Δύο ειδήσεις των τελευταίων ημερών φαίνεται να καθορίζουν το επερχόμενο οικονομικό τοπίο, αλλά και τα όρια της οικονομικής πολιτικής της Κυβέρνησης:
- Η Κομισιόν με την έγκριση του Ecofin/Eurogroup ανακοινώνει την παράταση της αναστολής ισχύος του Συμφώνου Σταθερότητας μέχρι τουλάχιστον τα τέλη του 2023. Αυτό ισοδυναμεί με απαλλαγή της Κυβέρνησης από το να ενεργοποιήσει εκ νέου άμεσα μία εξαιρετικά περιοριστική πολιτική για υψηλά πλεονάσματα και μείωση χρέους.
- Η επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, επιβεβαίωσε, όπως είχαν κάνει λίγο πριν από αυτή οι συνάδελφοί της στην Εκτελεστική Επιτροπή, ότι από τον Ιούλιο αρχίζει η αύξηση των επιτοκίων. Τόσο η λεκτική επιβεβαίωση όσο και η πρακτική εφαρμογή της απόφασης, ισοδυναμεί με αύξηση του κόστους δανεισμού αλλά και εξυπηρέτησης του δημόσιου και του ιδιωτικού χρέους. Και αυτό με την σειρά του ισοδυναμεί με άσχημα νέα για όσους χρωστάνε και μάλιστα πολλά. Η Ελλάδα είναι μία από αυτούς.
Η πρώτη είδηση θα μπορούσε να είναι η αφετηρία για διευκόλυνση της οικονομικής πολιτικής, ειδικά στο επίπεδο των δαπανών αφού οι έκτακτες καταστάσεις αφ’ ενός λόγω της ενεργειακής κρίσης και αφ’ εταίρου λόγω του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού στα είδη πρώτης ανάγκης και επιβίωσης, απαιτεί ισχυρή παρέμβαση από την πλευρά του ΥΠΟΙΚ. Πολύ περισσότερο μάλιστα που όλα αυτά εξελίσσονται σε ένα καθαρά προεκλογικό περιβάλλον.
Η αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας για άλλο ένα χρόνο ακόμα, θα μπορούσε να επιτρέπει στην κυβέρνηση, αλλά και στον ιδιωτικό πολύ περισσότερο τομέα να εκτονώσει εν μέρη την ασφυκτική πίεση.
Και στην κατεύθυνση αυτή είχε γίνει προσπάθεια να υπάρξει η εκμετάλλευση κάθε περιθωρίου εξασφάλισης χαμηλού κόστους χρηματοδότησης μέσα από την αγορά ομολόγων, τόσο από το δημόσιο όσο και από τους μεγάλους επιχειρηματικούς Ομίλους.
Από πλευράς ΟΔΔΗΧ οι μέχρι στιγμής εκδόσεις χρέους αφ’ ενός παρέμειναν πολύ προσεκτικά έξω από το κέντρο (αρνητικής) προσοχής των αγορών παρά το υψηλό δημόσιο χρέος της χώρας, τόσο από πλευράς όγκου δανεισμού, όσο και από πλευράς διάρκειας των εκδόσεων.
Η «Αποκάλυψη»
Όμως τα πράγματα όσο αφορά αυτή την «διέξοδο» έρχονται να σκοντάψουν στην δεύτερη είδηση ήτοι στην βέβαιη πλέον αύξηση του κόστους του χρήματος από πλευράς ΕΚΤ.
Και οι συνέπειες έχουν ήδη αρχίσει να καταγράφονται.
Τόσο οι αποδόσεις όσο και τα spreads των ελληνικών ομολόγων έχουν εκτιναχθεί σε επίπεδα υπερδιπλάσια εκείνων με τα οποία δανειζόταν το ελληνικό δημόσιο πριν από τις αποφάσεις του Δεκέμβρη, λίγους μήνες δηλαδή πριν.
Αυτό για το εκτιμήσει κανείς το πόσο θα κοστίσει πρέπει να συνυπολογίσει και τα κέρδη που έχει εξασφαλίσει ο ΟΔΔΗΧ μέσω της ενεργού διαχείρισης του χρέους μέχρι πρόσφατα και τα οποία έχουν τροφοδοτήσει… σιωπηλά τον Προϋπολογισμό.
Η κατάσταση όμως τώρα αλλάζει.
Να σκεφτεί κανείς ότι η κατακόρυφη αύξηση αποδόσεων και spreads έχει συμβεί ήδη δύο μήνες πριν αρχίσει η ΕΚΤ να υλοποιεί τις αποφάσεις της… Μπορεί να υποθέσει κανείς πως θα κινηθούν οι αποδόσεις και τα spreads όταν αρχίσουν να βγαίνουν στις χρηματαγορές οι αυξήσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ.
Θα γίνει της… «Αποκάλυψης» όπως σκωπτικά λένε τελευταία κάποιοι αναλυτές, χρησιμοποιώντας την λέξη αυτή από την τελευταία ομιλία του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Αγγλίας στο Βρετανικό Κοινοβούλιο για να περιγράψει την επερχόμενη κατάσταση;
Πριν αυτό συμβεί οι αποδόσεις του δεκαετούς ήδη σχεδόν αγγίζουν το 4% και τα spreads ακολουθούν μία περίπου μονάδα χαμηλότερα.
Οι αγορές προεξοφλούν. Και αυτό έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει με την Ελλάδα. Όπως άλλωστε και στις άλλες υπερχρεωμένες οικονομίες της Νότιας κυρίως Ευρώπης, με την Ιταλία επικεφαλής της λίστας των υποψηφίων για «παιχνίδια» κερδοσκοπικής πίεσης από τα hedge funds που περιμένουν έτοιμα στην γωνία.
Το επικίνδυνο αυτό παιχνίδι διευκολύνεται άλλωστε από το αδύναμο Ευρώ που εξακολουθεί να φλερτάρει με την ισοτιμία ένα προς ένα με το δολάριο.
Οι κίνδυνοι για την Ελλάδα
Για τον Ελλάδα οι κίνδυνοι αυτοί θα μπορούσε να πει κανείς ότι έχουν δύο πλευρές.
Η μία πλευρά αφορά την άσκηση πιέσεων στους κρατικούς και τους ιδιωτικούς ομολογιακούς τίτλους.
Όσο αφορά το δημόσιο λόγω της τελικής αναδιάρθρωσης του χρέους τον Ιούνιο του 2018, το κομμάτι του χρέους που μπορεί να επηρεασθεί σημαντικά από αυτές τις αναταράξεις στα επιτόκια, είναι σε πραγματικούς όρους σημαντικά κάτω από το 20% του συνολικού χρέους. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι σχεδόν αδιόρατο μέγεθος για τις αγορές μπροστά στα 2,77 τρις ευρώ της Ιταλίας.
Επιπλέον στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης του χρέους υπάρχει και το μαξιλάρι των σχεδόν 38 δις ευρώ που παραμένουν διαθέσιμα ως ασφάλεια.
Στο σημείο αυτό υπάρχει βέβαια μία «αχίλλειος πτέρνα» καθώς το ελληνικό δημόσιο έχει «πουλήσει» ασφάλιστρα κινδύνου στις τράπεζες για την τιτλοποίηση των δεκάδων δις ευρώ Npls. Και ένα σοβαρό μέρος του «μαξιλαριού» αφορά αυτές τις εγγυήσεις.
Αυτή είναι η «άλλη πλευρά» των συνεπειών της αύξησης των επιτοκίων από την ΕΚΤ γιατί η αύξηση των επιτοκίων «πληρώνεται» με ύφεση στην οικονομία και ο συνδυασμός ύφεσης και πληθωρισμού φέρνει κατακόρυφη αύξηση των «κόκκινων νέων δανείων» μαζί με την αδυναμία αποπληρωμής των παλαιών ρυθμίσεων...
Σ’ αυτή την περίπτωση οι τράπεζες θα φανούν τυχερές για τις τιμές που αγόρασαν τις εγγυήσεις του δημοσίου, αλλά για το δημόσιο το κόστος ενδέχεται να είναι εκ νέου πολύ υψηλό και να κοστίσει σοβαρά στο «μέγεθος» του μαξιλαριού...
Ήδη η προοπτική αυτών των εξελίξεων στον ορίζοντα, έχει αυξήσει τις δυσκολίες υλοποίησης στον νέο κύκλο των project τιτλοποιήσεων που είχαν δρομολογηθεί...
Σε κάθε περίπτωση πάντως ο ΟΔΔΗΧ φαίνεται να κινείται με την ίδια τακτική, εκείνη της διασφάλισης νέων δανειακών πόρων – σε μικρούς όγκους - με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, προσέχοντας να παραμένει στο περιθώριο των εν δυνάμη πιέσεων που αυξάνονται ραγδαία στις χρηματαγορές.
Σύμφωνα με την «τακτική» του αυτή θα ήταν μάλλον αναμενόμενο να περιμένουμε κάποιες «κινήσεις», αυτής της λογικής, που θα «τακτοποιούν» σε πιο ασφαλή θέση τις τοποθετήσεις του ελληνικού χρέους στις αγορές, πριν ξυπνήσουν …τα θηρία της χρηματαγοράς.
Ίσως και μέσα στον Μάη.
Σε κάθε περίπτωση κανείς δεν μπορεί να πει ότι η κατάσταση θα ήταν καλύτερη με το Σύμφωνο Σταθερότητας εν ισχύ από τις αρχές του 2023. Απλώς θα ήταν πραγματική τρέλα να εφαρμοσθεί μέσα σ’ αυτή την κατάσταση στην Ευρώπη, πολύ περισσότερο δε στην Ελλάδα...
