Με κοινοτική ενίσχυση που μπορεί να φθάσει έως και το 85%, εφόσον επιτευχθούν συγκεκριμένοι στόχοι για τη διαχείριση αποβλήτων θα προχωρήσουν οι επενδύσεις για την ανακύκλωση, καθώς σφραγίστηκε πριν από λίγες ημέρες η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Όπως είχε ανακοινωθεί και στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς, οι διαθέσιμοι πόροι για την κατασκευή μονάδων Ανάκτησης και Ανακύκλωσης που θα διατεθούν από το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ 2021 - 2027: «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή» (ΠΕΚΑ), ανέρχονται σε 600 εκατ. ευρώ. Ο Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων, κ. Μανώλης Γραφάκος, ανέφερε ότι «η συμφωνία αποτελεί έμπρακτη αναγνώριση της σημαντικής προόδου που έχει συντελεστεί στη χώρα την τελευταία πενταετία στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων» ενώ σημείωσε ότι πλέον ανοίγει ο δρόμος, ώστε μέσα στο επόμενο εξάμηνο να υπογραφούν οι συμβάσεις για την κατασκευή των μεγάλων μονάδων του Ανατολικού και του Δυτικού τομέα της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, της Λάρισας, της Καβάλας, αλλά και μικρότερων όπως η Άνδρος, η Τήνος κ.α.
Με τον τρόπο αυτό θα ολοκληρωθούν οι υποδομές για τα απόβλητα σε όλη τη χώρα και η Ελλάδα θα καταφέρει, αν όλα υλοποιηθούν σύμφωνα με το πρόγραμμα μέχρι το 2030, να ενταχθεί πλέον στον στενό ευρωπαϊκό πυρήνα των κρατών με καλές επιδόσεις.
Όπως είναι γνωστό, η διαχείριση αποβλήτων αποτελεί πληγή για την Ελλάδα και παρά το γεγονός ότι τα πρόστιμα που πληρώνει για τις παράνομες χωματερές βαίνουν μειούμενα, θα χρειαστεί μία ακόμη διετία (δηλαδή μέχρι το 2026) προκειμένου αυτά να μηδενιστούν πλήρως. Από τα 65 πρόστιμα που είχε συσσωρεύσει η χώρα μας το 2019, σήμερα έχουν μειωθεί στα 20 καταγράφοντας σε διάστημα πέντε ετών μείωση 70%. Οι περιπτώσεις που παραμένουν ενεργές αφορούν σε 17 ΧΑΔΑ, από τους οποίους οι τρεις λειτουργούν και έχουν διπλό πρόστιμο, οι 12 δεν λειτουργούν και πρέπει να αποκατασταθούν και οι δύο έχουν αδυναμία απόδειξης νόμιμης διάθεσης. Όπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωση το υπουργείο, από τις 45 περιπτώσεις προστίμων που έχουν απαλειφθεί, οι Έλληνες φορολογούμενοι απαλλάχθηκαν από καταβολές σε πρόστιμα στην ΕΕ, συνολικού ύψους 3,6 εκατ. ευρώ το χρόνο.
Εκτός από την μείωση των αποβλήτων και την υιοθέτηση μέτρων όπως είναι το «Πληρώνω όσο πετάω» (το οποίο αναμένεται να εφαρμοστεί πλήρως το 2027), μέσω της μεταρρύθμισης για την ανακύκλωση, τριπλασιάζονται οι πόροι ενώ μέχρι το 2025 θα έχουν συμβασιοποιηθεί και όλα τα έργα για τις μονάδες διαχείρισης αποβλήτων.
Πότε ολοκληρώνονται οι μονάδες διαχείρισης αποβλήτων
Σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΝ σήμερα βρίσκονται σε λειτουργία 12 μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων και 19 υπό κατασκευή ενώ μένουν μόνο 4 έργα να δημοπρατηθούν (ΣΔΙΤ Βορείου Αιγαίου, ΣΔΙΤ Νοτίου Αιγαίου, ΣΔΙΤ Κω-Καλύμνου, ΣΔΙΤ Στερεάς Ελλάδας). Το 2025 θα έχουν συμβασιοποιηθεί όλα τα έργα ενώ το επόμενο βήμα είναι η αναβάθμιση των υφιστάμενων όπως είναι π.χ η μονάδα της Κοζάνης με πόρους του ΕΣΠΑ (και ιδιωτικούς). «Η μονάδα της Κοζάνης θα αναβαθμιστεί με πόρους του ΕΣΠΑ και ιδιωτικούς.
Η ολοκλήρωση των μονάδων αποβλήτων μαζί με τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης (οι οποίες θα υλοποιηθούν με ιδιωτικά κεφάλαια) θα καταστήσουν εφικτή την επίτευξη του στόχου για μείωση της ταφής στο 10% το 2030. Ήδη η ταφή έχει μειωθεί κάτω από 80% στην χώρα ενώ σε τρεις περιφέρειες όπου λειτουργούν οι μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων έχει μειωθεί κάτω από 50%.
Λήγει στις 12 Σεπτεμβρίου η δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου για την διαχείριση αποβλήτων
Οι ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποβλήτων και την επιτάχυνση και τον έλεγχο εφαρμογής των μέτρων για την ανακύκλωση αλλά και την λειτουργία του συστήματος εγγυοδοσίας επιδιώκει το ΥΠΕΝ περιλαμβάνονται στο σχέδιο νόμου με τίτλο: «Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποβλήτων, τη βελτίωση του πλαισίου εξοικονόμησης ενέργειας, την ανάπτυξη των έργων ενέργειας και την αντιμετώπιση πολεοδομικών ζητημάτων» το οποίο τέθηκε σε διαβούλευση στα τέλη Αυγούστου και οι ενδιαφερόμενοι φορείς και πολίτες θα μπορούν να υποβάλλουν τις προτάσεις τους μέχρι αύριο, Πέμπτη.
Οι νέες ρυθμίσεις αποβλέπουν μεταξύ άλλων στον εξοπλισμό των δήμων με τα κατάλληλα μέσα για την επίτευξη των στόχων της ανακύκλωσης αλλά και στην ορθή λειτουργία του συστήματος επιστροφής εγγύησης.
Συγκεκριμένα, για την επίτευξη των στόχων της ανακύκλωσης και την ικανοποίηση των στόχων που έχουν τεθεί στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων και στα ΠΕ.Σ.Δ.Α, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα μπορεί μετά από προγραμματική συμφωνία με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας, να αναλάβει τη διαγωνιστική διαδικασία για την προμήθεια εξοπλισμού χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων σε όλους τους δήμους της χώρας και επιπλέον και υπηρεσιών στους ορεινούς και νησιωτικούς δήμους με μόνιμο πληθυσμό κάτω των δέκα χιλιάδων (10.000) κατοίκων. Στο πλαίσιο του νομοσχεδίου προβλέπεται, ακόμη η δημιουργία ισχυρών φορέων διαχείρισης αποβλήτων, καθώς και η δυνατότητα άμεσης παρέμβασης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όταν τίθενται θέματα σχετικά με:
α) την αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων στη διαχείριση των αποβλήτων,
β) την αποτροπή της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και την προστασία της δημόσιας υγείας, καθώς και
γ) την αντιμετώπιση προστίμων από την ΕΕ.
Ένα ακόμη θέμα, το οποίο αποτελούσε και πάγιο αίτημα της αγοράς είναι η απλοποίηση της εφαρμογής του συστήματος επιστροφής εγγύησης. Όπως προβλέπεται, περιορίζεται το πεδίο εφαρμογής του συστήματος επιστροφής εγγύησης και, λαμβάνοντας υπόψη την ευρωπαϊκή καλή πρακτική και για τον σκοπό της μείωσης της πολυπλοκότητας και του κινδύνου σύγχυσης των καταναλωτών, ορίζεται ότι η εφαρμογή του συστήματος επιστροφής εγγύησης γίνεται μέσω ενός ενιαίου Σ.Σ.Ε.Δ. πανελλαδικής εμβέλειας.
Ταυτόχρονα, παρατείνεται η προθεσμία εφαρμογής του συστήματος επιστροφής εγγύησης, προκειμένου να υφίσταται ο αναγκαίος χρόνος προσαρμογής στις ως άνω τροποποιήσεις και οργάνωσης του συστήματος.
Σε αυτή την λογική, ορίζεται η εφαρμογή, από το τέλος του 2025, ενός ενιαίου, πανελλαδικού συστήματος εγγυοδοσίας για πλαστικές φιάλες και φιάλες από αλουμίνιο. Στην πλήρη ανάπτυξη του συστήματος προβλέπονται περίπου 15.000 σημεία επιστροφής για διευκόλυνση του καταναλωτή. Στα σημεία αυτά ο καταναλωτής θα επιστρέφει τις φιάλες και θα εισπράττει το αντίτιμο της εγγυοδοσίας.
Με το προωθούμενο νομοσχέδιο ρυθμίζονται και ζητήματα σχετικά με την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων, με στόχο να κατατεθεί από τους υπόχρεους παραγωγούς νέο, επιχειρησιακό σχέδιο, που θα περιλαμβάνει και τη συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών, με τριπλάσιους πόρους για την ανακύκλωση, δηλαδή περί τα 100 εκατ. ευρώ.
