Ροή
Από εκείνη τη μαύρη νύχτα για την Τουρκία, το 2017, όταν το πρακτορείο Anadolu σταμάτησε να μεταδίδει εκλογικά αποτελέσματα, καθώς ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κήρρυττε την εκλογική του νίκη (οι κακές γλώσσες λένε ότι απείλησε με εμφύλιο τον τότε πρόεδρο των κεμαλιστών, μιας και ο τότε υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού μοίραζε οπλα σε παραστρατιωτικές οργανώσεις), επήλθε η σαρωτική αναθεώρηση του πολιτικού συστήματος της Τουρκίας.
Στο μεταξύ ο Ερντογάν έχει παγιώσει τον σχεδόν απόλυτο έλεγχό του στη χώρα, ακόμη κι αν έχει υπονομεύσει τη δημοκρατία της χώρας στην προσπάθεια επ' αυτού. Κάτω από την ολοένα και πιο αυταρχική του διακυβέρνηση, καθίσταται όλο πιο επικίνδυνο το να διαφωνήσει κάποιος, με πολλούς ηγέτες της αντιπολίτευσης, στελέχη της κοινωνίας των πολιτών και δημοσιογράφους να έχουν συλληφθεί και να αντιμετωπίζουν κατηγορίες που οι περισσότεροι παρατηρητές θεωρούν ότι είναι πολιτικώς υποκινούμενες.
Πέρυσι, ωστόσο, ο συνδυασμός μιας οικονομίας, μιας καταστροφικής αντίδρασης έκτακτης ανάγκης στους φονικούς δίδυμους σεισμούς του Φεβρουαρίου του 2023 και μιας ενωμένης πολιτικής αντιπολίτευσης φαινόταν να παρουσιάζει στον Ερντογάν τη μεγαλύτερη εκλογική του πρόκληση στα 20 χρόνια στην εξουσία. Κατέληξε να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές του Μαΐου του 2023 σε δεύτερο γύρο και η κυβέρνηση συνασπισμού του διατήρησε τον έλεγχο του κοινοβουλίου, αναγκαζόμενος ωστόσο ο Ερντογάν να δεχτεί στη συμμαχία του τους υπερισλαμιστές του Φατίχ Ερμπακάν (γιος του μέντορα του Ερντογάν, Νετζμετίν Ερμπακάν) και τους Κούρδους επίσης φανατικά ισλαμιστές της Χεζμπολάχ στην Τουρκία. Ωστόσο, οι πρόσφατες δημοτικές εκλογές, στις οποίες το κυβερνών του Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) υπέστη τσουχτερές απώλειες, υποδηλώνουν ότι η εποχή της κυριαρχίας του Ερντογάν μπορεί να πλησιάζει στο τέλος της.
Την τελευταία δεκαετία, ο Ερντογάν ακολούθησε επίσης μια περιπετειώδη και πολεμική εξωτερική πολιτική σε όλη την περιοχή της Μεσογείου, βάζοντας την Άγκυρα όλο και περισσότερο σε αντίθεση με τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ. Μετά την αγορά από την Τουρκία ενός ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400 τον Ιούλιο του 2019, η Ουάσιγκτον ανέστειλε την τουρκική εμπλοκή στο πρόγραμμα μαχητικών αεροπλάνων επόμενης γενιάς F-35. Οι επανειλημμένες εισβολές της Τουρκίας σε ύδατα στην Ανατολική Μεσόγειο που διεκδικεί η Κύπρος, καθώς και οι αντιπαραθέσεις της με ελληνικά και γαλλικά πολεμικά πλοία στην περιοχή, αύξησαν περαιτέρω την ένταση και ανησύχησαν τους παρατηρητές. Και η υποστήριξη της Άγκυρας στους πολιτικούς ισλαμιστές μετά τις αραβικές εξεγέρσεις, καθώς και ο ρόλος της στις διάφορες ένοπλες συγκρούσεις της Μέσης Ανατολής, την έχουν βάλει απέναντι στα κράτη του Κόλπου και την Αίγυπτο.
Με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να έχει αποκαταστήσει μια πιο συμβατική προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική και τη διαχείριση των συμμαχιών των ΗΠΑ και εν μέσω μιας στροφής στη Μέση Ανατολή, όπου οι χώρες άρχισαν να προσεγγίζουν αλλήλλους, ο Ερντογάν προσπάθησε πιο πρόσφατα να εξομαλύνει τις σχέσεις με τους συμμάχους και τους γείτονες της Τουρκίας. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία φαινόταν να προσθέτει επείγουσα ανάγκη σε αυτή την προσπάθεια, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τον Ερντογάν να παίξει ένα παιχνίδι συμφέροντος για να κερδίσει παραχωρήσεις από τη Σουηδία, ξεμπλοκάροντας σε αντάλλαγμα την ενταξιακή αίτησή της για το ΝΑΤΟ. Και καμία από τις βαθύτερες αιτίες της έντασης μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ και Ευρώπης δεν έχει επιλυθεί μέχρι στιγμής, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί η επιστροφή στην αντιπαράθεση, ειδικά αν ποτέ αυτή θεωρηθεί ότι εξυπηρετεί τα εσωτερικά πολιτικά συμφέροντα του Ερντογάν, με στόχο να προκαλέσει το εθνικιστικό και αντιαμερικανικο-αντιδυτικό αίσθημα του εύκολα παρασυρόμενου τουρκικού πληθυσμού.
Εν τω μεταξύ, η εμπλοκή της Τουρκίας στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας αύξησε το πάτημα που απόκτησε η Άγκυρα εκεί, αλλά κατά καιρούς έφερε τον Ερντογάν και τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν σε στρατιωτικό και διπλωματικό ανταγωνισμό ώστε να διαμορφωθεί το τελικό παιχνίδι αυτής της σύγκρουσης. Η εμπλοκή της στον εμφύλιο της Λιβύης εκ μέρους της αναγνωρισμένης από τα Ηνωμένα Έθνη Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας έφερε την Τουρκία σε αντίθεση τόσο με τη Ρωσία, η οποία υποστηρίζει τις δυνάμεις του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ, όσο και με τους Ευρωπαίους εταίρους της Άγκυρας, οι οποίοι προσπάθησαν να επιβάλουν εμπάργκο όπλων στη χώρα, κάτι που η Τουρκία εμφανώς και απροκάλυπτα αγνόησε. Πιο πρόσφατα, η πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν στον πόλεμο του 2020 με την Αρμενία για την αποσχισθείσα περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ το έβαλε για άλλη μια φορά στο επίκεντρο μιας σύγκρουσης με άμεσες επιπτώσεις για τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας της Ρωσίας. Ωστόσο, ο Ερντογάν κατάφερε να διατηρήσει ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τον Πούτιν, τους οποίους προσπάθησε να εκμεταλλευτεί σε μεσολαβητικό ρόλο στον πόλεμο στην Ουκρανία, μερικές φορές με κάποια επιτυχία, όπως με την Πρωτοβουλία για τη Μαύρη Θάλασσα.
Από την επανεκλογή του πέρυσι, ο Ερντογάν σηματοδότησε μια ακόμη επαναφορά της εξωτερικής πολιτικής, υιοθετώντας μια πιο συμφιλιωτική στάση απέναντι στους συμμάχους της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και τους Ευρωπαίους εταίρους. Αλλά όπως πάντα με τον Ερντογάν, η σημερινή αναθέρμανση μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε αυριανή αντιπαράθεση, ανάλογα με τις πολιτικές του ανάγκες εκείνη τη στιγμή.
