Ροή
Χαμένο παραμένει το στοίχημα της επιστροφής καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες πάρα την ανακεφαλαιοποίηση και τα capital controls. Μέσα σε ένα μήνα χάθηκαν καταθέσεις ύψους 701,1 εκατ. ευρώ από τα ελληνικά νοικοκυριά, ενώ στο σύνολο τους οι καταθέσεις υποχώρησαν στα 121,6 δισ. ευρώ τον Φεβρουάριο από 122,2 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο του 2016. Οι καταθέσεις των νοικοκυριών υποχώρησαν στα 101,6 δισ. ευρώ από 102,3 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο, από τα οποία τα 50,9 δισ. ευρώ είναι τοποθετημένα σε λογαριασμούς ταμιευτηρίου και τα 41,4 δισ. ευρώ σε κλειστούς προθεσμιακούς λογαριασμούς.
Την ίδια στιγμή συνεχίζεται η αποκλιμάκωση των επιτοκίων καταθέσεων. Τον Φεβρουάριο το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων από νοικοκυριά με συμφωνημένη διάρκεια έως 1 έτος μειώθηκε κατά 0,1% και διαμορφώθηκε στο 0,91%. Το επιτόκιο των καταθέσεων διάρκειας άνω των 2 ετών σημείωσε πτώση 0,13% και διαμορφώθηκε στο 1%.
Η πραγματική απόδοση των προθεσμιακών ποσών κάτω των 100.000 ευρώ πάντως είναι σημαντικά χαμηλότερη και υπολογίζεται από πηγές της αγοράς στα επίπεδα του 0,40% με 0,80%. Τα επίπεδα αυτά αποθαρρύνουν τους καταθέτες από το να δεσμεύσουν τις αποταμιεύσεις τους στις ελληνικές τράπεζες, ενώ μάλιστα έρχονται και οι νέες φορολογικές υποχρεώσεις με την υποβολή των δηλώσεων για το 2015.
Το παιχνίδι παίζεται στην αξιολόγηση και αυτό φαίνεται από την πορεία των καταθέσεων τους τελευταίους μήνες, μέχρι τον Ιανουάριο. Το θετικό, μέχρι τότε, κλίμα στις σχέσεις της χώρας με τους δανειστές και οι προσδοκίες για συμφωνία μετά την ψήφιση του τρίτου μνημονίου άλλαξαν, έστω και οριακά την τάση των καταθέσεων.
Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τα capital controls είχαν ως αποτέλεσμα τον πρώτο μήνα του έτους τα υπόλοιπα των προθεσμιακών καταθέσεων να σημειώσουν άνοδο κατά περίπου 1 δισ. για πρώτη φορά τα τελευταία δύο χρόνια. Πηγές της αγοράς εκτιμούν πως μέρος αυτών των επιπλέον χρημάτων προέρχεται από την ρευστοποίηση μεριδίων σε αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων, οι αποδόσεις των οποίων μειώνονται συνεχώς.
Αξίζει να σημειωθεί πως επιτόκια βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο επί εποχής ευρώ, λόγω και της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που έχει μειώσει το καταθετικό της επιτόκιο στο -0,4%. Αποτέλεσμα της πολιτικής της ΕΚΤ, που ουσιαστικά τιμωρεί την «αποθήκευση» χρήματος για να ανεβάσει τον πληθωρισμό, είναι να εμφανίζονται οι πρώτες περιπτώσεις αρνητικών καταθετικών επιτοκίων στις πιο σταθερές τράπεζες της Ευρωζώνης. Όπως σημειώνουν τραπεζικοί κύκλοι, σε αυτό το ευρωπαϊκό σκηνικό τα επιτόκια που προσφέρουν οι ελληνικές τράπεζες μπορεί να θεωρηθούν ακόμη και ελκυστικά. Υπό αυτή την έννοια σημαντικό για την περαιτέρω πορεία των καταθέσεων είναι η πορεία των επιτοκίων και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης.
Πάντως, τραπεζικά στελέχη εκτιμούν πως η ολοκλήρωση της αξιολόγησης θα σημάνει νέο κύκλο μείωσης των επιτοκίων, ακόμη και κατά 20 μονάδες βάσης, καθώς οι τράπεζες επικεντρώνονται αφενός στον περιορισμό του κόστους και στη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων. Η επιτυχής αξιολόγησης θα επιτρέψει στις τράπεζες να μειώσουν την εξάρτηση τους από τον ακριβό δανεισμό του έκτακτου μηχανισμού παροχής ρευστότητας, αλλά όπως τονίζουν πηγές το spread μεταξύ του επιτοκίων δανεισμού και των επιτοκίων καταθέσεων θα παραμείνει υψηλό.
Το επόμενο κρίσιμο σημείο για την πορεία των καταθέσεων είναι η αντίδραση των καταθετών στην πρόσφατη υπουργική απόφαση για τα capital controls που δίνει την δυνατότητα «σπασίματος» των προθεσμιακών καταθέσεων πριν τη λήξη τους. Πλέον οι πελάτες των τραπεζών μπορούν να αποδεσμεύσουν τα χρήματα τους, με το όριο της ανάληψης βέβαια να παραμένει στα 420 ευρώ την εβδομάδα.
