Αναγνώριση των ισχυρών οικονομικών επιδόσεων της Ελλάδας το 2022, αλλά και επισήμανση των μελλοντικών προκλήσεων, περιλαμβάνει η Ετήσια Έκθεση του ESM στα πλαίσια της συνάντησης του Διοικητικού Συμβουλίου που πραγματοποιείται κάθε χρόνο. Η Ελλάδα κατάφερε να μειώσει αισθητά την σχέση χρέους-ΑΕΠ, ενώ ταυτόχρονα επέστρεψε στα πρωτογενή πλεονάσματα, έχοντας ως «άσους στο μανίκι» της την απασχόληση, τον τουρισμό, και τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, καταφέρνοντας παράλληλα να «νοικοκυρευτεί» στα φορολογικά έσοδα, στον κρατικό τομέα, στην αγορά εργασίας. Ωστόσο επισημαίνεται πως το δημόσιο χρέος της Ελλάδας παραμένει σημαντικά υψηλό απαιτώντας προσοχή μακροπρόθεσμα, αν και η χώρα εξακολουθεί να απολαμβάνει τα ευνοϊκά χαρακτηριστικά και όρους αποπληρωμής του, καθιστώντας την πιο ανθεκτική από άλλες χώρες στις αναταράξεις των αγορών.
Ο ESM αποδίδει τα εύσημα στην Ελλάδα για το γεγονός ότι κατάφερε να αντέξει τις επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας κατά 5,9% το 2022. Στα «όπλα» της ελληνικής οικονομίας ο ESM συγκαταλέγει την ανθηρή απασχόληση, τον τουρισμό ο οποίος επέστρεψε στα προπανδημικά επίπεδα, αλλά και την αξιοποίηση των πόρων του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Οι παραπάνω παράγοντες οδήγησαν την χώρα στη δημιουργία «χώρου» για να αναπτύξει ένα από ένα από τα μεγαλύτερα πακέτα δημοσιονομικής στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων στην Ευρωζώνη, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το υψηλό ενεργειακό κόστος.
Όσον αφορά το δημόσιο χρέος, η έκθεση υπογραμμίζει την κατακόρυφη μείωσή του συμβάλλοντας στην έξοδο της χώρας από το καθεστώς της Ενισχυμένης Εποπτείας τον περασμένο Αύγουστο. Τονίζει, μάλιστα, πως η πτώση του χρέους προς το ΑΕΠ κατά 23 ποσοστιαίες μονάδες, στο 171%, αποτελεί και την δεύτερη καλύτερη ετήσια επίδοση που καταγράφηκε σε αυτόν τον τομέα σε όλη την ιστορία της Ευρωζώνης. Επιπλέον, σημειώνει πως το δημόσιο χρέος της Ελλάδας είναι λιγότερο «ευαίσθητο» σε δυσμενείς εξελίξεις στην αγορά, καθώς αντανακλά εξαιρετικά μεγάλες λήξεις και χαμηλά, σταθερά επιτόκια, ενώ και τα αποθεματικά της χώρας παρέμειναν άθικτα.
Σύμφωνα με τον ESM, η έξοδος της Ελλάδας από την Ενισχυμένη Εποπτεία, αντικατοπτρίζει την υλοποίηση των δεσμεύσεων για μεταρρυθμίσεις σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, χαρακτηρίζοντας αξιοσημείωτα επιτεύγματα τη λειτουργικότητα του πλαισίου αφερεγγυότητας, την στρατηγική αποεπένδυσης μέσω του ΤΧΣ, τον εκσυγχρονισμό της αγοράς εργασίας καθώς και ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο για τις κρατικές επιχειρήσεις. Ενόψει των αποτελεσμάτων του 2022, η έκθεση αναφέρει πως τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης συμφώνησαν στην εκταμίευση των δύο τελευταίων δόσεων από τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και τη μείωση στο μηδέν της αύξησης του περιθωρίου σε ορισμένα δάνεια του EFSF από το 2023 και μετά, με τη συνολική μη προεξοφλημένη αξία όλων των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους από το 2018 να υπολογίζεται στα 11,5 δισ. ευρώ.
Επιπλέον, το 2022, το πρωτογενές ισοζύγιο εκτινάχθηκε στο 0,1% του ΑΕΠ, γεγονός που αποτελεί σημαντική βελτίωση από το έλλειμμα του 4,7% του ΑΕΠ το 2021. Επισημαίνεται ακόμα πως η ανάπτυξη των φορολογικών εσόδων σε ρυθμούς ρεκόρ, έδωσαν τα περιθώρια για την εκτεταμένη οικονομική στήριξη που παρείχε η κυβέρνηση στην κοινωνία, θωρακίζοντας έτσι την ανάπτυξη της οικονομίας. Στα θετικά ο ESM συγκαταλέγει και την εικόνα του ελληνικού τραπεζικού τομέα, καθώς οι δείκτες φερεγγυότητας των τραπεζών παρέμειναν επαρκείς μέσα στο έτος, με τα NPLs να μειώνονται στο 8,7%.
Τι «βλέπει» ο ESM για το 2023
Όσον αφορά τις μακροοικονομικές προοπτικές της Ελλάδας για το 2023 ο ESM κάνει λόγο για αναμενόμενη επιβράδυνση, με την ανάπτυξη του ΑΕΠ να προβλέπεται στο 1,2% και με τον ρυθμό πληθωρισμού στο 4,5%. Ο ESM εκτιμά πως η Ελλάδα δεν θα αντιμετωπίσει πρόβλημα αναφορικά με την ικανότητα εξόφλησης όλων των υποχρεώσεών της που οφείλονται στον ίδιο και στον EFSF τους επόμενους 12 μήνες, ενώ και τα «μαξιλάρια» της προβλέπεται να παραμείνουν «άνετα». Δεν παραλείπεται η αναφορά στην προσέγγιση της χώρας μια «ανάσα» πριν την επενδυτική βαθμίδα καθώς έχουν βελτιωθεί σημαντικά οι αξιολογήσεις των μεγάλων οίκων.
Αδυναμίες και προκλήσεις
Ωστόσο, η έκθεση του ESM υπογραμμίζει τους κινδύνους που ενυπάρχουν, καθώς αν και βραχυπρόθεσμα προβλέπει μειωμένη δυσφορία στην ελληνική αγορά, παραμένει ερωτηματικό αν μακροπρόθεσμα το δημόσιο χρέος θα παραμείνει βιώσιμο, και η Ελλάδα θα διατηρήσει την ικανότητα αποπληρωμής του. Ανησυχίες, που, όπως επισημαίνεται, πηγάζουν από το υψηλό ακόμη επίπεδο δημόσιου και εξωτερικού χρέους, τα μεγάλα και διευρυνόμενα εξωτερικά ελλείμματα, την αδύναμη αύξηση της παραγωγικότητας και τις ευπάθειες του τραπεζικού τομέα.
Η έκθεση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το οποίο μέσα στο έτος επιδεινώθηκε ξεκινώντας από μία ήδη αδύναμη αφετηρία, αλλά και για την αύξηση του κόστους χρηματοδότησης λόγω της ανόδου στα επιτόκια της ΕΚΤ. Ως αποτέλεσμα, τα spreads για την Ελλάδα σκαρφάλωσαν στις 230 μονάδες βάσης, πάνω από το διπλάσιο του μέσου όρου του 2021.
Επίσης, αν και ο δείκτης των NPLs όπως προαναφέρθηκε έχει μειωθεί, παραμένει σημαντικά πάνω από το μέσο όρο της Ευρωζώνης, ενώ και τα περισσότερα «κόκκινα» δάνεια που βρίσκονται τώρα εκτός των τραπεζικών ισολογισμών, εξακολουθούν να είναι μη αναδιαρθρωμένα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για μια πιο αποτελεσματική εφαρμογή του πλαισίου αφερεγγυότητας. Για την δανειακή δραστηριότητα των τραπεζών η έκθεση εκτιμά πως ήταν επιφυλακτική, με την πίστωση του ιδιωτικού τομέα να αυξάνεται κατά 5%, οδηγούμενη από δάνεια προς μη χρηματοπιστωτικές εταιρείες.
