Οι φετινές εξελίξεις με την παρατεταμένη ξηρασία (και) σε όλη τη Βόρειο Ελλάδα αλλά και τις περυσινές καταστροφές στην Θεσσαλία, διέψευσαν όσους πίστευαν ότι η κλιματική αλλαγή θα ήταν μια υπόθεση των νότιων περιοχών της χώρας. Παράλληλα, ξέραμε ότι οι προσπάθειες για τη διάσωση και επανεισαγωγή της αρκούδας και του λύκου, είχαν μια δυναμική ωφέλιμη για την σωστή λειτουργία του οικοσυστήματος της Βόρειας Ελλάδας, αλλά μεταξύ αυτού και της... συγκατοίκησης ανθρώπων και άγριων ζώων, το θέμα χρειάζεται συζήτηση.
Η άγρια ζωή συμβιώνει με τους κατοίκους των παραμεθορίων περιοχών και όχι μόνο.
Στο χωριό Χαλίκι στην ορεινή Πίνδο μεταξύ Θεσσαλίας και Ηπείρου, εν μέσω «πολυκοσμίας» του Αυγούστου, αρκούδες επισκέπτονταν το χωριό σε αναζήτηση τροφής. Οι ντόπιοι δεν θυμούνται ποτέ άλλοτε τέτοιο φαινόμενο. Με τι καρδιά θα αφήσουν τώρα τους γέροντες γονείς τους οι νεότεροι που πρέπει να φύγουν για δουλειά στις πόλεις; Λίγο βορειότερα, στα χωριά αλλά και τις πόλεις του Νομού Καστοριάς, αρκούδες που κάνουν βόλτα μέσα στον οικιστικό ιστό είναι συνηθισμένο φαινόμενο εδώ και καιρό. Να δούμε τι θα ειπωθεί από αρμόδιους όταν προκύψει το πρώτο θύμα...
Μέχρι τώρα οι αρκούδες, τα αγριoγούρουνα, οι λύκοι και άλλα άγρια ζώα, απειλούσαν κυρίως τις παραγωγικές δραστηριότητες, την κτηνοτροφία, την μελισσοκομία, την γεωργία κοντά σε δάση ή σε εκτάσεις μακριά από τα χωριά... Η συνεχής όμως επίσκεψη αγρίων ζώων σε χωριά έχει δημιουργήσει ένα νέο δεδομένο. Οι καταστροφές στην αγροτική παραγωγή, έρχεται πια σε δεύτερη μοίρα, όσο δεύτερη μπορεί να είναι η καταστροφή του καλαμποκιού σου από αγέλες αγριογούρουνων, που καλλιέργησες με τόσα έξοδα μέσα σε θερμοκρασίες καύσωνα ή η απώλεια πρoβάτων από επιθέσεις λύκων. Πώς θα βγει η χρονιά με μειωμένη παραγωγή κατά 15 και 20% λόγω... εγκατάστασης αγριογούρουνων στα χωράφια σου;
Απλώς το παίρνεις απόφαση και μαζεύεις τα υπάρχοντά σου και αλλάζεις τόπο κατοικίας και δουλειά! Γι’ αυτό, από την προηγούμενη Δευτέρα 2 Σεπτεμβρίου τα χωριά σε ολόκληρη την επικράτεια ερήμωσαν εντελώς: κάθε πέρυσι και καλύτερα λένε οι ντόπιοι. Πού θα πάει όμως αυτό;
Χαμηλές τιμές και περιβαλλοντικοί λόγοι οδηγούν σε εγκατάλειψη καλλιεργειών
Σε όλες τις σχετικές ομάδες κοινωνικών δικτύων, δημοσιεύονται εδώ και λίγους μήνες πολλές αγγελίες πώλησης αγροτικού εξοπλισμού πακέτου, δηλαδή αγρότες πωλούν όλο τους τον εξοπλισμό. Με δεδομένο ότι η σχέση του αγρότη με το τρακτέρ του και τα παρελκόμενα που χρησιμοποιούσε μια ζωή είναι σχέση λατρείας, η απόφαση για αποχωρισμό σημαίνει κάτι. Οι περισσότεροι τα εγκαταλείπουν, κάποιοι άλλοι αλλάζουν επάγγελμα. Μέχρι τώρα όμως, όσοι έβγαιναν στη σύνταξη, συνέχισαν να καλλιεργούν με μικρότερη ένταση. Το ίδιο και όσοι άλλαζαν δουλειές και τόπο κατοικίας: έβρισκαν τον χρόνο και τη δύναμη να κρατήσουν την επαφή με το γενέθλιο τόπο και να συμπληρώνουν το εισόδημά τους με την καλλιέργεια χωραφιών. Για τους περισσότερους, μοιάζει σα να μη θέλουν να τα ξαναδούν στα μάτια τους...
Τώρα τα πωλούν όλα! Κάποια από τα χωράφια τους, καλλιεργούνται από άλλους καλλιεργητές που έχουν τον τρόπο να μεγαλώσουν τις εκμεταλλεύσεις τους. Πολλά όμως εγκαταλείπονται ως μη συμφέροντα προς καλλιέργεια.
Μεγάλο μέρος από όσους τα εγκαταλείπουν έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: προέρχονται από περιοχές της Βόρειας Ελλάδας και ειδικά από περιοχές κοντά στα σύνορα. Εμπειρικά κρίνοντας, ο νομός Κιλκίς κατέχει ίσως τα πρωτεία σε ανακοινώσεις πώλησης εξοπλισμού πακέτου, άρα αποχώρησης από το επάγγελμα. Δυστυχώς όμως δεν λείπουν τέτοιες ανακοινώσεις από τους πλέον παραγωγικές γειτονικές περιοχές που καλλιεργούν δένδρα (ροδάκινα, κεράσια, δαμάσκηνα, βερύκοκα) που κατά γενική ομολογία έχουν καλύτερες προοπτικές από τις ξερικές του Νομού Κιλκίς. Αλλά κι εκεί τα πράγματα έχουν αλλάξει. Πέρα από τις μεγάλες προκλήσεις που γεννά η κλιματική αλλαγή, οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι καταναλωτικές προτιμήσεις εδώ και στην Ευρώπη, έχουν προστεθεί και νέες ασθένειες, όπως ένας άγνωστος μέχρι τώρα ιός, που προκαλεί δυσμορφία στα ροδάκινα και τα καθιστά μη εμπορεύσιμα.
Η ζημιά μέχρι τώρα έχει επεκταθεί σε 27.000 στρ. και 1.762 εκμεταλλεύσεις. Οι γενικοί αριθμοί έχουν την αξία τους σε επίπεδο ενημέρωσης, αλλά για 1.762 καλλιεργητές, σημαίνει από ζημιά έως ολοκληρωτική καταστροφή! Κάποιοι από αυτούς δεν θα μπορέσουν να συνεχίσουν την καλλιέργειά τους και του χρόνου.
Η λειψυδρία δηλητηριάζει τις σχέσεις αγροτικής παραγωγής και τουρισμό
Η λειψυδρία, που φέτος επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Βόρειο Ελλάδα, θέτει νέους όρους στη συνύπαρξη τουρισμού και γεωργίας. Περιοχές όπως η Χαλκιδική, η Πιερία, η Καβάλα είχαν ανεπτυγμένους και τους δυο τομείς της οικονομίας, με πολλά πλεονεκτήματα για όλους: δουλειές για άνδρες και γυναίκες και αγορές για πολλά τοπικά προΪόντα. Όλα αυτά, όσο το νερό έφτανε για και για τις δύο χρήσεις. Φέτος όμως οι ξενοδόχοι της Χαλκιδικής θέτουν θέμα γιατί οι αγρότες άρχισαν το πότισμα της μεγάλης αξίας επιτραπέζιας ελιάς Χαλκιδικής τόσο νωρίς, από τον Μάρτιο μήνα. Τι θα μείνει για εμάς υπαινίσσονται...
Όταν τον Αύγουστο άρχισαν οι γεωτρήσεις σε κάποιες περιοχές να βγάζουν υφάλμυρο νερό, τέτοιοι υπαινιγμοί ήταν απλή μουσική: ή εσείς ή εμείς, τέθηκε ωμά το ζήτημα!
Στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας το πρόβλημα είναι παρόμοιο διαφορετικής υφής. Εκεί η ΔΕΗ αποδέσμευε κάθε χρόνο μια μεγάλη ποσότητα νερού από το φράγμα Θησαυρού για πότισμα καλλιεργειών. Φέτος όμως αποδέσμευσε μόλις 70 εκατ. κυβικά μέτρα έναντι 169 μόλις δύο χρόνια πριν. Οι φυσικές πηγές της περιοχής στέρεψαν. Οι ονομαστές πηγές του Πάρκου της Αγίας Βαρβάρας στη Δράμα, δεν βγάζουν πια νερό, δημιουργώντας ένα πρόσθετο πρόβλημα στις τοπικές αρχές, πως θα διαχειριστούν την υδρόβια ζωή της λίμνης σύμβολο της πόλης τους.
Οι περιοχές αυτές δεν ήταν συνηθισμένες σε καταστάσεις τόσο μεγάλης έλλειψης νερού και κατά συνέπεια δεν είχαν δημιουργήσει υποδομές αποθήκευσης ή άντλησης για περιόδους κρίσης. Σε έρευνα του ΑΠΕ-ΜΠΕ στην περιοχή, μόνο ο δήμαρχος Παγγαίου, που περιλαμβάνει και πολλά γνωστά τουριστικά μέρη της Βόρειας Ελλάδας ιδιαίτερα ελκυστικά για του τουρίστες από τα Βαλκάνια, δηλώνει ότι ο Δήμος του είχε εγκαίρως προετοιμαστεί να καλύψει τις ανάγκες του, περιλαμβανομένων των τουριστικών περιοχών. Επισημαίνει πάντως, ότι εάν δεν βρέξει, παρόλες τις επενδύσεις σε σχετικές υποδομές των τελευταίων χρόνων δεν θα μπορέσει να παρέχει νερό σε όλους τους δημότες του την επόμενη περίοδο.
Η κλιματική αλλαγή, χτυπάει τώρα και τις θαλάσσιες καλλιέργειες;
Ούτε όμως και οι μυδοκαλλιέργειες του Θερμαϊκού κόλπου φαίνεται ότι έμειναν ανεπηρέαστες από την επέλαση των κλιματικής αλλαγής. Ο αφανισμός των μυδιών αλλά και του γόνου τους, που σημαίνει ότι το πρόβλημα θα επεκταθεί και την επόμενη χρονιά, αποδίδεται από τους καλλιεργητές στον συνεχή καύσωνα που έπληξε την περιοχή φέτος. Κρατικό κλιμάκιο πήρε δείγματα ώστε να αποφανθεί τεκμηριωμένα επί του θέματος, αλλά η ουσία είναι οτι ένας κατά 90% εξαγωγικός κλάδος βρίσκεται ενώπιον νέων πρωτόγνωρων προβλημάτων περιβαλλοντικής προέλευσης.
Τον Έβρο και τα μάτια μας!
Αφήσαμε για το τέλος τον ακριτικό νομό Έβρου. Η σπουδαιότητα των εκεί αγροτών προφανής. Η περυσινή πυρκαγιά, η μεγαλύτερη της Ευρώπης, ήταν ένα αποφασιστικό χτύπημα για την περιοχή. Αλλά κατά τη γνώμη μας, το μήνυμα έρχεται από τους αγρότες εκείνου του χωριού που στα γεγονότα το 2020 με τους πρόσφυγες να πολιορκούν τα σύνορά μας, έβγαλαν το βράδυ τα μεγάλα τρακτέρ τους με τον πλούσιο φωτισμό τους, μια και τακτικά δουλεύουν νύχτα για να προλάβουν κυρίως τις χειμωνιάτικες εργασίες, βοήθησαν τις δυνάμεις καταστολής να ελέγξουν ένα κρίσιμο πέρασμα στο ποτάμι. Αυτοί λοιπόν οι αγρότες, πρόσφυγες στην καταγωγή, καλλιεργούν εδώ και 10ετίες το φημισμένο σκόρδο Νέας Βύσσας, καλύπτοντας κατά δήλωσή τους τις καλές εποχές το 70% της εγχώριας κατανάλωσης. Σήμερα, υπό την πίεση των προβλημάτων που καταδυναστεύουν την πρωτογενή παραγωγή, η καλλιεργούμενη έκταση έχει μειωθεί στο μισό και το εισόδημα έχει συρρικνωθεί μετά την ιλιγγιώδη αύξηση του κόστους αγροτικών εισροών αλλά και την απροθυμία Βουλγάρων εργατών γης να εργαστούν στην απαιτητική αυτή καλλιέργεια, προτιμώντας ευκολότερες δουλειές στην ανεπτυγμένη Δύση.
Εκεί που κάποτε η Νέα Βύσσα ήταν ένα ακμάζων χωριό-κωμόπολη, πάνω ακριβώς στα σύνορα, σήμερα έχει γίνει σκιά του εαυτού της με ελάχιστους πια νέους να θέλουν να μείνουν και να προκόψουν στο τόπο τους.
Το παράδειγμα της Νέας Βύσσας, τα λέει όλα μόνο του. Όταν η πολιτεία, το κράτος, οι κυβερνήσεις αλλά και η κοινωνία (αφού προτιμά τα Κινέζικα σκόρδα, λες και θα αλλάξει ο οικογενειακός προϋπολογισμός) δεν μπορεί να διασφαλίσει την παραμονή των κατοίκων ενός μικρού αλλά τόσο κρίσιμου χωριού για την εθνική μας ύπαρξη, τότε κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας.
Η αγροτική περιφέρεια ολόκληρης της Βόρειας Ελλάδας, εκπέμπει SOS, κανείς μας δεν δικαιούται να το αγνοήσει!
