Ο μήνας Αύγουστος για την οικονομία είχε καλά και… κακά νέα.
Τα καλά νέα ήταν η – προαποφασισμένη, αλλά όχι δεδομένη – έξοδος από την «ενισχυμένη εποπτεία». Μετά την τελική φάση αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους (18/6/2018), η χώρα μπήκε στην διαδικασία εξόδου η οποία ολοκληρώθηκε σήμερα, χωρίς ενδιάμεσα «ατυχήματα», επιτρέποντας στην Ελλάδα να βγάλει από πάνω της – εν μέρη - τον χαρακτηρισμό του μοναδικού «μαύρου πρόβατου» της Ευρωζώνης.
Τα κακά νέα είναι ότι οι αγορές δεν φαίνεται να υπολογίζουν πολύ στην επενδυτική συμπεριφορά τους αυτή την «έξοδο» και φόρτωσαν τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων μέσα στον μήνα Αύγουστο με κάτι λιγότερο από μία μονάδα (80 bp) επιπλέον στο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους.
Η «σύμπτωση» αυτή αναμφίβολα δεν είναι για… γιορτή, αλλά θα μπορούσε σε σημαντικό βαθμό να αποδοθεί – χωρίς να αλλάξει η συνολική εκτίμηση της κατάστασης – στο γεγονός ότι η κανονικότητα της Ευρωζώνης, στην οποία επιστρέφει δημοσιονομικά η Ελλάδα μετά την «έξοδο», είναι πολύ – πολύ περισσότερο άσχημη από ότι όταν η Ελλάδα βγήκε από αυτή.
Οι εκτιμήσεις για την τάση του πληθωρισμού είναι κατά βάση ανοδικές, η απειλή της ύφεσης στις κεντρικές οικονομίες της Ευρωζώνης δείχνει ήδη τα δόντια της και το Ευρώ διολισθαίνει με ταχύτητα τόσο έναντι του δολαρίου όσο και των άλλων βασικών νομισμάτων.
Μέσα στο περιβάλλον αυτό η αχίλλειος πτέρνα του χρέους αναδεικνύεται σαν μείζον ζήτημα, παρά το ότι για την Ελλάδα είναι διασφαλισμένο σχεδόν κατά 80% μετά την αναδιάρθρωση, αλλά παραμένει βέβαια το υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Είναι τόσο μεγαλύτερο μάλιστα πρόβλημα, όσο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δείχνει υποχρεωμένη να αυξήσει το κόστος εξυπηρέτησής του αυξάνοντας τα βασικά επιτόκια του Ευρώ. Και κατά πως φαίνεται η Fed με τις επιλογές της, κάνει την δουλειά της ΕΚΤ πιο δύσκολη, τόσο όσο αφορά στην στήριξη του Ευρώ, όσο και στην απο-συμπίεση των υφεσιακών πιέσεων.
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον η «έξοδος» είναι ένα καλό νέο, ίσως το μοναδικό που μπορεί να… κάνει παρέα με την πολύ καλή πορεία του τουρισμού, αλλά όπως αποδεικνύεται δεν φτάνει.
Η μεγάλη και η μικρή «έξοδος»
Το πλεονέκτημα πάντως αυτής της συγκυρίας «εξόδου» από την «ενισχυμένη εποπτεία» είναι ότι η εγχώρια οικονομία βγαίνει από άλλο ένα «στόχαστρο» στο οποίο είχαν συνηθίσει να την τοποθετούν οι αγορές για πάνω από δέκα χρόνια.
Αρκεί αυτό για να επιταχύνει την άλλη, την «μεγάλη έξοδο» από το μεγάλο στόχαστρο του «non investment grade» στο οποίο παραμένει φυλακισμένη και δεμένη χειροπόδαρα το ίδιο διάστημα;
Κανείς από αυτούς που ασχολούνται με το θέμα αυτό αρμοδίως δεν θέλει – ίσως και να μη μπορεί – να δώσει μία ξεκάθαρη απάντηση.
Εκείνο όμως που είναι σαφές πλέον είναι ότι το «non investment grade» του χρέους, τελευταία έχει αποδυναμωθεί σαν χαρακτηριστικό από την ΕΚΤ στο πλαίσιο κρίσιμων αποφάσεών της.
Το πλέον «ηχηρό» ήταν η ένταξη της Ελλάδας στο περιβόητο PEPP το οποίο συγκροτήθηκε για να αντιμετωπίσει κυρίως το κίνδυνο για την Ιταλία. Επίσης σε άλλες, σχετικά πρόσφατες ανακοινώσεις της ΕΚΤ, έχει με ξεκάθαρο τρόπο υποβαθμιστεί η βαρύτητα των οίκων αξιολόγησης όσο αφορά τις δικές της αποφάσεις, για το που και πώς θα κατευθύνει τις αιχμές της νομισματικής της πολιτικής.
Και τέλος στο νέο μη χρησιμοποιημένο ακόμα εργαλείο παρέμβασης το TPI, η ΕΚΤ έχει «εξαφανίσει» την σημασία της διαφοράς μεταξύ του «investment» και «non investment» grade.
Αναμφίβολα η ΕΚΤ «δείχνει» με τον τρόπο αυτό στους οίκους αξιολόγησης, το πως εκτιμά τους κινδύνους αλλά και ποιες είναι οι προθέσεις της.
Και θα ήταν μάλλον φυσιολογικό να περιμένουμε ότι και αυτοί θα ανταποκριθούν στα «σήματα» της ΕΚΤ, δεδομένου ότι οι δικές τους εκτιμήσεις στην κρίση του 2008 αποδείχθηκαν απολύτως αναξιόπιστες… Η «έξοδος» από την ενισχυμένη εποπτεία αναμφίβολα είναι μια τέτοια ευκαιρία, που θα ενσωματωθεί στις επόμενες προγραμματισμένες και μη αξιολογήσεις τους.
Και εκεί, εκτός απροόπτου, οι εκπλήξεις δεν πρέπει να αποκλείονται.
Ποια μπορούν να είναι τα απρόοπτα; Πολλά, πάρα πολλά…
