Για «ψευδο-ουδετερότητα» κατηγορεί ο γερμανικός τύπος την Κίνα σε σχέση με τη στάση της στην τρέχουσα σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ-Χαμάς.
Με δημοσίευμα της η Welt, αναφέρει πως η Κίνα εμφανίστηκε πρόσφατα στη διπλωματική σκηνή της Μέσης Ανατολής ως ο διαμεσολαβητής μιας θεαματικής συμφωνίας μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας.
Στη συνέχεια προσφέρθηκε ως ειρηνοποιός μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων. Τώρα, όμως, η επίθεση της Χαμάς δείχνει τις πραγματικές προθέσεις του Πεκίνου, σχολιάζει το ίδιο δημοσίευμα.
Το Πεκίνο αντέδρασε αμέσως μετά τη μεγάλης κλίμακας τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ. Και το έκανε με τη μέγιστη δυνατή νηφαλιότητα: «Η θεμελιώδης διέξοδος από τη σύγκρουση βρίσκεται στην εφαρμογή της λύσης των δύο κρατών και στην ίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους της Παλαιστίνης», ανακοίνωσε το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας.
Και τα δύο μέρη πρέπει να παραμείνουν ήρεμα και να τερματίσουν αμέσως τις εχθροπραξίες. Το Ισραήλ αντέδρασε αγανακτισμένο: «Όταν άνθρωποι δολοφονούνται και σφαγιάζονται στους δρόμους, δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να ζητήσουμε λύση δύο κρατών», έγραψε ο Γιουβάλ Γουάκς, ανώτερος εκπρόσωπος της ισραηλινής πρεσβείας στο Πεκίνο.
Το Ισραήλ αναμένει μια «ισχυρότερη καταδίκη» της Χαμάς από την Κίνα. Παραδοσιακά ένας ισχυρός οικονομικός εταίρος στη Μέση Ανατολή, η Κίνα προσπαθεί μόλις τελευταία να αποκτήσει πολιτικό βάρος στην περιοχή. Η τρέχουσα κλιμάκωση είναι επίσης μια δοκιμασία για το κατά πόσον μπορεί να τα καταφέρει. Πριν από λίγους μήνες, η Κίνα εισήλθε στη σκηνή της διπλωματίας της Μέσης Ανατολής με ένα θεαματικό τέχνασμα: τον Απρίλιο, οι υπουργοί Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν συναντήθηκαν για πρώτη φορά μετά από επτά χρόνια - στο Πεκίνο. Η Κίνα άφησε τον εαυτό της να πανηγυρίσει ως διαμεσολαβητής ειρήνης.
Στη συνέχεια, η Κίνα, η οποία μέχρι προτινος είχε αρκεστει σε εκκλήσεις ειρήνης στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση, προσφέρθηκε ως διαμεσολαβητής. Ήταν έτοιμοι να φέρουν «κινεζική σοφία» στο «παλαιστινιακό ζήτημα», είπε ο τότε Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Κιν Γκανγκστον Ισραηλινό ομόλογό του Έλι Κόεν. Σε χωριστές συνομιλίες με τον Παλαιστίνιο υπουργό Εξωτερικών Ριγιάντ Αλ Μαλίκι, ο Τσιν επανέλαβε τη στάση του Πεκίνου.
Απειλούνται τα συμφέροντα της Κίνας
Η Κίνα έχει μεγάλο οικονομικό βάρος στη Μέση Ανατολή. Μεταξύ 2005 και 2022, το Πεκίνο επένδυσε περισσότερα από 250 δισεκατομμύρια ευρώ - γεγονός που το καθιστά τον μεγαλύτερο επενδυτή στην περιοχή. Η Λαϊκή Δημοκρατία είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής πετρελαίου από το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία, αγοράζει πετρέλαιο από το Ιράκ, φυσικό αέριο από το Κατάρ και εξάγει όπλα στην Αλγερία, το Μαρόκο, την Τουρκία, την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία.
Βοηθά την Αίγυπτο να οικοδομήσει τη νέα της πρωτεύουσα εκτός Καΐρου και έχει κατασκευάσει το δίκτυο μετρό στη Μέκκα. Ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών με το Ισραήλ ανέρχεται σε 21 δισεκατομμύρια δολάρια. Η Κίνα ενδιαφέρεται για την υψηλή τεχνολογία από το Ισραήλ και βλέπει το εβραϊκό κράτος ως γέφυρα προς τη Δύση. Το Ισραήλ αποτελεί μέρος του νέου «Δρόμου του Μεταξιού» και η Κίνα λειτουργεί τερματικό σταθμό εμπορευματοκιβωτίων στη Χάιφα. Τον Ιούλιο, η Κίνα ανακοίνωσε επίσης μια στρατηγική εταιρική σχέση με την Παλαιστίνη.
Η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση αποτελεί επομένως πάνω απ' όλα απειλή για τα οικονομικά συμφέροντα του Πεκίνου στην περιοχή. Η Κίνα επωφελείται από τη σταθερότητα. Εδώ και δεκαετίες, ζητά ειρηνευτικές συνομιλίες και μια «λύση δύο κρατών». Ωστόσο, το Πεκίνο απέχει από πιέσεις, καταδίκες ή ακόμη και στρατιωτική δράση. Η εξωτερική πολιτική της Κίνας βασίζεται επισήμως στην αρχή της «μη ανάμειξης» στις συγκρούσεις των οικονομικών εταίρων της. Ωστόσο, μετά την επιτυχή διαμεσολάβηση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, η κινεζική κυβέρνηση έχει αρχίσει να αρέσκεται στον ρόλο του μεσίτη ειρήνης.
Μπορεί η Κίνα να καλύψει το κενό των ΗΠΑ;
Τον Φεβρουάριο, λίγο πριν από την ολοκλήρωση των συνομιλιών μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας, η τάση αυτή έλαβε πολιτικό πλαίσιο.
Το Πεκίνο εγκαινίασε μια Παγκόσμια Πρωτοβουλία Ασφάλειας, στόχος της οποίας είναι η «ειρηνική επίλυση των διαφορών και των διαφορών μεταξύ των χωρών μέσω διαλόγου και διαβούλευσης».
Η Κίνα είχε ήδη δοκιμάσει τις δυνάμεις της ως διαμεσολαβητής στον πόλεμο της Ουκρανίας και δημοσίευσε ένα «ειρηνευτικό σχέδιο», το οποίο, ωστόσο, παρέμεινε ανεπιτυχές. Με τον επιδιωκόμενο διαμεσολαβητικό της ρόλο στη Μέση Ανατολή, η Κίνα θέλει να δείξει και πάλι ότι είναι μια μεγάλη δύναμη που θέλει να συμβάλει στην ειρήνη και τη σταθερότητα στις περιφερειακές συγκρούσεις.
Αυτός ο νέος προσανατολισμός έρχεται σε μια εποχή που η επιρροή των ΗΠΑ ως παραδοσιακού διαμεσολαβητή στη Μέση Ανατολή έχει μειωθεί. Η αμερικανική απόσυρση από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, οι ασταθείς σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία, η μακροχρόνια κατοχή και η χαοτική αποχώρηση από το Ιράκ και το Αφγανιστάν έχουν πλήξει την αξιοπιστία στην περιοχή. Οι ΗΠΑ έχουν μετατοπίσει τη στρατηγική τους εστίαση στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού και στην Ανατολική Ευρώπη. Μπορεί και θα μπορέσει η Κίνα, ιστορικά λιγότερο προκατειλημμένη στην περιοχή, να καλύψει τώρα αυτό το κενό;
Οι ειδικοί είναι επιφυλακτικοί. «Αμφιβάλλω αν οι Κινέζοι θέλουν να δεσμεύσουν υπερβολικά τους πόρους τους στη Μέση Ανατολή. Γνωρίζουν πολύ καλά την ιστορική πολυπλοκότητα στην περιοχή και προτιμούν να επικεντρώσουν τους πόρους τους στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού», λέει ο Μπέντζαμιν Χο, επίκουρος καθηγητής στο πρόγραμμα για την Κίνα στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Nanyang της Σιγκαπούρης. Η πραγματική επιρροή του Πεκίνου στην περιοχή υπερεκτιμάται.
Ταυτόχρονα, η Κίνα είναι πολύ σημαντικός παίκτης για να παραμείνει σιωπηλή απέναντι στην κατάσταση. «Οι πρόσφατες δηλώσεις της Κίνας απέναντι στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη συνάδουν με όσα λέει το Πεκίνο εδώ και δεκαετίες», λέει η Ντόουν Μέρφι, αναπληρώτρια καθηγήτρια στρατηγικής εθνικής ασφάλειας στο Εθνικό Κολέγιο Πολέμου των ΗΠΑ. Η Κίνα έχει τοποθετήσει ειδικό απεσταλμένο για τη σύγκρουση από το 2022, λέει η ίδια. Θέλει καλές σχέσεις με το Ισραήλ και τα αραβικά κράτη και κάνει ισορροπημένες δηλώσεις. Ως εκ τούτου κάνει ισορροπημένες δηλώσεις.
«Ακατάλληλη νηφαλιότητα»
Αλλά είναι ακριβώς αυτή η νηφάλια ισορροπία που θέτει τώρα σε κίνδυνο τις σχέσεις μεταξύ Κίνας και Ισραήλ.
Οι ΗΠΑ τάχθηκαν ξεκάθαρα στο πλευρό του Ισραήλ και καταδίκασαν την αποτυχία της Κίνας να μιλήσει ξεκάθαρα. Ο Τσακ Σούμερ, επικεφαλής της πλειοψηφίας των Δημοκρατικών στη Γερουσία των ΗΠΑ, ο οποίος βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο Πεκίνο, εξέφρασε την απογοήτευσή του.
«Καλώ εσάς και τον κινεζικό λαό να σταθείτε στο πλευρό του ισραηλινού λαού και να καταδικάσετε τις άνανδρες και μοχθηρές επιθέσεις», είπε ο Σούμερ στον πρόεδρο της Κίνας Σι Τζινπίνγκ. «Το λέω αυτό με σεβασμό, αλλά απογοητεύτηκα από τη δήλωση του υπουργού Εξωτερικών, ο οποίος δεν έδειξε καμία συμπάθεια ή υποστήριξη προς τον ισραηλινό λαό σε αυτές τις δύσκολες στιγμές».
Εδώ και δεκαετίες, η Κίνα υποστηρίζει την πλήρη ένταξη της Παλαιστίνης στα Ηνωμένα Έθνη ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ. Η Λαϊκή Δημοκρατία δεν κατατάσσει τη Χαμάς στη Γάζα ως τρομοκρατική ομάδα, αλλά ως οργάνωση αντίστασης.
Μόλις τον Ιούνιο, ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς επισκέφθηκε το Πεκίνο μετά από πρόσκληση του Σι Τζινπίνγκ για να επισφραγίσει τη στρατηγική εταιρική σχέση. Ο Σι φέρεται να είπε στον Αμπάς ότι «η Κίνα και η Παλαιστίνη είναι καλοί φίλοι και καλοί εταίροι που εμπιστεύονται και υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον».
Το γεγονός ότι η Κίνα διατηρεί στενή συνεργασία με τον βασικότερο εχθρό του Ισραήλ, το Ιράν, επίσης δεν βοηθά τη Λαϊκή Δημοκρατία να θεωρηθεί ως ουδέτερος μεσολαβητής, αναφέρει η Welt. Επομένως, είναι απίθανο η Κίνα να μπορεί να είναι ειρηνοποιός σε αυτή τη σύγκρουση. Η συμφωνία μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας και η κατάσταση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς δεν είναι συγκρίσιμες.
Η πρώτη προετοιμαζόταν για χρόνια και υποστηρίχθηκε από χώρες όπως το Ομάν, το Ιράκ και οι ΗΠΑ. Το Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι δεν ενδιαφέρονται για συνομιλίες. Για να μην αναφέρουμε την ειρήνη με τη Χαμάς, η οποία θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση, όχι μόνο από το Ισραήλ, αλλά και από το μεγαλύτερο μέρος της Δύσης.
Η Κίνα δεν θέλει να αποξενώσει τους οικονομικούς της εταίρους, αλλά όσο μεγαλύτερη είναι η ισχύς της, τόσο περισσότερο απαιτούν μια ξεκάθαρη στάση ακόμη και σε πολιτικές συγκρούσεις. Η νηφάλια και ουδέτερη αντίδραση του Πεκίνου στη βία στο Ισραήλ θυμίζει τις δηλώσεις του για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αντί να καταδικάζει σαφώς τους επιτιθέμενους, η Κίνα ζητάει να σταματήσει γενικά η βία. Τόσο η Ουκρανία όσο και το Ισραήλ διακρίνουν ότι η Κίνα ενδιαφέρεται πρωτίστως για την προστασία των δικών της συμφερόντων.
