Σε κάθε ράλι στην αγορά εμπορευμάτων, υπάρχει μία στιγμή που τα θεμελιώδη - προσφορά, ζήτηση, αποθέματα - δεν παίζουν πλέον σημασία. Είναι η στιγμή που το κόστος εμπορεύματος παύει να είναι τιμή και γίνεται ένα απλό νούμερο, που σημαίνει ότι η αγορά κινείται χωρίς κανόνες.
Η στιγμή αυτή έχει φθάσει για το κακάο. Σε όρους δολαρίου, τα προθεσμιακά κακάο στη Νέα Υόρκη αυξήθηκαν περισσότερο από 1.000 δολάρια μέσα σε δύο ημέρες - μία διακύμανση που στο παρελθόν θα χρειαζόταν ένα χρόνο για να συμβεί. Οι τιμές κακάο έχουν αυξηθεί περισσότερο από 250% το τελευταίο έτος, υπερδιπλάσιο από το ρεκόρ που είχε κάνει πριν από 46 χρόνια.
Αρχικά, τα προβλήματα του κακάο είχαν τις ρίζες τους στα θεμελιώδη της αγοράς, που προκλήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από μια σειρά προβλημάτων στις καλλιέργειες στη Δυτική Αφρική - Γκάνα και Ακτή του Ελεφαντοστού - την περιοχή που συνήθως παράγει το 75% της παγκόσμιας προσφοράς. Οι χαμηλές τιμές πολλών δεκαετιών έκαναν τους φτωχούς αγρότες της Δυτικής Αφρικής ανίκανους να επενδύσουν στις φυτείες τους, με αποτέλεσμα οι καλλιέργειες να απαρτίζονται από γερασμένα δέντρα επιρρεπή σε ασθένειες και σε ακραίες καιρικές συνθήκες.
Αποτέλεσμα ένα παγκόσμιο έλλειμμα κακάο που είχε να συμβεί για περισσότερος από έξι δεκαετίες και το οποίο συνεχίζεται για τρίτη διαδοχική χρονιά, τροφοδοτώντας ένα άνευ προηγουμένου ράλι. Πριν από δύο μήνες τα προθεσμιακά κακάο στη Νέα Υόρκη κυμαίνονταν κάτω από τα 5.000 δολάρια και πριν από ένα χρόνο κάτω από τα 3.000 δολάρια. Τα προθεσμιακά στο Λονδίνο υπερδιπλασιάστηκαν από τις αρχές Φεβρουαρίου και έχουν υπερτριπλασιαστεί από την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.
«Η αγορά είναι εκτός ελέγχου. Όλοι αναμένεται να επηρεαστούν», αναφέρει ο Άντριου Μόριαρτι, διαχειριστής της Mintec, εταιρείας δεδομένων στον χώρο εμπορευμάτων.
Το μεγάλο πρόβλημα
Ωστόσο, τα καθημερινά ρεκόρ της αγοράς τις τελευταίες εβδομάδες έχουν να κάνουν περισσότερο με οικονομικούς παράγοντες παρά με τα θεμελιώδη. Για να καταλάβει κάποιος τι συμβαίνει πρέπει να εξετάσει τα επιμέρους χαρακτηριστικά της αγοράς. Γιατί ορισμένοι traders εξακολουθούν να διατηρούν αρνητικές θέσεις -δηλαδή πτωτικά στοιχήματα- στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης κακάο, παρόλο που κάθε θεμελιώδες στοιχείο έχει δείξει υψηλότερες τιμές εδώ και αρκετούς μήνες; Ο λόγος είναι η αντιστάθμιση. Οι traders κακάο που κατέχουν θέσεις long (αγοράς) στη φυσική αγορά - κατέχουν δηλ. αποθέματα κόκκων κακάο ή ημιεπεξεργασμένα προϊόντα όπως το βούτυρο και η σκόνη κακάο - συνήθως αντισταθμίζουν αυτό με την αντίθετη θέση στις χρηματοοικονομικές αγορές.
Η αναντιστοιχία μεταξύ των φυσικών θέσεων long και των short θέσεών τους (πώληση) στην αγορά συνέβη επειδή πολλοί traders πώλησαν συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης αξίας μεγαλύτερης από ό,τι κατέχουν σε πραγματικά προϊόντα. Ο λόγος; Η αποτυχία των καλλιεργειών μείωσε τις παραδόσεις, με τους traders να εξασφαλίζουν λιγότερους κόκκους και ημιεπεξεργασμένα προϊόντα από αυτά που είχαν αρχικά συμφωνήσει. Οι μονάδες επεξεργασίας κακάο στην Ακτή Ελεφαντοστού και στην Γκάνα, για παράδειγμα, σταμάτησαν να λειτουργούν λόγω έλλειψης προμήθειας, αποτυγχάνοντας να παραδώσουν προϊόντα που έχουν ήδη πωλήσει.
Καθώς όμως οι τιμές ανέβαιναν ασταμάτητα, οι traders αναγκάστηκαν να βάλουν στην άκρη περισσότερα κεφάλαια προκειμένου να αντισταθμίσουν τα στοιχήματά τους σε περίπτωση που καταρρεύσουν. Πολλοί, επειδή δεν μπόρεσαν να αντεπεξέλουν, έκλεισαν θέσεις τους για να προστατευθούν από ενδεχόμενες ζημίες, που σημαίνει ότι χρειάστηκε να επαναγοράσουν τα συμβόλαιά τους σε υψηλότερες τιμές. Αυτό όμως ώθησε την αγορά ακόμη πιο υψηλά.
Μέχρι που θα φθάσουν οι συνέπειες
Το θέμα είναι ότι η αναστάτωση στις αγορές μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στις εταιρείες εμπορίας κακάο, ακόμη και πιθανή κατάρρευση. Αυτό ακριβώς συνέβη στις ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου το 2022, αναγκάζοντας αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να προσφέρουν πιστωτικές γραμμές χρηματοδοτούμενες από τους φορολογούμενους στους traders για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις περιθωρίου. Συνέβη επίσης στην αγορά βαμβακιού το 2008 και ξανά το 2011, προκαλώντας την κατάρρευση του ιστορικού εμπορικού οίκου Paul Reinhart.
Η ανοδική αγορά είναι σχεδόν αδύνατο να σταματήσει - «μέχρι να σπάσει κάτι», όπως αναφέρουν αναλυτές του Bloomberg, που σημαίνει ότι η τρέχουσα αύξηση των τιμών κακάο ενδεχομένως να έχει ευρύτερες συνέπειες από το να ανεβάσει το κόστος των Πασχαλινών αυτών και της σοκολάτας.
Οι τιμές στο ράφι
Oι τιμές του κακάο ανεβαίνουν σε μία περίοδο που ο πληθωρισμός έχει αρχίσει να μετριάζεται και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Στις ΗΠΑ, τον μεγαλύτερο στον κόσμο καταναλωτή σοκολάτας, το φετινό Πάσχα των Καθολικών οι πωλήσεις σοκολάτας αναμένεται να κυμανθούν στα περυσινά επίπεδα, κοντά στην αξία των 5,4 δισ. δολαρίων, αν και φέτος η αξία θα καθοδηγηθεί από την άνοδο των τιμών και όχι τόσο από τον όγκο των πωλήσεων, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Ζαχαροπλαστείων.
Το Πάσχα προσφέρει την τρίτη πιο βασική περίοδο για αγορά σοκολάτας και ζαχαρωτών γενικότερα στις ΗΠΑ, μετά το Halloween που κατέχει την πρώτη θέση και τις εορτές των Χριστουγέννων στη δεύτερη θέση. Πέρυσι, οι πωλήσεις σοκολάτας με βάση τον όγκο μειώθηκαν 3,6% σε σχέση με το 2022, αν και το Πάσχα είχαν παρουσιάσει σε ετήσια βάση οριακή αύξηση 0,1%.
Ωστόσο, φέτος οι καταναλωτές ανησυχούν για τις υψηλότερες τιμές και θα αναζητήσουν προσφορές στις μεγάλες αλυσίδες λιανεμπορίου, καθώς ήδη οι κορυφαίες σοκολατοβιομηχανίες έχουν αυξήσει τις τιμές των προϊόντων τους και αυτό θα φανεί στις αγορές του φετινού Πάσχα.
Ενδεχομένως, οι καταναλωτές να περιορίσουν φέτος τις δαπάνες τους για σοκολάτα, αναφέρει ο Τζον Άμεντ, ανεξάρτητος σύμβουλος και ειδικός στην αγορά εμπορευμάτων. Στοιχεία της Nielsen έδειξαν ότι η τιμή ανά σοκολάτα στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί από τις αρχές του έτους έως το Μάρτιο κατά 10,4% ακολουθώντας την αύξηση 14,3% της αντίστοιχης περυσινής περιόδου.
Εκπρόσωπος της Mondelez ανέφερε στο Reuters ότι καθώς η τιμή του κακάο αυξάνεται συνεχώς, η εταιρεία όχι μόνο θα αυξήσει το κόστος των προϊόντων της αλλά θα μειώσει και το βάρος στις σοκολάτες της, ένα φαινόμενο γνωστό ως shrinkflation (συρρίκνωση των συσκευασιών στα ράφια των σουπερμάρκετ).
