Δεν ήταν ούτε θα είναι η Φρανκφούρτη αυτή που θα δώσει γραμμή στις αγορές και αυτό το απέδειξε για ακόμη μια φορά, στη συνεδρίαση της 6ης Ιουνίου.
Μπορεί η ΕΚΤ να προηγήθηκε της Fed μειώνοντας τα επιτόκια κατά 25 μονάδες βάσης, αλλά η Κριστίν Λαγκάρντ φρόντισε να κρατήσει κλειστά τα «χαρτιά» της παρέχοντας ελάχιστες κατευθυντήριες γραμμές, εν μέσω μιας σειράς αβεβαιοτήτων που συνδέονται με τον πληθωρισμό, τα γεωπολιτικά και τη χρονική φάση, στην οποία θα συναντηθεί με τη Fed και την Τράπεζα της Αγγλίας.
Μέσω της επικοινωνιακής γραμμής που υιοθέτησε και των αναθεωρημένων εκτιμήσεων («τσίμπησε» προς τα πάνω τις εκτιμήσεις για πληθωρισμό και ανάπτυξη) απέκτησε μια μεγαλύτερη ευελιξία κινήσεων, χωρίς να βιάζεται για μια δεύτερη διαδοχική μείωση.
Οι αναλυτές φαίνεται να συγκλίνουν ακόμη περισσότερο προς μια αποκλιμάκωση με ρυθμό μία μείωση ανά τρίμηνο (Σεπτέμβριο και Δεκέμβριο) φτάνοντας κατά συνέπεια στις τρεις για φέτος και στο 3,25%, με ακόμη τέσσερις το 2025 (στο 2,25%).
Από την άλλη, εάν ο πληθωρισμός αποδειχθεί ανθεκτικός, υπάρχει το σενάριο δύο μειώσεων σε εξαμηνιαία βάση (Ιούνιος και Δεκέμβριος). Τα κομμάτια του «παζλ» ενδέχεται να συμπληρώσει η Fed, υπό το σενάριο έναρξης χαλάρωσης της πολιτικής της τον Σεπτέμβριο. Έτσι θα αποφευχθεί μια διεύρυνση του χάσματος μεταξύ των δύο κεντρικών τραπεζών.
Στο κάδρο της επενδυτικής κοινότητας βρέθηκε από την πρώτη στιγμή ο τραπεζικός κλάδος που αναμένεται να προχωρήσει σε διαδικασίες αναθεώρησης των business plan του. Η ένταση των αναθεωρήσεων θα στηριχθεί στα παραπάνω σενάρια, που δείχνουν προς ένα αργό κύκλο αποκλιμάκωσης και θα κριθεί σε κρίσιμα αλληλοσυνδεόμενα επιμέρους πεδία, όπως είναι οι αντοχές των καθαρών εσόδων από τόκους (NII) και του καθαρού επιτοκιακού περιθωρίου (NIM), η ανατιμολόγηση των δανειακών χαρτοφυλακίων, η εξέλιξη της πιστωτικής επέκτασης, το μέγεθος των προθεσμιακών στο συνολικό μείγμα καταθέσεων και το beta καταθέσεων. Την ίδια στιγμή θετική επίδραση αναμένεται να έχουν και οι χαμηλότερες προβλέψεις για ζημιές από δάνεια (LLPs).
Θέλοντας, ωστόσο, να λάβουν περισσότερα δεδομένα από την εκ νέου προσαρμογή της πελατειακής τους βάσης, οι διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών πιθανότατα θα κινηθούν σε πιο «ασφαλή νερά» μέσω ήπιων και μετρημένων αναβαθμίσεων. Μέσω μιας πιο συντηρητικής στάσης και δυνητικής υπέρβασης των στόχων που θα τεθούν εκ νέου οι διοικήσεις θα περάσουν και το μήνυμα της σταθερότητας, εξελίσσοντας και αναπτύσσοντας με προσεκτικά βήματα το «story» τους.
Beta και προθεσμιακές κρατούν ψηλά NII - NIM
Η εξέλιξη του μείγματος καταθέσεων και το beta καταθέσεων είναι κομβικής σημασίας και περνούν στην πρώτη γραμμή, καθορίζοντας την πορεία διατήρησης των καθαρών εσόδων από τόκους σε πιο υψηλά από τα αρχικώς προβλεπόμενα επίπεδα, όπως και του καθαρού επιτοκιακού περιθωρίου.
Οι ελληνικές τράπεζες καρπώθηκαν τα μέγιστα σε επίπεδο καθαρών εσόδων από τόκους, μεταξύ του τέταρτου τριμήνου του 2022, όταν το Euribor τριμήνου ήταν στις -60 μονάδες βάσης και του πρώτου τριμήνου του 2024, όταν έφτασε στο 3,9%, δουλεύοντας με ένα διαρκώς υψηλότερο ΝΙΜ. Η Εθνική έχει καταγράψει αύξηση 96% σε αυτό το διάστημα, η Eurobank 78%, η Πειραιώς 63% και η Alpha 42%. Η διατήρησή τους σε υψηλά επίπεδα αποτελεί κρίσιμη παράμετρο για μια ισχυρή και βιώσιμη κερδοφορία.
Τα μοντέλα των αναλυτών κάνουν λόγο για μείωση της τάξεως των 20 - 40 εκατ. ευρώ περίπου στα καθαρά έσοδα από τόκους για κάθε μείωση κατά 25 μονάδες βάσης στα επιτόκια της ΕΚΤ - Euribor. Το κενό φαίνεται ωστόσο να αντισταθμίζεται έμμεσα από το χαμηλότερο κόστος καταθέσεων, δηλαδή την πιο ήπια μετάβαση των καταθετών προς τις προθεσμιακές και το beta καταθέσεων.
Δείγματα γραφής υπήρξαν ήδη από το πρώτο τρίμηνο. Το business plan της Eurobank καθοδηγούσε για προθεσμιακές στο 38% του συνολικού μείγματος για φέτος, η Πειραιώς στο 30% περίπου και η Alpha Bank στο 32%, με την ΕΤΕ να μη θέτει κάποιο στόχο, έχοντας βέβαια μια πολύ χαμηλή στάθμιση στην καταθετική της βάση. Το πρώτο τρίμηνο βρήκε την πρώτη στο 36%, τη δεύτερη στο 23% την τρίτη στο 28% και την Εθνική στο μόλις 19% και σχεδόν σταθερή από το δεύτερο τρίμηνο του 2023.
Αντίστοιχα, και το beta καταθέσεων παρέμεινε σε σημαντικά χαμηλότερα από τα προβλεπόμενα επίπεδα. Για το σύνολο της Eurobank διαμορφώθηκε στο 23% έναντι 28% που ορίζει το business plan για φέτος, στην Εθνική έφτασε στο 12%, στην Πειραιώς στο 14% έναντι 20% που αναμένονταν και στην Alpha στο 17% έναντι 24% που βλέπει η διοίκηση για το σύνολο του έτους.
Βλέποντας λοιπόν αυτήν την τάση και υπό το στίγμα της ΕΚΤ η Τράπεζα Πειραιώς «άνοιξε το χορό» των αναθεωρήσεων βελτιώνοντας τους στόχους στα καθαρά έσοδα από τόκους και στο καθαρό επιτοκιακό περιθώριο στα 2 δισ. ευρώ και στο 2,7% από 1,9 δισ. και 2,6% αντίστοιχα. Πλέον αναμένει μέσο Euribor τριμήνου στο 3,6% για φέτος έναντι 3,8% προηγουμένως με το επιτόκιο DFR της ΕΚΤ (αποδοχής καταθέσεων) στο 3,25% έναντι 3,75%.
H Alpha Bank έχει υιοθετήσει μια προσέγγιση με επιτόκια στο 3,5% για φέτος και στο 2,6% με 2,4% το 2025 - 2026. Το business plan της Eurobank υποθέτει επιτόκιο DFR (επιτόκιο διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων) στο 3,25% για φέτος και στο 2,75% για το 2025 - 2026, ενώ της Εθνικής προεξοφλεί περισσότερες μειώσεις έναντι της τρέχουσας οπτικής των αγορών, βλέποντας μια υποχώρηση στο 3% και στο 2,25% αντίστοιχα.
Ο «κρυφός άσσος» των προμηθειών...
Κρυφούς άσσους από τα μανίκια τους μπορούν να βγάλουν οι τράπεζες αν καταφέρουν να αξιοποιήσουν με μεγαλύτερη ένταση το bancassurance και το asset management, πεδία στα οποία καταγράφουν μια πολύ χαμηλή διείσδυση έναντι των ευρωπαϊκών ομοτίμων τους. Ήδη το ποιο αργό re - pricing στις καταθέσεις σε συνάρτηση με μείγμα καταθέσεων και το χαμηλό μέσο ποσό αυτών οδηγεί μια βάση πελατών προς asset management προϊόντα.
Οι προμήθειες ως ποσοστό του συνόλου του ενεργητικού των τεσσάρων συστημικών είναι αρκετά χαμηλότερες από τον μέσο όρο στη Νότια Ευρώπη. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των ελληνικών τραπεζών είναι στις 55 μονάδες βάσης με κάποια διαφοροποίηση - καθώς η Πειραιώς έχει την υψηλότερη κάλυψη, με 74 μονάδες βάσης και η Εθνική τη χαμηλότερη στις 50 μονάδες βάσης, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2023. Η πρώτη ανέβασε το στόχο στις 80 μονάδες βάσης για φέτος και πιθανώς να ανέβουν κλίμακα και οι υπόλοιπες.
Η Eurobank μέσω του ανοίγματος σε άλλες μεγάλες ξένες αγορές μέσω «single suite products» και της έκθεσης που αποκτά στο κομμάτι της κυπριακής ασφαλιστικής αγοράς μέσω της συμφωνίας, της CNP με την Ελληνική. H Alpha παράγει το υψηλότερο ποσοστό των εσόδων από αμοιβές και προμήθειες από το AUM και το bancassurance, ενώ η Εθνική έχει τα υψηλότερα περιθώρια ανάπτυξης (βλ. Eurobank - Εθνική: Με διαφορετικά «stories» στη μάχη για την κορυφή).
Σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, η Ελλάδα υστερεί επίσης σημαντικά, έναντι των κοντινών της - Ιταλίας, Ισπανίας - με το AUM ως ποσοστό του ΑΕΠ να είναι στο 10% περίπου έναντι του μέσου ευρωπαϊκό όρου στο 35% περίπου. Συγκρίνοντας το AUM με τις καταθέσεις των νοικοκυριών, η Ελλάδα βρίσκεται επίσης χαμηλότερα από Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, στο 10% έναντι του μέσου ευρωπαϊκού όρου, στο 46%.
...και ο ρόλος των hedges
Επίδραση στα καθαρά έσοδα από τόκους αναμένεται να έχουν και οι στρατηγικές αντιστάθμισης που έχουν λάβει οι τράπεζες στη βάση του κύκλου μείωσης των επιτοκίων. Εάν και εφόσον η ΕΚΤ ακολουθήσει μια συντηρητική προσέγγιση που εναρμονίζεται με τα business plan των τραπεζών (για μία ή δύο ακόμη μειώσεις - η μείωση του Δεκεμβρίου θα έχει αντίκτυπο στη χρήση του 2025) τότε τα hedges που λαμβάνονται θα λειτουργούν όντως αντισταθμιστικά, σε αντίθετη περίπτωση (σε πιο επιθετικές μειώσεις ή σε ακραία υψηλά επιτόκια) θα αποτελέσουν «βαρίδι».
Ορισμένες τράπεζες έχουν το IRS (interest rate swap - οι τράπεζες λαμβάνουν σταθερό επιτόκιο, ενώ πληρώνουν μεταβλητό συνδεδεμένο με το επιτόκιο της ΕΚΤ) τους σταθερό στο 3,10%, επομένως τα χαμηλότερα επιτόκια σημαίνουν ότι το κόστος αυτού γίνεται μικρότερο. Οι τράπεζες έχουν προχωρήσει και σε στρατηγικές κάλυψης παραγώγων έναντι των NMDs (non maturing deposits - καταθέσεις πελατών χωρίς συγκεκριμένη λήξη) κεφαλαιοποιώντας τα υψηλά, και για μεγαλύτερο χρονική διάστημα, επιτόκια.
Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και το «average life» του βιβλίου τους καθώς όσο μικρότερης χρονικής διάρκειας είναι τόσο γρηγορότερα μπορούν να τοποθετηθούν αντίστοιχα στην κάθε φάση του επιτοκιακού κύκλου στον οποίο βρίσκεται η οικονομία. Συνεπώς, από εδώ και στο εξής θα αρχίσουν να φαίνονται τα οφέλη της στρατηγικής της κάθε τράπεζας.
Μεγάλος «μπαλαντέρ» η πιστωτική επέκταση
Στο ζύγι μπαίνει τόσο η ανατιμολόγηση των δανειακών χαρτοφυλακίων όσο και η πιστωτική επέκταση που και πάλι συνδέονται με το μείγμα της καταθετικής βάσης. Μπορεί από τη μία η χαμηλότερη ανατίμηση στα δάνεια θα έχει επίδραση στις τράπεζες, από την άλλη όμως, εάν η βάση πελατών τους δε κινηθεί πιο εκτεταμένα προς τις προθεσμιακές και η πιστωτική επέκταση «ρολάρει» επωφελούνται εκ νέου.
Ως προς την επίδραση της ανατιμολόγησης δεν αναμένεται μείωση στα επιτόκια των παλαιών στεγαστικών για συνεπείς δανειολήπτες καθώς «πάγωσαν» πέρυσι με την εφαρμογή του πλαφόν στο μηνιαίο και τριμηνιαίο Euribor. Αντιθέτως τα νέα δάνεια ακόμα και σταθερού επιτοκίου θα φέρουν χαμηλότερα επιτόκια. Από την άλλη, τα καταναλωτικά δεν βασίζονται στο Euribor επομένως ούτε εκεί αναμένεται κάποια επίδραση για τις παλαίες χορηγήσεις.
Στα επιχειρηματικά δάνεια, αναμένεται θετική επίδραση σε επίπεδο κερδοφορίας καθώς η πιο αργή μείωση επιτοκίων δίνει τον χώρο και το χρόνο στις πρώτες να ανεβάσουν ρυθμούς σε επίπεδο πιστωτικής επέκτασης με υψηλότερα επιτόκια από αυτά που θα έδιναν, εάν τα επιτόκια υποχωρούσαν με ταχύτερο ρυθμό, χτίζοντας βάσεις για περαιτέρω ενίσχυση των εσόδων από αμοιβές και προμήθειες.
Κατά συνέπεια, μεγάλος «μπαλαντέρ» για τις τράπεζες είναι η πορεία πιστωτικής επέκτασης για φέτος. Οι επιδόσεις του πρώτου τετραμήνου ήταν πενιχρές (αρνητική ροή δανείων καταγράφηκε τον Απρίλιο), αλλά, αφενός αποτελεί την πιο «αδύναμη» εποχικά περίοδο, λόγω υψηλών αποπληρωμών, αφετέρου οι διοικήσεις τους, στις πρόσφατες τηλεδιασκέψεις, δήλωσαν βέβαιες ότι θα επιτευχθούν οι στόχοι της χρονιάς.
Στην περίπτωση της Εθνικής τα δάνεια που έχουν εγκριθεί από το credit committee, αλλά δεν έχουν ακόμη εκταμιευθεί, ανέρχονται στα 2,9 δισ. ευρώ. Για τη Eurobank, καταλυτική θα είναι η παρουσία σε Κύπρο και Βουλγαρία, ώστε να φέρει εις πέρας το στόχο για καθαρή πιστωτική επέκταση 2,3 δισ. ευρώ φέτος (1,3 δισ. ευρώ σε Ελλάδα και 1 δισ. από το διεθνές κομμάτι).
Ενίσχυση του όγκου δανειοδοτήσεων αναμένουν και η Alpha με την Πειραιώς μετά τις αποπληρωμές εποχικού χαρακτήρα του πρώτου τριμήνου, με την πρώτη να διατηρεί το στόχο για καθαρή πιστωτική επέκταση ύψους 2 δισ. ευρώ περίπου και τη δεύτερη στα 1,6 - 1,7 δισ. ευρώ περίπου.
Στελέχη εταιρικών χορηγήσεων εκτιμούν ότι η έναρξη του κύκλου μείωσης επιτοκίων θα δώσει ώθηση στις επενδύσεις, αλλά και στις εξαγορές/συγχωνεύσεις, με αποτέλεσμα προϊούσης της χρονιάς να αυξηθεί η ζήτηση για δάνεια. Επιπρόσθετα, η φετινή χρονιά αναμένεται να δώσει νέο ρεκόρ στον αριθμό και την αξία των συναλλαγών εξαγορών και συγχωνεύσεων, με τον κλάδο ενέργειας (σ.σ. κυρίως ΑΠΕ) να παραμένει «πρωταγωνιστής» και τον τουρισμό (πωλήσεις ξενοδοχειακών ομίλων/μονάδων) να εκτιμάται ότι θα ανέβει αρκετές θέσεις στην άτυπη κατάταξη.
Ευεργετικά για τις τράπεζες αναμένεται να λειτουργήσει ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, καθώς στο πρώτο τρίμηνο υπεραπέδωσε ελαφρώς έναντι των εκτιμήσεων, στο 2,1% έναντι μέσης εκτίμησης για 1,7%.
