Καθώς η ανθρωπότητα κατακτά σταδιακά και το σύμπαν, η τεράστια έκταση του τροχιακού διαστήματος, η περιοχή που εκτείνεται από περίπου 100 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης έως περίπου 36.000 χιλιόμετρα, δεν θεωρείται πλέον ένα αχανές περιβάλλον χωρίς σύνορα αλλά ένα πεπερασμένο και ευαίσθητο οικοσύστημα. Αυτή η συνειδητοποίηση αποτελεί το θεμέλιο του διαστημικού περιβαλλοντισμού, μια έννοια που δίνει έμφαση στην υπεύθυνη διαχείριση των τροχιακών πόρων.
Η διαστημική περιβαλλοντική αρχή της κυκλικής οικονομίας, που βασίζεται στην παραδοσιακή οικολογική γνώση που υπάρχει στους θύλακες των αυτόχθονων κοινοτήτων, προσφέρει την δυνατότητα να διαχειριζόμαστε τον τροχιακό χώρο με προνοητικότητα, διασφαλίζοντας την ασφαλή και μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της εξερεύνησης του διαστήματος.
Το πεπερασμένο και ευαίσθητο βασίλειο του τροχιακού χώρου, που χαρακτηρίζεται από ανθρωπογενείς τροχιές διαστημικών αντικειμένων, έχει χωρητικότητα παρόμοια με τις λωρίδες ενός αυτοκινητόδρομου, με κάθε λωρίδα να φιλοξενεί περιορισμένο αριθμό δορυφόρων και διαστημικών αντικειμένων. Αυτή η χωρητικότητα, γνωστή ως τροχιακή φέρουσα ικανότητα, ορίζει το βιώσιμο όριο κατοχής εντός του τροχιακού χώρου.
Όπως αναλύεται σε πρόσφατο επιστημονικό άρθρο της National Academy of Engineering (NAE), πολλοί διαφορετικοί δορυφόροι- από δορυφόρους επικοινωνίας έως δορυφόρους παρατήρησης - διασχίζουν διάφορους τροχιακούς «αυτοκινητόδρομους». Ωστόσο, για συστήματα δορυφόρων όπως το Starlink που κατασκευάζεται από την SpaceX, οι ανησυχίες σχετικά με τους κινδύνους συμφόρησης και σύγκρουσης έχουν αυξηθεί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρακολουθούν πάνω από 50.000 ανθρωπογενή διαστημικά αντικείμενα (ASO), από τα οποία λίγο πάνω από 5.000 είναι δορυφόροι που παρέχουν στην ανθρωπότητα μια κρίσιμη υπηρεσία. Τα περισσότερα από αυτά τα αντικείμενα είναι μη ελεγχόμενα, τα φυσικά τους χαρακτηριστικά είναι άγνωστα και η κίνησή τους είναι αβέβαιη, καθιστώντας την πρόβλεψη των συγκρούσεων μεταξύ τους αρκετά δύσκολη. Μια σύγκρουση θα οδηγήσει σε διάσπαση των αντικειμένων σε πολλές χιλιάδες ή περισσότερα, με κάθε αντικείμενο να αποτελεί ένα νέο κίνδυνο για άλλα που βρίσκονται στην τροχιά.
Στον διαρκώς διευρυνόμενο τομέα της εξερεύνησης του διαστήματος, οι προκλήσεις που θέτει η τροχιακή συμφόρηση, τα «διαστημικά απόβλητα» και η πεπερασμένη φύση του τροχιακού χώρου της Γης έχουν πυροδοτήσει μια αναζήτηση για καινοτόμες και βιώσιμες λύσεις. Έργα όπως η αποστολή ClearSpace-1 της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας αποτελούν παράδειγμα προληπτικών μέτρων που στοχεύουν στην ενεργή απομάκρυνση των συντριμμιών/αποβλήτων. Με τη σύλληψη και την εκτόξευση των ανενεργών δορυφόρων, πρωτοβουλίες όπως το ClearSpace-1 προσφέρουν ελπιδοφόρες λύσεις για τον μετριασμό των κινδύνων που σχετίζονται με τα διαστημικά απόβλητα και τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των διαστημικών δραστηριοτήτων.
Ενώ τέτοιες λύσεις είναι αποτελεσματικές, η αναγκαιότητα της υπεύθυνης διαχείρισης του χώρου απαιτεί μια νέα προσέγγιση στη μηχανική των διαστημικών αντικειμένων για τη μείωση της ποσότητας των διαστημικών απορριμμάτων που παράγονται αρχικά. Όταν τα ASO σταματούν να λειτουργούν, παραμένουν σε τροχιά για πολλά χρόνια, δεκαετίες, αιώνες ή περισσότερο. Ποτέ δεν αφαιρούμε ή καθαρίζουμε τα εγκαταλειμμένα τροχιακά απόβλητα. Αντίθετα, επειδή όλα αυτά είναι συστήματα μίας χρήσης, απλώς ο αριθμός τους αυξάνεται καθώς προστίθενται καινούρια. Ουσιαστικά, αυτή τη στιγμή έχουμε μια γραμμική διαστημική οικονομία, σύμφωνα με την οποία κάθε διαστημικό σύστημα που εκτοξεύουμε προορίζεται να καταλήξει ως απόβλητο και επικίνδυνο στοιχείο για τους δορυφόρους που λειτουργούν. Αντίθετα, εάν γίνει στροφή προς την κυκλική διαστημική οικονομία, μια τάση που βρίσκεται σε εμβρυικό στάδιο, αυτή θα αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη οδό για τον μετριασμό των κινδύνων που σχετίζονται με τα διαστημικά απόβλητα και την διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της εξερεύνησης του διαστήματος.
