Τέσσερις λόγοι, χωρίς υπαιτιότητα των τραπεζών, βρίσκονται πίσω από την αναντιστοιχία του ρυθμού απορρόφησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας (RRF) και της εκταμίευσής τους από τις τράπεζες προς τις επιχειρήσεις. Την αναντιστοιχία αυτή επεσήμανε ο Διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, στην εναρκτήρια ομιλία του στην εκδήλωση για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας ΕΙΒ INVESTMENT SURVEY 2023 για την Ελλάδα, την περασμένη εβδομάδα.
Μιλώντας για το επενδυτικό κενό της ελληνικής οικονομίας και τη χρηματοδότηση των επενδυτικών αναγκών, ο Διοικητής της ΤτΕ είπε ότι η έγκαιρη απορρόφηση και η εκταμίευση των πόρων του RRF προς τον ιδιωτικό τομέα είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη των προβλεπόμενων ρυθμών αύξησης των ακαθάριστων επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου κατά την περίοδο 2024-2026. Μέχρι στιγμής, όπως επεσήμανε, το ποσοστό απορρόφησης των πόρων του RRF είναι ικανοποιητικό (41% από συνολικό ποσό 36 δισ. ευρώ) και η Ελλάδα είναι 4η στη σχετική κατάταξη των χωρών, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωστόσο, οι εκταμιεύσεις προς τις επιχειρήσεις προχωρούν με βραδύτερο ρυθμό (14% του συνόλου), γεγονός που καθυστερεί την πραγματοποίηση επενδυτικών δαπανών.
Η πραγματικότητα που επεσήμανε ο Διοικητής της ΤτΕ διαπιστώνεται και από τις τράπεζες, οι οποίες έχουν κάθε λόγο να θέλουν να δώσουν γρηγορότερα στις επιχειρήσεις τα δάνεια. Αφενός, γιατί θα μπορέσουν να έχουν υψηλότερα έσοδα από τόκους, καθώς μαζί με τα δάνεια του ΤΑΑ τα επενδυτικά έργα των επιχειρήσεων χρηματοδοτούνται και από δάνεια των τραπεζών. Αφετέρου, διότι θα έχουν και έσοδα από προμήθειες, αφού οι τράπεζες για τα δάνεια του ΤΑΑ λαμβάνουν προμήθεια 1% όταν το δάνειο συμβασιοποιείται και 1% στη συνέχεια, σε κάθε εκταμίευση που κάνει η επιχείρηση αναλόγως της προόδου του έργου.
Όπως εξηγούν τραπεζίτες στο insider.gr, η αναντιστοιχία μεταξύ του ρυθμού απορρόφησης και εκταμίευσης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης οφείλεται σε 4 + 1 λόγους:
1. Οι συμβασιοποιήσεις των δανείων δεν γίνονται όλες ταυτόχρονα, αλλά σταδιακά από τον Μάρτιο του 2022, επομένως δεν είναι ταυτόχρονες και οι εκταμιεύσεις. Αν π.χ. μία τράπεζα συμβασιοποίησε δάνεια 400 εκατ. ευρώ στις 31/12/2023, είναι πρακτικά αδύνατον να κάνει ταυτόχρονα και τις εκταμιεύσεις. Ο τεχνικός αυτός λόγος είναι απόρροια των παρακάτω τριών λόγων, οι οποίοι είναι απολύτως ουσιαστικοί.
2. Καταρχάς, ο χρόνος ωρίμασης των επενδυτικών έργων. Η πλειονότητα των επενδυτικών projects έχουν μακρύ ορίζοντα ανάπτυξης (development period) π.χ. για έργα του ξενοδοχειακού τομέα η μέση περίοδος είναι 2,5 χρόνια, για φωτοβολταϊκά 1,5, για mall 3 κ.ο.κ. Κατά μέσο όρο, για να γίνει μια επένδυση end to end χρειάζονται 2 χρόνια (ενδεικτικά, αγορά οικοπέδου, ανέγερση κτιρίου, αγορά μηχανολογικού εξοπλισμού, εγκατάσταση). Ανάλογα με την πρόοδο του έργου, ουσιαστικά το πρώτο εξάμηνο η επιχείρηση λαμβάνει προκαταβολές και όσο προχωρεί το έργο, ανεβαίνει και ο λογαριασμός των αναγκών και των εισπράξεων του δανείου από την τράπεζα. Στην πράξη, το δάνειο για ένα επενδυτικό έργο καταβάλλεται από την τράπεζα και χρησιμοποιείται από την επιχείρηση σε ποσοστό 35% τον πρώτο χρόνο και το υπόλοιπο 65% τον δεύτερο. Που σημαίνει ότι από δάνειο ΤΑΑ 1 δισ. ευρώ που εγκρίθηκε στις αρχές του 2022, θα εκταμιευθούν μέχρι τέλος 2022 τα 350 εκατ. ευρώ και τα υπόλοιπα 650 εκατ. μέχρι τέλος του 2023.
3. Καταλυτική συμβολή στις καθυστερήσεις των εκταμιεύσεων έχει η γραφειοκρατία. Από τη στιγμή που ένα επενδυτικό έργο έχει λάβει την έγκριση χρηματοδότησης από την τράπεζα και έχει ελεγχθεί το business plan του, η επιχείρηση θα πρέπει να λάβει τις αδειοδοτήσεις, περιμένοντας αρκετούς μήνες, και ελπίζοντας παράλληλα να μην αλλάξουν οι συνθήκες που έχουν συμφωνηθεί με την τράπεζα για τη χρηματοδότηση της επένδυσης. Για παράδειγμα, ουδείς μπορεί να γνωρίζει αν εκεί που γίνεται η επένδυση, βρεθούν αρχαία, ανατρέποντας το χρονοδιάγραμμα του έργου και συνακόλουθα την ροή των εκταμιεύσεων. Ή αν θα προκύψουν αλλαγές και στο ίδιο το business plan του έργου (π.χ. αυτό μπορεί να συμβεί συχνά σε τουριστικά έργα, αν έρθει εκ των υστέρων ένας operator που αναθεωρεί το αρχικό business plan).
4. Πολύ ουσιαστικές για την υλοποίηση μιας επένδυσης είναι και οι συνθήκες στην αγορά. Π.χ. μία επιχείρηση μπορεί να έχει κάνει σύμβαση με την τράπεζα για να αυξήσει τον στόλο της με ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Όμως, δεν πρόκειται να κάνει χρήση του δανείου αν βλέπει ότι στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, δεν υπάρχει ζήτηση για ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
5. Όλοι οι παραπάνω λόγοι υπόκεινται σε μία πραγματικότητα, η οποία είναι πως οι τράπεζες ακολουθούν τις ανάγκες των πελατών τους και δεν καθορίζουν τις κινήσεις των πελατών βάσει των δικών τους αναγκών να χορηγήσουν περισσότερα δάνεια. «Οι τράπεζες καθυστερούν τις εκταμιεύσεις μόνο αν υπάρχει πρόβλημα στο έργο ή η επιχείρηση φέρει αναθεωρημένο business plan», αναφέρουν τραπεζίτες στο insider.gr. Όπως συμπληρώνουν, κάποιες επιχειρήσεις έκλεισαν νωρίς τις συμβάσεις δανείων ΤΑΑ, αλλά έχουν τη δυνατότητα να εκταμιεύσουν σε 2-3 χρόνια, αναλόγως με τις επιχειρησιακές τους ανάγκες ή όχι.
