Επενδύσεις ύψους άνω των 500 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση μπορεί να προσελκύσει η χώρα μας στον τομέα των κλινικών μελετών, επιτυγχάνοντας σημαντική αύξηση του ΑΕΠ και τη δημιουργία δεκάδων χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA), σήμερα στην Ευρώπη εγκρίνονται πάνω από 4.000 κλινικές δοκιμές κάθε χρόνο, εκ των οποίων το 65% χρηματοδοτούνται από τις φαρμακευτικές εταιρείες. Το 2023, οι εταιρίες αυτές εκτιμάται ότι επένδυσαν συνολικά 50 δισ. ευρώ σε Έρευνα & Ανάπτυξη στην Ευρώπη, με την Ελλάδα δυστυχώς να απορροφά λιγότερο από 100 εκατ. ευρώ.
Διαχρονικά, η συγκριτική θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη ως προς τον αριθμό κλινικών μελετών δεν είναι ικανοποιητική. Με βάση τα στοιχεία του ClinicalTrials.gov για την περίοδο 2000-2020, στη χώρα μας διεξήχθησαν συνολικά 3.101 μελέτες, που αντιστοιχούν μόλις στο 1,7% του συνόλου των κλινικών μελετών που διεξήχθησαν στην Ευρώπη την ίδια περίοδο.
Κατά την τελευταία πενταετία, ωστόσο, οι δείκτες παρουσιάζουν σαφή βελτίωση, αφού βάσει των στοιχείων του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ), από το 2019 μέχρι το 2022, οι εγκρίσεις αιτημάτων για τη διεξαγωγή νέων κλινικών μελετών είχαν σημαντική αύξηση κατά 70% (262 εγκεκριμένες για φάρμακα και ιατροτεχνολογικά το 2022 έναντι 154 το 2019).
Για το 2023, μάλιστα, καταγράφηκε ένας αριθμός ρεκόρ σε υποβολές αιτημάτων από τους χορηγούς, που έφτασαν τις 320 αιτήσεις για έγκριση νέων κλινικών μελετών, 298 με φάρμακο και 22 με ιατροτεχνολογικά προϊόντα. Μέχρι τον Ιούνιο 2024, έχουν λάβει έγκριση 201 μελέτες με φάρμακο και 20 με ιατροτεχνολογικά προϊόντα.
Ο αναπτυξιακός ρόλος του κλάδου των κλινικών μελετών για τη χώρα μέσω της προσέλκυσης επενδύσεων, αναδείχθηκε -μεταξύ άλλων- σε σειρά συναντήσεων εργασίας που διοργάνωσε ο Σύλλογος Επιχειρήσεων Διεξαγωγής Κλινικών Μελετών HACRO.
Όπως τονίστηκε, τα παραπάνω στοιχεία είναι ενθαρρυντικά ως προς το ενδιαφέρον των διεθνών χορηγών να εντάξουν την χώρα μας στο ευρωπαϊκό τους πλάνο επενδύσεων, εντούτοις, απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες προκειμένου η Ελλάδα να προσελκύσει τις επενδύσεις που τής αναλογούν στον ευρωπαϊκό χώρο.
Μια ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί
Ο κλάδος των κλινικών μελετών είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικός. Η χώρα μας συγκρίνεται σε όλα τα επίπεδα με τα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ευρώπης στα κριτήρια προσέλκυσης των διαθέσιμων επενδυτικών κεφαλαίων. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες που έχουν διεξαχθεί από τις εταιρείες PwC, IQVIA και το ΙΟΒΕ, τα κυριότερα κριτήρια προσέλκυσης επενδύσεων αφορούν την ταχύτητα διεξαγωγής, τα ποιοτικά κριτήρια, όπως η εμπειρία, η τεχνογνωσία, η συνέπεια, οι υποδομές και η σταθερότητα και τα οικονομικά κίνητρα.
Εφόσον βελτιώσουμε τις επιδόσεις μας ως χώρα σε αυτά τα κριτήρια θα μπορέσουμε να ανεβάσουμε την κατά κεφαλή επένδυση σε κλινικές μελέτες από το τωρινό εκτιμώμενο 10% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου επένδυσης.
Σύμφωνα με τα παραπάνω ποσοστά και με βάση το μέγεθος και τον πληθυσμό της χώρας μας να αντιστοιχεί στο 1,5% της Ευρώπης, μπορούμε να προσελκύσουμε επενδύσεις πάνω από 500 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση, και να επιτύχουμε σημαντική αύξηση του ΑΕΠ και τη δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας. Συγκεκριμένα, η προσέλκυση 0,5 δισ. ευρώ επενδύσεων σε κλινική έρευνα θα οδηγούσε σε:
- 1,1 δισ. ευρώ αύξηση του ΑΕΠ,
- 270 εκατ. ευρώ έσοδα από φόρους
- 23 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, υψηλού επιπέδου, όπως γιατροί, νοσοκόμοι, νοσηλευτές, λοιπό επιστημονικό προσωπικό και μείωση της ανεργίας
Υπεγράφη η ΚΥΑ για το νέο θεσμικό πλαίσιο
Προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης της κλινικής έρευνας στη χώρα, το υπουργείο Υγείας έχει υλοποιήσει μια σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων και ρυθμίσεων, οι οποίες προέκυψαν από τη δημόσια διαβούλευση και την καταγραφή προτάσεων της επίσημης Ομάδας Εργασίας για την «Ανάπτυξη των Κλινικών Μελετών και της Βιοϊατρικής Έρευνας στη Χώρα», στην οποία ο HACRO συμμετέχει ενεργά.
Σύμφωνα με τον HACRO, προς την ίδια κατεύθυνση, στα επόμενα βήματα θα πρέπει να περιλαμβάνονται κατά προτεραιότητα: η επίλυση θεμάτων νομοθετικού περιεχομένου, η υλοποίηση του «Εθνικού Μητρώου Βιοϊατρικής Έρευνας», η υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων, η βελτίωση των προϋποθέσεων συμψηφισμού του επενδυτικού Clawback, η ενίσχυση των οικονομικών κίνητρων για τις φαρμακευτικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, η ενίσχυση των επενδυτικών κινήτρων για τις φαρμακευτικές εταιρείες που δεν έχουν παρουσία στην Ελλάδα, καθώς και η στελέχωση του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων και της Εθνικής Επιτροπής Δεοντολογίας με επαρκές και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό.
Πάντως, μιλώντας στο 7th InvestGR Forum 2024, ο Υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης τόνισε ότι, επί της θητείας του, οι διαδικασίες εγκρίσεων έχουν επιταχυνθεί σημαντικά, γνωστοποιώντας παράλληλα ότι έχει ήδη υπογραφεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) για το νέο θεσμικό πλαίσιο των κλινικών μελετών.
