Νέες συνήθειες καλούνται να υιοθετήσουν μέσα στα δύο επόμενα χρόνια οι Ευρωπαίοι καταναλωτές καθώς εκδόθηκε και επίσημα ο κανονισμός για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας. Στόχος των νέων κανονισμών είναι να μειωθούν τα απορρίμματα συσκευασίας θέτοντας δεσμευτικούς στόχους επαναχρησιμοποίησης, περιορίζοντας ορισμένους τύπους συσκευασιών μίας χρήσης και απαιτώντας από τις επιχειρήσεις να ελαχιστοποιήσουν τη χρησιμοποιούμενη συσκευασία.
Η τρέχουσα οδηγία καλύπτει ολόκληρο τον κύκλο ζωής της συσκευασίας και στην πρώτη της μορφή είχε για πρώτη φορά εγκριθεί το 1994 ενώ ακολούθησαν αρκετές αναθεωρήσεις, χωρίς ωστόσο να έχει κατορθώσει να μειώσει τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των συσκευασιών.
Οι νέοι κανόνες περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, στόχους για ελάχιστο ποσοστό ανακυκλωμένου περιεχομένου έως το 2030 και 2040 (έως 65% για πλαστικά μπουκάλια μιας χρήσης έως το 2040), ελαχιστοποίηση του βάρους και όγκου των συσκευασιών και αποφυγή περιττών συσκευασιών, ελαχιστοποίηση των ύποπτου ουσιών, συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού της διάθεσης στην αγορά συσκευασιών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα που περιέχουν και πολυφθοριωμένες αλκυλικές ουσίες (PFAS, εάν υπερβαίνουν ορισμένα όρια ενώ οι απαιτήσεις σήμανσης και πληροφόρησης (π.χ. για τη σύνθεση του υλικού ή το ανακυκλωμένο περιεχόμενο) θα πρέπει να διευκολύνουν τις επιλογές των καταναλωτών.
Όσον αφορά στις πλαστικές συσκευασίες μιας χρήσης, εισάγονται περιορισμοί για προσυσκευασμένα φρούτα και λαχανικά κάτω του 1,5 kg, τρόφιμα και ποτά που καταναλώνονται σε ξενοδοχεία, μπαρ και εστιατόρια, ατομικές μερίδες με καρυκεύματα, σάλτσες, κρέμα γάλακτος και ζάχαρη σε ξενοδοχεία, μπαρ και εστιατόρια, μικρά καλλυντικά και προϊόντα περιποίησης μιας χρήσης που χρησιμοποιούνται στον τομέα της διαμονής (π.χ. μπουκάλια σαμπουάν ή λοσιόν σώματος) και για πολύ ελαφριές πλαστικές σακούλες (π.χ. αυτές που προσφέρονται σε αγορές για χύμα παντοπωλεία).
Τι αλλάζει για τους καταναλωτές
Ο κανονισμός θέτει νέους δεσμευτικούς στόχους επαναχρησιμοποίησης για το 2030 και ενδεικτικούς στόχους για το 2040. Οι στόχοι ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο συσκευασίας που χρησιμοποιούν οι φορείς εκμετάλλευσης (για παράδειγμα, δεσμευτικοί στόχοι 40% για συσκευασίες μεταφοράς και διάθεσης και 10% για ομαδικές συσκευασίες) .
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, οι επιχειρήσεις σε πακέτο θα πρέπει να προσφέρουν στους πελάτες τη δυνατότητα να φέρουν τα δικά τους δοχεία για να γεμίσουν με κρύα ή ζεστά ροφήματα ή έτοιμο φαγητό, χωρίς επιπλέον χρέωση.
Με την έγκριση του κανονισμού, οι αλλαγές στον σχεδιασμό των συσκευασιών και στη διαχείριση των απορριμμάτων θα είναι ορατές στους καταναλωτές. Για παράδειγμα, τα προϊόντα θα φέρουν ετικέτες που θα προσδιορίζουν ξεκάθαρα σε ποιον κάδο πρέπει να μπουν και δεν θα απεικονίζουν απλώς έναν κάδο.
Σήμερα, ένας μεγεθυντικός φακός δείχνει τη λίστα των υλικών σύνθεσης ενός φλιτζανιού καφέ αλλά στο εξής ετικέτα θα αναφέρει τα υλικά που χρησιμοποιούνται στη συσκευασία.
Ομοίως, τα ξενοδοχεία θα χρησιμοποιούν επαναγεμιζόμενα δοχεία για προϊόντα περιποίησης ενώ οι συσκευασίες θα παρακινούν με συγκεκριμένη σήμανση τους καταναλωτές να τις επαναχρησιμοποιήσουν ή να τις επιστρέψουν και ως εκ τούτου, υπάρχει πρόβλεψη να δημιουργηθούν συστήματα κατάθεσης και επιστροφής για ορισμένες συσκευασίες μιας χρήσης.
Σημειώνεται ότι παρόλο που τα ποσοστά ανακύκλωσης έχουν αυξηθεί στην ΕΕ, η ποσότητα των απορριμμάτων που παράγονται από τις συσκευασίες αυξάνεται ταχύτερα από την ποσότητα που ανακυκλώνεται. Το 2022, η ΕΕ παρήγαγε σχεδόν 186,5 κιλά απορριμμάτων συσκευασίας ανά άτομο, εκ των οποίων τα 36 ήταν πλαστικές συσκευασίες. Αυτό σημαίνει ότι κάθε μέρα παράγουμε μισό κιλό απορριμμάτων συσκευασίας ανά άτομο.
Σε αυτό το πλαίσιο, τον Νοέμβριο του 2022 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση κανονισμού για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας που θα αντικαταστήσει την υφιστάμενη οδηγία και θα επικαιροποιήσει το ισχύον πλαίσιο για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής.
