Το φράγμα των 3 δισ. ευρώ έσπασαν τα υπερέσοδα των ηλεκτροπαραγωγών τα οποία έχουν παρακρατηθεί για να χρηματοδοτήσουν τις επιδοτήσεις των λογαριασμών ρεύματος, μέσω του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ). Αυτό προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία για τον μηχανισμό ανάκτησης έως την 1η Φεβρουαρίου, που είναι αναρτημένα στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ, με βάση τα οποία στους παραγωγούς έχουν καταβληθεί περίπου 7,2 δισ. ευρώ, αντί για 10,2 δισ. που θα ήταν οι εισπράξεις τους αν δεν ίσχυε αυτό το μέτρο.
Υπενθυμίζεται ότι ο μηχανισμός ανάκτησης των υπερεσόδων «ενεργοποιήθηκε» στις 7 Ιουλίου 2022, ουσιαστικά αναστέλλοντας τον τρόπο με τον οποίο αποζημιώνονταν οι ηλεκτροπαραγωγοί μέχρι εκείνη τη στιγμή. Έτσι, πλέον για τις κιλοβατώρες που πωλούν όλοι οι σταθμοί στην εγχώρια χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού, δεν αμείβονται με την προσφορά της ακριβότερης μονάδας που εντάχθηκε στο σύστημα (marginal price), όπως προβλέπει το Target Model.
Αντίθετα, για κάθε τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής ισχύει ένα ανώτατο όριο αποζημίωσης, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται το λειτουργικό της κόστος. Έτσι, για τις ΑΠΕ το πλαφόν αυτό ορίστηκε σταθερά στα 85 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, ενώ στα υδροηλεκτρικά στα 112 ευρώ ανά MWh. Αντίθετα, για τις θερμοηλεκτρικές μονάδες, το πλαφόν προσδιορίζεται σε μηνιαία βάση, καθώς σημαντικές παράμετροι του κόστους τους (δικαιώματα ρύπων, τιμές αερίου) παρουσιάζουν σημαντική διακύμανση.
Έτσι, για παράδειγμα, για τον Φεβρουάριο το πλαφόν για τις μονάδες αερίου έχει προσδιοριστεί από τη ΡΑΕ περίπου στα 222 ευρώ ανά MWh. Για τους λιγνιτικούς σταθμούς, το όριο αποζημίωσης είναι στα 206 ευρώ ανά MWh. Μάλιστα, αν και τα πλαφόν ίσχυαν σε πρώτη φάση μόνο στην αγορά Επόμενης Ημέρας, στην πορεία επεκτάθηκαν στην Ενδοημερήσια αγορά, ώστε πλέον να καλύπτουν και τις δύο spot χονδρεμπορικές του Χρηματιστηρίου Ενέργειας.
Περιορίζονται τα υπερέσοδα όσο αποκλιμακώνεται η αγορά
Το παρακάτω διάγραμμα αποτυπώνει σε μηνιαία βάση έως και τον Ιανουάριο τα ποσά που εισέπραξαν οι παραγωγοί (μπλε χρώμα), καθώς και τα υπερέσοδα που ανακτήθηκαν (κόκκινο χρώμα). Στην κορυφή κάθε στήλης, αναγράφονται οι αμοιβές των εταιρειών στην περίπτωση που δεν ίσχυε ο μηχανισμός ανάκτησης και κάθε σταθμός αμειβόταν με την προσφορά της ακριβότερης κάθε φορά μονάδας (marginal price).
Όπως είναι φυσικό, και επιβεβαιώνεται και από το διάγραμμα, το ύψος των υπερεσόδων ακολουθεί τις μεταβολές των χονδρεμπορικών τιμών. Επομένως τον Αύγουστο, που η αγορά είχε εκτιναχθεί στο ιστορικό υψηλό των 436,53 ευρώ ανά MWh, κατέρριψε ρεκόρ και η «επίδοση» του μηχανισμού ανάκτησης, εισφέροντας στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης 878 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση των επιδοτήσεων.
Με την ίδια λογική, η ύφεση της ενεργειακής κρίσης και η μείωση των χονδρεμπορικών τιμών έχει ως μόνη αρνητική «παρενέργεια» τη μείωση των ανακτήσεων. Απόδειξη ο Ιανουάριος, όπου η «προσγείωση» της ελληνικής αγοράς Επομένης Ημέρας στα πιο φυσιολογικά επίπεδα των 192 ευρώ ανά MWh, είχε ως συνέπεια τα υπερέσοδα να περιοριστούν στα 142 εκατομμύρια.
Βέβαια, όσο μειώνονται οι χονδρεμπορικές τιμές, τόσο ελαττώνονται και οι ονομαστικές χρεώσεις των προμηθευτών ρεύματος. Επομένως, χρειάζονται και μικρότερες επιδοτήσεις για την απορρόφηση των ανατιμήσεων από τους λογαριασμούς των καταναλωτών.
