Η ΕΚΤ προειδοποιεί ότι η σχέση κυβερνήσεων – τραπεζών – εταιρειών μπορεί να αποβεί σε ένα πραγματικό «τρίγωνο των Βερμούδων» αν οι κυβερνήσεις, με την Ελλάδα στην κορυφή της λίστας, σταματήσουν πρόωρα την χωρίς περιορισμούς στήριξη των οικονομιών τους.
Η Ιζαμπέλ Σνάιμπελ, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΔΣ της ΕΚΤ σε δημόσια τοποθέτησή της στο LSE με θέμα «Χρηματοοικονομικοί κύκλοι, κίνδυνος, μακροοικονομικές αιτίες και συνέπειες» παρουσίασε με στοιχεία για όλες τις χώρες της Ευρωζώνης τον ενάρετο και τον φαύλο κύκλο της επόμενης ημέρας, εν μέσω γενικευμένου lockdown στην Ευρωζώνη.
Από την παρουσίαση και τα σχετικά διαγράμματα που παρουσίασε (πίνακες 1,2,3,4) η Ισαμπέλ Σνάιμπελ, η θέση της ελληνικής οικονομίας αποτυπώνεται ως η μακράν πλέον επικίνδυνη, στον τριγωνικό δεσμό κυβέρνησης – τραπεζών – εταιρειών. Κι αυτό γιατί ο «δεσμός» μεταξύ δημοσίου «κορβανά», τραπεζών και επιχειρήσεων παραμένει, λόγω δομής της οικονομίας, κρατικού χρέους και Npls ο πλέον ευάλωτος στην Ευρωζώνη.
Η κα Σνάιμπελ επισήμανε ότι αναμφίβολα «η αποφασιστική πολιτική απάντηση στην πανδημία COVID-19 από τις φορολογικές, νομισματικές και προληπτικές αρχές» έχει αποτρέψει «μια πολύ βαθύτερη οικονομική συρρίκνωση και έχει αποτρέψει τις απειλές για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα...», με τα μέτρα κρατικής στήριξης, σε συνδυασμό με την «άφθονη παροχή ρευστότητας της ΕΚΤ» και «έχουν εξασφαλίσει τραπεζικό δανεισμό σε επιχειρήσεις καθ' όλη τη διάρκεια της κρίσης».
Δεδομένης όμως της τρέχουσας κατάστασης ήτοι του γεγονότος ότι οι προσδοκίες για την έξοδο από την διπλή κρίση της ύφεσης και της πανδημίας μέσω του εμβολιασμού κάθε άλλο παρά έχουν επιβεβαιωθεί, η ΕΚΤ εμφανίζεται στα τέλη του Ιανουαρίου να προειδοποιεί τις χώρες της Ευρωζώνης ότι «πρέπει τώρα να διασφαλιστεί ότι ο σημερινός ενάρετος δεσμός δημόσιου-τραπεζικού-εταιρικού δεν θα μετατραπεί σε φαύλο κύκλο στο μέλλον…».
Σύμφωνα με τις επισημάνσεις της αυτό θα πρέπει να γίνει αφ’ ενός «με την ελαχιστοποίηση των κινδύνων των επιπτώσεων που συνδέονται με μια απότομη και πρόωρη απόσυρση της δημόσιας στήριξης...». Και αφ’ εταίρου με την «ταχεία εφαρμογή της δέσμης μέτρων της ΕΕ (Ταμείο Ανάκαμψης) επόμενης γενιάς και στη δέσμευση για χρήση των δημόσιων πόρων κατά τρόπο που αυξάνει τη δυνητική ανάπτυξη και καλλιεργεί την εμπιστοσύνη που απαιτείται για την επίτευξη προόδου όσον αφορά τη μεταρρύθμιση και την ολοκλήρωση της θεσμικής αρχιτεκτονικής της ζώνης του ευρώ…».
Η προειδοποίηση της Σνάιμπελ έχει να κάνει με δύο βασικά στοιχεία που έχουν αρχίσει να αναδύονται σε ολοένα και περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης. Το πρώτο είναι η συζήτηση για την σταδιακή απόσυρση των μέτρων στήριξης λόγω της ξέφρενης καμπάνιας κρατικού δανεισμού για να καλυφθούν τα ελλείμματα και το δεύτερο έχει να κάνει με τις ανεπάρκειες του πρόσφατα και με καθυστέρηση συμφωνημένου Ταμείου Ανάκαμψης. Ήδη υπάρχουν ισχυρές επιφυλάξεις για το αν η δομή, το εύρος και η ταχύτητα υλοποίησης του επαρκούν για να αντιμετωπίσουν τις πρόσθετες ανάγκες που έχουν προκύψει από την καθυστέρηση αντιμετώπισης της πανδημίας. Όπως επισημαίνεται αρμοδίως ο σχεδιασμός του Ταμείου είχε γίνει με την προϋπόθεση της εκτόνωσης της πανδημίας στα τέλη του 2020 ή έστω στις αρχές του 2021.
Η κα Σνάιμπελ στην τοποθέτησή της παραδέχθηκε ότι η ΕΚΤ προσπαθεί να γεφυρώσει τον χρόνο μέχρι την επανεκκίνηση της οικονομικής δραστηριότητας, αλλά αυτό απαιτεί μία συμπληρωματικότητα μεταξύ νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής όχι μόνο τώρα αλλά και μετά την εκτόνωση της πανδημίας…
Πίνακας 1. Ο ενάρετος κύκλος μεταξύ κρατών τραπεζών και εταιρειών
Η ΕΚΤ, από την πλευρά της, έχει δεσμευθεί να διατηρήσει ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης για όσο χρονικό διάστημα είναι αναγκαίο, ενισχύοντας τη δημοσιονομική ανταπόκριση.
«Η συμπληρωματικότητα της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής συνέβαλε σημαντικά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας κρίσης. Όταν η κρίση στον τομέα της υγείας ξεπεραστεί επιτυχώς και οι αρχές αρχίσουν να καταργήσουν σταδιακά τα μέτρα ανακούφισης, αυτή η συμπληρωματικότητα θα πρέπει να παραμείνει σημαντικό ζήτημα (…..)
Δεδομένου ότι η εταιρική υγεία έχει γίνει περισσότερο εξαρτημένη από τη δημοσιονομική στήριξη του εγχώριου κράτους, η απόσυρση της κρατικής στήριξης θα μπορούσε να οδηγήσει στο … γκρεμό, με πολύ μεγάλες οικονομικές αστάθειες
Θα μπορούσε να προκαλέσει χρεοστάσια και ταχεία αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (Npls) και κατά συνέπεια αυστηρότερους όρους χρηματοδότησης.
Αυτό, με τη σειρά του, θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα στον τραπεζικό τομέα, εμβαθύνοντας την ύφεση και διαβρώνοντας περαιτέρω τα έσοδα του κράτους, ενώ απαιτεί ακόμη περισσότερες εγγυήσεις και υψηλότερο δημόσιο χρέος, ασκώντας πίεση στην πιστοληπτική ικανότητα του κράτους.»
Πίνακας 2. Ο «φαύλος» κύκλος αλληλεξάρτησης κρατών – τραπεζών - εταιρειών
Όπως φαίνεται στα διαγράμματα που παρουσίασε και στα οποία είναι διακριτή η «απόσταση» που χωρίζει την ελληνική από τις υπόλοιπες οικονομίες της Ευρωζώνης, ακόμα και από εκείνες που βρίσκονται σε μία δυναμική πορεία «σύγκλισης» με την Ελληνική, όπως πχ η Ιταλική, Πορτογαλική, κ.α., οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τραπεζών, κρατών και επιχειρήσεων, οι οποίες ήταν ζωτικής σημασίας για τη σταθεροποίηση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κατάστασης κατά τη διάρκεια της πανδημίας, θα μπορούσαν να μετατραπούν σε φαύλο κύκλο, προκαλώντας αποσταθεροποιητικούς βρόχους οπισθοδρόμησης.
Πίνακας 3. Τα τραπεζικά χαρτοφυλάκια κρατικών ομολόγων και npls στην Ευρωζώνη.
Πίνακας 4. Αξιολογήσεις κρατικών και τραπεζικών ομολόγων στην Ευρωζώνη
Οι προειδοποιήσεις της ΕΚΤ, δια στόματος Σνάιμπελ, ασφαλώς συνδέονται με τις διαπιστούμενες ολοένα και ισχυρότερες διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό της Ευρωζώνης. Καθώς από την μία πλευρά η διαφαινόμενη σχετική αποτυχία στα προγράμματα εμβολιασμού και αφ’ εταίρου η απειλή μιας βίαιης αναταραχής στις αγορές, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μεγάλη δοκιμασία το ευρώ και τις οικονομίες της ευρωζώνης.
Η ΕΚΤ προειδοποιεί ότι σε ένα τέτοιο περιβάλλον το τρίγωνο κράτος – τράπεζες – επιχειρήσεις θα πρέπει να εξακολουθήσει να έχει την συμπληρωματική στήριξη της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, σ’ ολόκληρη την Ευρωζώνη και ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα που τοποθετούνται στις …ακριτικές περιοχές του χρέους και των Npls.
Φωτογραφία: Getty / Ideal Images
