Δύο προκλήσεις σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και τρεις σε μακροπρόθεσμο, έχουν να αντιμετωπίσουν οι τράπεζες την επόμενη μέρα της εξυγίανσής τους από τα κόκκινα δάνεια, της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας και της αποεπένδυσης του ΤΧΣ. Η νέα εικόνα των τραπεζών, το ψηφιακό τους αποτύπωμα που στηρίζει επίσης βασικές δημόσιες λειτουργίες, καθώς και το τοπίο των ηλεκτρονικών πληρωμών, παρουσιάστηκαν χθες σε εκπροσώπους του Τύπου από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Γκίκα Χαρδούβελη, την Acting Γενική Διευθύντρια, Χαρούλα Απαλαγάκη και τον Επικεφαλής της Διεύθυνσης Συστημάτων Πληρωμών της ΕΕΤ, Βασίλη Παναγιωτίδη, ενώ τις μακροοικονομικές προοπτικές του περιβάλλοντος στο οποίο λειτουργούν οι τράπεζες παρουσίασε ο επικεφαλής της αρμόδιας Συντονιστικής Επιτροπής της ΕΕΤ, Τάσος Αναστασάτος.
Όπως είπε ο Πρόεδρος της ΕΕΤ, Γκίκας Χαρδούβελης, μπαίνοντας ισχυρές σε ένα νέο κεφάλαιο, οι ελληνικές τράπεζες έχουν να αντιμετωπίσουν δύο προκλήσεις βραχυπρόθεσμα:
- την διατήρηση υψηλής κερδοφορίας σε περιβάλλον μειούμενων επιτοκίων από την ΕΚΤ
- την πίεση από το νέο κανονιστικό πλαίσιο της Βασιλείας IV
Όπως είπε ο κ. Χαρδούβελης, τα καθαρά επιτοκιακά έσοδα των ελληνικών τραπεζών θα βρίσκονται υπό πίεση, καθώς αυτές εξαρτούν τα λειτουργικά τους έσοδα σε ποσοστό 78,61% από τα έσοδα τόκων, έναντι 59,77% των ευρωπαϊκών συστημικών τραπεζών. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να αυξήσουν τα κέρδη από προμήθειες, χωρίς να ζημιώσουν τον μικροκαταθέτη. Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο αυτό, οι τράπεζες μελετούν τη δημιουργία νέου σχήματος πληρωμών account to account, όπως είναι το IRIS, αλλά ακόμη δεν έχουν καταλήξει σε αποφάσεις.
Όπως σημείωσε ο κ. Χαρδούβελης, η συμβολή των εσόδων από προμήθειες στα έσοδα των ελληνικών τραπεζών είναι αισθητά χαμηλότερη από τις ευρωπαϊκές τράπεζες (17,29% έναντι 28,77% των ευρωπαϊκών τραπεζών, σύμφωνα με στοιχεία του SSM). Όπως είπε ο κ. Χαρδούβελης, την αναμενόμενη απώλεια από καθαρά επιτοκιακά έσοδα, οι τράπεζες προσβλέπουν να την καλύψουν από περισσότερες χορηγήσεις, καθώς η οικονομία αναπτύσσεται.
Όσον αφορά στην επίπτωση από την Βασιλεία IV, το 2025, η επίπτωση στους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας των ελληνικών τραπεζών αναμένεται μικρή (διότι ακολουθούν την τυποποιημένη προσέγγιση στον υπολογισμό των συντελεστών στάθμισης κινδύνου) στις 30 – 60 μονάδες βάσης, σε αντίθεση με ορισμένες μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες που θα έχουν επίπτωση 100 – 200 μ.β. (διότι ακολουθούν εσωτερικά μοντέλα στάθμισης κινδύνου).
Οι μακροπρόθεσμες προκλήσεις
Μακροπρόθεσμα, όπως είπε ο κ. Χαρδούβελης, οι προκλήσεις για τις τράπεζες συνίστανται:
- Στο να είναι επαρκώς προετοιμασμένες για την αναπτυσσόμενη ψηφιακή οικονομία, ανταποκρινόμενες στις ανάγκες των πελατών τους και στον ανταγωνισμό των fintechs. Όπως είπε, οι ελληνικές τράπεζες είναι πρωτοπόρες, πραγματοποιώντας μεγάλες επενδύσεις στον τομέα της πληροφορικής, ενώ είναι και οι κύριοι χρήστες της τεχνητής νοημοσύνης. Το ποσοστό των ατόμων που χρησιμοποιούν internet banking στην Ελλάδα αυξάνεται σταθερά από το 2015, αλλά ακόμα βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (στο 52% έναντι 63,9%). Η ψηφιοποίηση έχει ήδη αλλάξει την σχέση τράπεζας – πελάτη: τα ΑΤΜs πολλαπλασιάζονται, ο αριθμός των καταστημάτων μειώνεται, οι τράπεζες μειώνουν το πλήθος των γκισέ και αυξάνουν τους RMs, ενώ χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για επαναλαμβανόμενες εργασίες.
- Στο να επεκταθούν στο εξωτερικό, ανακτώντας την επιρροή που είχαν πριν η κρίση τις υποχρεώσει να συρρικνώσουν δραματικά το άνοιγμα θυγατρικών που είχαν κάνει πριν 30 χρόνια. Σήμερα οι ελληνικές τράπεζες εξετάζουν στρατηγικές και τις μεθόδους επέκτασης, σταθμίζοντας τα κόστη και τα οφέλη. Στο τέλος του 2023, οι διεθνείς δραστηριότητες (34,9 δισ. ευρώ) ανήλθαν στο 11% του συνολικού ενεργητικού των ελληνικών τραπεζών (σε ενοποιημένη βάση).
- Στο να ενισχύουν την εφαρμογή των κριτηρίων βιωσιμότητας ESG, εξυπηρετώντας τις ανάγκες της κοινωνίας. Ο κ. Χαρδούβελης είπε ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι πρωτοπόροι στην εταιρική διακυβέρνηση («G» του ESG), πρωτοπόροι στο περιβάλλον («E» του ESG), με περίπου το 40% των έργων RRF που συγχρηματοδοτούν να είναι προσανατολισμένα στην πράσινη μετάβαση, ενώ έχουν το βλέμμα στραμμένο στην κοινωνία («S» του ESG). «Η εμπιστοσύνη της κοινωνίας είναι ένα στοιχείο που πρέπει να έχουν οι τράπεζες για να μπορούν να ασκήσουν τη λειτουργία τους», είπε ο κ. Χαρδούβελης, σημειώνοντας ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν διαθέσει περίπου 400 εκατ. ευρώ την περίοδο 2019 – 2024 για να στηρίξουν το ελληνικό Δημόσιο και τα νοικοκυριά μέσω διαφόρων πρωτοβουλιών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης συλλογικά και ατομικά.
