Μία σειρά μέτρων, που στόχο έχουν τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, προωθεί το υπουργείο Υγείας, στο πλαίσιο των αλλαγών που σχεδιάζονται στην πολιτική φαρμάκου.
Η συγκράτηση της φαρμακευτικής δαπάνης θα επιφέρει με τη σειρά της έλεγχο των επιβαρύνσεων που δέχεται η φαρμακοβιομηχανία, η οποία υποχρεούται να επιστρέφει στο κράτος το ποσό της υπέρβασης του προϋπολογισμού για φάρμακα (clawback). Το μέτρο εφαρμόζεται εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία, με τις συνολικές επιστροφές του κλάδου να κυμαίνονται πλέον σε δυσθεώρητα επίπεδα.
Όπως προκύπτει από τις δημόσιες τοποθετήσεις του αρμόδιου Υπουργού, Άδωνι Γεωργιάδη, ιδιαίτερη βαρύτητα αναμένεται να δοθεί στην αύξηση της διείσδυσης των γανόσημων φαρμάκων, τα οποία διατίθενται στην αγορά σε χαμηλότερες τιμές απ’ ότι τα πρωτότυπα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου Μηχανογραφικής Επεξεργασίας Συνταγών (ΚΜΕΣ) του ΕΟΠΥΥ, αυτή τη στιγμή, το μερίδιο των γενοσήμων αντιστοιχεί σε περίπου 13-14% σε αξία (24-25% σε όγκο), δηλαδή διατηρείται περίπου στα ίδια επίπεδα κατά τα τελευταία δέκα χρόνια. Πηγές από το υπουργείο αναφέρουν ότι στόχος είναι το ποσοστό να αυξηθεί στο 30%.
Προς αυτήν την κατεύθυνση, ο Υπουργός Υγείας, έχει εκφράσει την πρόθεσή του να αυξήσει το ποσοστό συνταγογράφησης με εμπορική ονομασία από το 15% σε 30%, με τη δέσμευση ότι το επιπλέον 15% θα αφορά μόνο σε γενόσημα. Υπό το ισχύον καθεστώς, ο γιατρός έχει δυνατότητα να συνταγογραφεί φάρμακα (πρωτότυπα και γενόσημα) με εμπορική ονομασία σε ποσοστό μέχρι 15%. Στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης της ΗΔΙΚΑ εμφανίζεται το ποσοστό της αξίας των συνταγών αυτών σε σχέση με τη συνολική αξία των συνταγών που έχει εκδώσει ο εκάστοτε γιατρός. Όταν το ποσοστό συνταγογράφησης του γιατρού με εμπορική ονομασία φτάσει στο 15%, «κλειδώνει» το σύστημα και δύναται να συνταγοραφεί μόνο με δραστική ουσία. Πρόθεση του Υπουργού είναι να αυξήσει το 15% σε 30%, με το επιπλέον 15% να αφορά μόνο στη συνταγογράφηση γενοσήμων, με στόχο -όπως ο ίδιος αναφέρει- την αύξηση της κατανάλωσής τους έναντι των πρωτοτύπων.
Με τον τρόπο αυτό διευκολύνονται οι γιατροί στο να χορηγούν το γενόσημο που κρίνουν κατάλληλο για τον ασθενή τους και δίνεται στις εταιρείες το κίνητρο για την προώθησή τους.
Το μέτρο, εφόσον υλοποιηθεί, αναμένεται να συμβάλει και στην καλύτερη διαχείριση των ελλείψεων φαρμάκων, με δεδομένο ότι ο γιατρός θα έχει μεγαλύτερο περιθώριο συνταγογράφησης γενοσήμων προς υποκατάσταση των πρωτοτύπων που βρίσκονται σε έλλειψη. Σημειώνεται ότι τα περισσότερα γενόσημα παράγονται στη χώρα μας, μία συνθήκη που διασφαλίζει και την αυτάρκειά της.
Πηγές από την αγορά αναφέρουν στο Insider ότι το μέτρο είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο εκτιμούν ότι η διείσδυση των γενοσήμων δεν μπορεί να επιτευχθεί στον επιθυμητό βαθμό μόνο με την εφαρμογή του, κρίνοντας αναγκαία και την παροχή κινήτρων προς τα φαρμακεία για την προώθησή τους.
Άρση εξομοίωσης ασφαλιστικής και λιανικής τιμής
Μια άλλη σημαντική αλλαγή, αφορά στην κατάργηση της εξομοίωσης της λιανικής τιμής των γενοσήμων με την τιμή αποζημίωσης.
Ειδικότερα, η ασφαλιστική τιμή ενός φαρμάκου, βάσει της οποίας καθορίζεται και η συμμετοχή του ασθενούς -είτε είναι 10% είτε 25% - διαμορφώνεται με βάση το πιο φτηνό σκεύασμα στην κατηγορία. Το καθεστώς αυτό αφορά στα πρωτότυπα φάρμακα για τα οποία δεν ισχύει προστασία πατέντας (off- patent) και έτσι ως ασφαλιστική τιμή προσδιορίζεται συνήθως η τιμή του φθηνότερου γενοσήμου. Σε περίπτωση που ο ασθενής επιλέξει να αγοράσει ένα πιο ακριβό φάρμακο με την ίδια δραστική ουσία, τότε τη διαφορά μεταξύ της λιανικής και της ασφαλιστικής τιμής την καλύπτει ο ίδιος.
Για τα γενόσημα, όμως, αυτό δεν ίσχυε. Προκειμένου να δοθεί ένα κίνητρο για να επιλέγονται γενόσημα, τα οποία ούτως ή άλλως είναι πιο φτηνά από τα off- patent, ο ΕΟΠΥΥ χρέωνε ως συμμετοχή του ασθενούς το 10% ή 25% της λιανικής τιμής, ανεξάρτητα απ’ το εάν επιλέγει το φθηνότερο ή κάποιο ακριβότερο σκεύασμα. Η διαδικασία αυτή επιβάρυνε τον ΕΟΠΥΥ με ένα επιπλέον κόστος αποζημίωσης για τα εν λόγω φάρμακα, εκτιμώμενου ύψους έως και 30 εκατ. ευρώ. Εντούτοις, το κόστος αυτό μετακυλιόταν στις φαρμακευτικές επιχειρήσεις, μέσω του clawback.
Η άρση της εξομοίωσης, η οποία τυπικά έχει τεθεί σε ισχύ από την αρχή του 2024 αφού δεν ανανεώθηκε η σχετική απόφαση, «μεταφράζεται» σε αύξηση της συμμετοχής των ασθενών εκείνων που λαμβάνουν γενόσημα φάρμακα με λιανική τιμή μεγαλύτερη της ασφαλιστικής. Η αύξηση αυτή, σε μηνιαία βάση, δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή, ενώ παραμένει και η δυνατότητα επιλογής του φθηνότερου γενοσήμου. Σε κάθε περίπτωση, το νέο καθεστώς αποζημίωσής τους υπολογίζεται ότι θα επιφέρει σχετική ελάφρυνση για τις φαρμακοβιομηχανίες.
Σύμφωνα με πληροφορίες ο Υπουργός Υγείας έχει δώσει ήδη εντολή στην ΗΔΙΚΑ, προκειμένου να προσαρμοστεί το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στο νέο τρόπο προσδιορισμού της συμμετοχής των ασθενών στα γενόσημα.
Δημιουργία και «κλείδωμα» θεραπευτικών πρωτοκόλλων
Με στόχο τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, προωθείται και ο συνδυασμός σταδιοποίησης στη θεραπεία των ασθενών και «κλειδώματος» των πρωτοκόλλων. Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με τις πληροφορίες, η συνταγογράφηση θα κατευθύνεται αρχικά στο φθηνότερο φάρμακο (1ης γραμμής), όταν τα επιστημονικά πρωτόκολλα το επιτρέπουν, και οι ακριβές θεραπείες θα χορηγούνται όταν πραγματικά υπάρχει ανάγκη, με βάση την ίδια τεκμηρίωση. Πηγές από την Αριστοτέλους αναφέρουν ότι στόχος είναι η αποτελεσματικότερη διαχείριση των πόρων, χωρίς ωστόσο να πλήττεται η πρόσβαση των ασθενών στις αναγκαίες θεραπείες.
Το Ετήσιο Σχέδιο Δράσης 2024 του υπουργείου Υγείας προβλέπει -μεταξύ άλλων- τη δημιουργία θεραπευτικών πρωτοκόλλων παθήσεων που σχετίζονται με τις 10 πιο δαπανηρές δραστικές ουσίες, με στόχο τον περιορισμό της κατανάλωσης φαρμάκων. Στο σχεδιασμό εντάσσεται και ο έλεγχος πολυφαρμακίας με στόχευση στην ηλικιακή ομάδα 60 ετών και άνω, η ανάπτυξη σχετικού πρωτοκόλλου μέσω της Επιτροπής παρακολούθησης φαρμακευτικής δαπάνης καθώς και η ανάπτυξη δεικτών εφαρμογής συνταγογραφικών οδηγιών στα νοσοκομεία.
Έλεγχος για υπερσυνταγογραφήσεις
Ο Υπουργός Υγείας, φαίνεται αποφασισμένος να βάλει τέλος στην υπερκατανάλωση φαρμάκων που παρατηρείται στη χώρα, βάζοντας στο «μικροσκόπιο» τη συνταγογραφική δραστηριότητα των γιατρών. Σύμφωνα με τον ίδιο, το 2013 οι συνταγές για φάρμακα ανέρχονταν σε 64 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ σήμερα ξεπερνούν τα 100 εκατ. ευρώ.
Στο πλαίσιο αυτό, έχουν δρομολογηθεί εξονυχιστικοί έλεγχοι στους γιατρούς, ανά ειδικότητα και ανά Περιφέρεια, προκειμένου να διαπιστωθεί ποιοι υπερσυνταγογραφούν. Όσοι ξεπερνούν σημαντικά το μέσο όρο συνταγογράφησης φαρμάκων της ειδικότητας τους θα κληθούν να «λογοδοτήσουν» και σε περίπτωση που η υπερσυνταγογράφηση είναι αδικαιολόγητη, θα επιβάλλονται κυρώσεις, ανάλογα με το μέγεθος του παραπτώματος.
