τεκμηριώνει τις περιεχόμενες στις διατάξεις αυτές ρυθμίσεις σε σχέση με τις ιδιαιτερότητες και την εν γένει φυσιογνωμία κάθε οικισμού», όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση.
Παράλληλα, από την Ολομέλεια κρίθηκε ότι αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στο συντελεστή δόμησης, των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια. Αντιθέτως, δεν αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στο συντελεστή δόμησης των έρκερ και των κλιμακοστασίων.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, όπως επισημαίνει το ΣτΕ, οι προσβαλλόμενες άδειες πρέπει να ακυρωθούν αλλά δεν ισχύει το ίδιο για τις άδειες που έχουν αρχίσει να υλοποιούνται. «Το δικαστήριο, σταθμίζοντας αφενός τις αρχές της ασφάλειας δικαίου, της προβλεψιμότητας και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης των διοικουμένων και αφετέρου το δημόσιο συμφέρον, έκρινε ότι τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας πρέπει να μην καταλάβουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει πριν από την παρούσα ανακοίνωση. Ο περιορισμός των αποτελεσμάτων της αντισυνταγματικότητας δεν καταλαμβάνει εκκρεμείς δίκες».
Τι σημαίνει πρακτικά η απόφαση του ΣτΕ
Ο ΝΟΚ έχει αποτελέσει αντικείμενο διαφωνίας και πολλοί δήμοι υποστήριξαν ότι με τα μπόνους δόμησης με τον τρόπο που δίνονταν έθεταν σοβαρά ζητήματα προστασίας του οικιστικού περιβάλλοντος και δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις ώστε να εκτοξευθεί η δόμηση σε ποσοστό ακόμη και 80%.
Πλέον, τέτοιες προβλέψεις θα περνούν από το φίλτρο του τοπικού πολεοδομικού σχεδιασμού όπως αυτός θα έχει ενσωματώσει τα νέα δεδομένα. Και αυτό γιατί κατά τους δικαστές πρέπει κάθε πολεοδομική περίπτωση να σταθμίζεται ανάλογα με την περιοχή κι έπειτα από ειδική μελέτη.
Αναφερόμενος στην απόφαση του ΣτΕ για το ΝΟΚ, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, επεσήμανε ότι «είναι σημαντικό ότι με την απόφαση αυτή επιβεβαιώνεται η δυνατότητα να υπάρχουν, όπου είναι ανάγκη για λόγους περιβαλλοντικούς ή άλλους, ειδικά κίνητρα (bonus) σε ό,τι αφορά στα ύψη, στα δώματα, στις φυτεμένες στέγες, κ.λπ. Και αυτό είναι σημαντικό, διότι τα εργαλεία αυτά, είναι απολύτως απαραίτητα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, ιδίως στις πυκνοδομημένες περιοχές, καθώς ο τρόπος που είναι σήμερα δομημένες οι μεγαλουπόλεις μας (μεγάλη κάλυψη, με μικρό ύψος), τις καθιστά μη βιώσιμες μακροχρόνια σε ένα περιβάλλον οξυνόμενης κλιματικής κρίσης και αυξημένων θερμοκρασιών. Τα κίνητρα αυτά θα προβλεφθούν συνεπώς, όπου αυτό καθίσταται αναγκαίο, στο πλαίσιο του τοπικού, πολεοδομικού σχεδιασμού, που βρίσκεται σε εξέλιξη, με αντίστοιχη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, η οποία θα αναληφθεί άμεσα, ώστε να υπάρχει ορατότητα και νομική ασφάλεια».
