Τελευταία ενημέρωση: 17:51
Τις προτάσεις της Κομισιόν για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μιλώντας μετά από τη συνεδρίαση του Κολεγίου των Επιτρόπων.
Η Γερμανίδα αξιωματούχος είπε πως θα καταστεί υποχρεωτική η κοινή αγορά αέριου για τουλάχιστον το 15% της δυναμικότητας των αποθηκών αερίου στην ΕΕ.
Παράλληλα, είπε πως θα τεθεί σε ισχύ ένας νέος δείκτης αναφοράς (συμπληρωματικός του ολλανδικού δείκτη TTF) για την επόμενη περίοδο πλήρωσης των αποθηκών αερίου.
Τα δύο βήματα
Μιλώντας για το δυναμικό πλαφόν στις τιμές του αερίου, η κ. φον ντερ Λάιεν ανέφερε ότι θα τεθεί σε ισχύ σε δύο βήματα.
Πρώτα, θα τεθούν οι αρχές λειτουργίας του εν λόγω μηχανισμού (πχ να είναι αρκετά ευέλικτο το πλαφόν ώστε να διασφαλίζει την επάρκεια εφοδιασμού με καύσιμο). Όταν εγκριθούν οι αρχές από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τότε η Κομισιόν θα προχωρήσει στην ακριβή σχεδίαση του μηχανισμού του πλαφόν.
«Το δυναμικό πλαφόν θα ενεργοποιηθεί όταν χρειαστεί», δηλαδή όχι απευθείας, όπως ανέφερε η πρόεδρος της Κομισιόν.
Προβλέπονται επίσης πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ρευστότητας των ενεργειακών εταιρειών. Έτσι, με δύο πράξεις κατʼ εξουσιοδότηση θα αυξηθεί το όριο εκκαθάρισης στα 4 δισ. ευρώ (από 3 δισ. ευρώ), ενώ θα διευρυνθούν οι αξίες που μπορούν να γίνουν αποδεκτές ως εγγυήσεις για την κάλυψη των κινδύνων.
Σύμφωνα με την Γερμανίδα αξιωματούχο, η πρόταση της Κομισιόν αφορά τη δημιουργία ενός μηχανισμού για την αντιμετώπιση της μεταβλητότητας των ενδοημερήσιων τιμών στα προθεσμιακά ενεργειακά προϊόντα (ρεύματος και αερίου), ώστε να περιορίζονται οι ακραίες αυξομειώσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Οι Βρυξέλλες εισηγούνται επίσης την επέκταση της υποχρέωσης παροχής αλληλεγγύης σε μη συνδεδεμένα κράτη-μέλη με εγκαταστάσεις LNG. Η επέκταση αυτή θα διασφαλίσει ότι η ΕΕ θα είναι προετοιμασμένη και έτοιμη να δράσει σε σενάρια που χρειαστεί να ενεργοποιηθούν αυτές οι συμφωνίες. Η Επιτροπή εξετάζει επίσης την ανάγκη για περαιτέρω μέτρα που θα αντιμετωπίζουν περιπτώσεις όπου ορισμένες περιφέρειες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη κρίση εφοδιασμού από άλλες.
Η αποδοχή των μέτρων
Απαντώντας σε ερώτηση για το εάν οι προτάσεις της Κομισιόν έχουν την αποδοχή των κρατών μελών της ΕΕ, η κ. φον ντερ Λάιεν ανέφερε πως υπάρχει αποδοχή των θέσεων των Βρυξελλών.
«Υπάρχει σύγκλιση των κρατών-μελών στα προτεινόμενα μέτρα. Όσον αφορά το δυναμικό πλαφόν, αν και υπήρχαν διαφωνίες αρχικά, όσο προχωρούμε σε ανάλυση σε βάθος της λύσης, τόσο περισσότερα μέλη πείθονται. Ήταν σημαντικό εξαρχής να σταθεροποιηθεί η αγορά, αν δεν είχε επιτευχθεί αυτό, δεν θα ήταν δυνατόν να προχωρήσουμε σε αυτές τις νέες προτάσεις. Έχει έρθει η ώρα να προχωρήσουμε σε ένα ξεκάθαρο "σήμα", ότι θέλουμε να είμαστε αξιόπιστοι εταίροι στην αγορά αερίου, αλλά πλέον όχι σε οποιαδήποτε τιμή του καυσίμου» συμπλήρωσε.
Όπως έγραφε νωρίτερα το insider.gr, στόχος είναι ο εισηγούμενος Κανονισμός να τεθεί επί τάπητος στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών, στις 20-21 Οκτωβρίου, ώστε να δρομολογηθεί η έγκρισή του.
Όπως ανέφερε η Επίτροπος Ενέργειας της Κομισιόν, Κάντρι Σίμσον, μιλώντας στη σχετική συνέντευξη Τύπου, η κοινή αγορά αφορά περίπου 13,5 δισ. κυβικά μέτρα καυσίμου, δηλαδή όσο είναι η κατανάλωση Ελλάδας, Βουλγαρίας, Κροατίας και Σλοβενίας.
Η ίδια τόνισε πως θα χρειαστεί η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, παρά τα υψηλά επίπεδα που έχουν επιτευχθεί στις αποθήκες αερίου για τον ερχόμενο χειμώνα.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, προτείνεται η δημιουργία ενός μηχανισμού για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών αερίου στην ΕΕ και την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού τον φετινό χειμώνα. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω κοινών αγορών αερίου, μηχανισμών περιορισμού των τιμών στο χρηματιστήριο αερίου TTF και νέων μέτρων για τη διαφανή χρήση των υποδομών, την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών και συνεχών προσπαθειών μείωσης της ζήτησης για αέριο. Ο κανονισμός περιλαμβάνει τα ακόλουθα κύρια στοιχεία:
- Συγκέντρωση της ζήτησης στην ΕΕ και από κοινού αγορές αερίου για την καλύτερη διαπραγμάτευση με σκοπό την εξασφάλιση καλύτερων τιμών και για τη μείωση του κινδύνου τα κράτη μέλη να υποβάλλουν ανταγωνιστικές προσφορές στην παγκόσμια αγορά, με παράλληλη εγγύηση της ασφάλειας του εφοδιασμού σε ολόκληρη την ΕΕ·
- Προώθηση των εργασιών για τη δημιουργία νέου δείκτη αναφοράς για την τιμολόγηση του ΥΦΑ έως τον Μάρτιο του 2023· και, βραχυπρόθεσμα, πρόταση μηχανισμού διόρθωσης των τιμών για τη θέσπιση δυναμικού ορίου τιμών για τις συναλλαγές στο χρηματιστήριο αερίου TTF, καθώς και προσωρινό φρένο ή δυναμικό εύρος για την πρόληψη ακραίων εκτινάξεων των τιμών στις αγορές παραγώγων·
- Προκαθορισμένοι κανόνες αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών σε περίπτωση ελλείψεων εφοδιασμού, με επέκταση της υποχρέωσης αλληλεγγύης σε κράτη μέλη χωρίς απευθείας συνδέσεις αγωγών ώστε να συμμετέχουν και τα κράτη μέλη με εγκαταστάσεις ΥΦΑ· και πρόταση για τη δημιουργία μηχανισμού κατανομής αερίου για τα κράτη μέλη που πλήττονται από περιφερειακή ή ενωσιακή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον εφοδιασμό με αέριο.
Σε συνδυασμό με ήδη συμφωνηθέντα μέτρα για τη μείωση της ζήτησης αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, την αποθήκευση αερίου και την αναδιανομή των πλεοναζόντων κερδών του ενεργειακού τομέα, τα νέα αυτά μέτρα θα συμβάλουν στη σταθερότητα των ευρωπαϊκών αγορών αερίου τον φετινό και τους επόμενους χειμώνες. Τα μέτρα θα συμβάλουν επίσης στον περαιτέρω μετριασμό της τιμολογιακής πίεσης που ασκείται στους Ευρωπαίους πολίτες και στην ευρωπαϊκή βιομηχανία και θα εγγυηθούν παράλληλα την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Η Επιτροπή θα συνεχίσει τις εργασίες της σε άλλους τομείς, συμπεριλαμβανομένης, εντός του τρέχοντος μήνα, της αναθεώρησης του προσωρινού πλαισίου κρατικών ενισχύσεων για την κρίση, καθώς και της περαιτέρω ανάπτυξης τρόπων περιορισμού των επιπτώσεων των υψηλών τιμών του αερίου στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας.
Επιπλέον, η Επιτροπή θα διενεργήσει εκτίμηση αναγκών σχετικά με το REPowerEU για την επιτάχυνση της μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας και την αποφυγή του κατακερματισμού στην ενιαία αγορά, με στόχο την υποβολή προτάσεων για την ενίσχυση της χρηματοδοτικής ικανότητας παρέμβασης της ΕΕ για το REPowerEU. Η Επιτροπή προτείνει επίσης στοχευμένη ευέλικτη χρήση της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που έχει η τρέχουσα ενεργειακή κρίση στους πολίτες και στις επιχειρήσεις, χρησιμοποιώντας έως και το 10% των συνολικών εθνικών κονδυλίων για την περίοδο 2014-2020, ύψους περίπου 40 δισ. ευρώ (σ.σ. δηλαδή, για την Ελλάδα έως το 10% του παλαιού» ΕΣΠΑ).
Από κοινού αγορές
Ενώ η ΕΕ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά την πλήρωση των αποθεμάτων αερίου για τον φετινό χειμώνα, επιτυγχάνοντας από σήμερα επίπεδα πλήρωσης άνω του 92 %, πρέπει να προετοιμαστούμε για πιθανή περαιτέρω διαταραχή και να θέσουμε στέρεα θεμέλια για το επόμενο έτος. Γι᾽ αυτό προτείνουμε να εφοδιαστεί η ΕΕ με νέα νομικά εργαλεία για από κοινού αγορές αερίου. Η Επιτροπή θα αναθέτει σε έναν πάροχο υπηρεσιών να οργανώνει τη συγκέντρωση της ζήτησης σε επίπεδο ΕΕ, ομαδοποιώντας τις ανάγκες εισαγωγής αερίου και αναζητώντας προσφορές στην αγορά για την κάλυψη της ζήτησης. Προτείνουμε την υποχρεωτική συμμετοχή των εταιρειών των κρατών μελών στη συγκέντρωση της ζήτησης σε επίπεδο ΕΕ για την κάλυψη τουλάχιστον του 15 % των αντίστοιχων στόχων πλήρωσης των αποθεμάτων. Οι εταιρείες θα επιτρέπεται να συστήσουν μια ευρωπαϊκή κοινοπραξία αγορών αερίου, σε συμφωνία με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ. Οι από κοινού αγορές θα βοηθήσουν τα μικρότερα κράτη μέλη και ιδίως τις μικρότερες επιχειρήσεις, οι οποίες βρίσκονται σε λιγότερο ευνοϊκή θέση ως αγοραστές, να αποκτήσουν πρόσβαση σε όγκους αερίου υπό καλύτερους όρους.
Ο κανονισμός περιλαμβάνει επίσης διατάξεις για την ενίσχυση της διαφάνειας των προβλεπόμενων και συναφθεισών συμβάσεων αγοράς αερίου, προκειμένου να αξιολογείται κατά πόσον επιτυγχάνονται οι στόχοι της ασφάλειας του εφοδιασμού και της ενεργειακής αλληλεγγύης.Η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώνεται πριν από την ολοκλήρωση κάθε αγοράς αερίου ή τη σύναψη μνημονίου συνεννόησης που αφορά ποσότητα άνω των 5 TWh (λίγο πάνω από τα 500 εκατομμύρια κυβικά μέτρα) και μπορεί να εκδίδει σύσταση σε περίπτωση δυνητικού αρνητικού αντικτύπου στη λειτουργία της από κοινού αγοράς, στην εσωτερική αγορά, στην ασφάλεια του εφοδιασμού ή στην ενεργειακή αλληλεγγύη.
Αντιμετώπιση των υψηλών χρηματιστηριακών τιμών του αερίου
Αν και οι τιμές χονδρικής έχουν μειωθεί από την κορύφωση του καλοκαιριού του 2022, παραμένουν σε μη βιώσιμα υψηλά επίπεδα για ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό Ευρωπαίων. Με βάση την προηγούμενη συνεργασία μας με τα κράτη μέλη για τον μετριασμό του αντικτύπου των υψηλών τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και την αναδιανομή των πλεοναζόντων κερδών του ενεργειακού τομέα στους πολίτες και στη βιομηχανία, προτείνουμε σήμερα μια πιο στοχευμένη παρέμβαση στις τιμές της αγοράς αερίου. Πολλές συμβάσεις αερίου στην Ευρώπη είναι συνδεδεμένες με τον δείκτη του κύριου ευρωπαϊκού χρηματιστηρίου αερίου, του TTF, ο οποίος δεν αντικατοπτρίζει πλέον με ακρίβεια το ύψος της τιμής των συναλλαγών ΥΦΑ στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή, σε συνεργασία με τον ACER, αναπτύσσει έναν νέο συμπληρωματικό δείκτη αναφοράς για την αντιμετώπιση αυτής της συστημικής πρόκλησης. Ο νέος δείκτης αναφοράς θα παρέχει σταθερή και προβλέψιμη τιμολόγηση για τις συναλλαγές ΥΦΑ. Σύμφωνα με τον προτεινόμενο κανονισμό, η Επιτροπή θα αναθέσει στον ACER να δημιουργήσει ένα αντικειμενικό εργαλείο προσδιορισμού της ημερήσιας τιμής και, κατόπιν, έναν δείκτη αναφοράς που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τους διαχειριστές της αγοράς ως δείκτης για τον υπολογισμό της τιμής στις συμβάσεις τους για αέριο.
Κατά το διάστημα ανάπτυξης αυτού του δείκτη αναφοράς, η Επιτροπή προτείνει να τεθεί σε εφαρμογή ένας μηχανισμός για τον περιορισμό των τιμών μέσω του κύριου ευρωπαϊκού χρηματιστηρίου αερίου, του TTF, που θα ενεργοποιείται όποτε χρειάζεται. Ο μηχανισμός διόρθωσης των τιμών θα μπορεί να καθορίσει, σε προσωρινή βάση, ένα δυναμικό όριο τιμών για τις συναλλαγές στο TTF. Συναλλαγές σε τιμή υψηλότερη από το δυναμικό όριο δεν θα επιτρέπεται να πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του TTF. Αυτό θα συμβάλει στην αποφυγή υπερβολικής αστάθειας και ακραίων τιμών. Επιπλέον, για τον περιορισμό της υπερβολικής αστάθειας των τιμών και την αποτροπή ακραίων εκτινάξεων των τιμών στις αγορές ενεργειακών παραγώγων, η Επιτροπή προτείνει τη θέσπιση ενός νέου προσωρινού ενδοημερήσιου φρένου των εκτινάξεων των τιμών που θα δημιουργηθεί από τα χρηματιστήρια παραγώγων της ΕΕ. Ο μηχανισμός αυτός θα προστατεύει τους φορείς εκμετάλλευσης ενέργειας από μεγάλες ενδοημερήσιες διακυμάνσεις των τιμών.
Για να αμβλυνθούν τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν σήμερα πολλές εταιρείες ενέργειας όσον αφορά τη συμμόρφωσή τους με τις απαιτήσεις περιθωρίου ασφαλείας όταν χρησιμοποιούν αγορές παραγώγων, η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα νέους κανόνες για τους συμμετέχοντες στην αγορά, επεκτείνοντας τον κατάλογο των επιλέξιμων εξασφαλίσεων σε εξασφαλίσεις που δεν συνίστανται σε μετρητά, μεταξύ άλλων και σε κρατικές εγγυήσεις. Δεύτερον, η Επιτροπή ενέκρινε νέους κανόνες για την αύξηση του κατωφλίου εκκαθάρισης από τα 3 δισ. EUR στα 4 δισ. EUR. Κάτω από αυτό το κατώφλι, οι μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις δεν θα υπόκεινται σε απαιτήσεις περιθωρίου ασφαλείας για τα εξωχρηματιστηριακά (OTC) παράγωγά τους. Και τα δύο αυτά μέτρα θα παράσχουν την αναγκαία ανακούφιση στις επιχειρήσεις, διατηρώντας παράλληλα τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Η εφαρμογή αυτών των μέτρων έρχεται σε συνέχεια εκτενών διαβουλεύσεων με τις ευρωπαϊκές και εθνικές ρυθμιστικές αρχές, καθώς και με τα ενδιαφερόμενα μέρη και τους συμμετέχοντες στην αγορά. Τέλος, ο ACER και η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) ενισχύουν τη συνεργασία τους, με τη δημιουργία μιας νέας κοινής ειδικής ομάδας, για την ενίσχυση των ικανοτήτων τους όσον αφορά την παρακολούθηση και τον εντοπισμό πιθανών περιπτώσεων χειραγώγησης και κατάχρησης στις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας άμεσης παράδοσης και παραγώγων, ως προληπτικό μέτρο για την προστασία της σταθερότητας της αγοράς.
Αλληλεγγύη και μείωση της ζήτησης
Η Επιτροπή παρακολουθεί στενά τα μέτρα μείωσης της ζήτησης. Από την προκαταρκτική ανάλυση βάσει των εκθέσεων που υπέβαλαν τα κράτη μέλη προκύπτει ότι τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο η κατανάλωση αερίου στην ΕΕ ήταν περίπου 15 % χαμηλότερη από τον μέσο όρο των προηγούμενων 5 ετών. Παρόμοιες προσπάθειες θα πρέπει να καταβληθούν κάθε μήνα έως τον Μάρτιο για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τον κανονισμό του Συμβουλίου. Τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν ανά δίμηνο έκθεση σχετικά με την πρόοδό τους. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να ενεργοποιήσει την κατάσταση επιφυλακής της ΕΕ ή να επανεξετάσει τους εν λόγω στόχους εάν τα ισχύοντα μέτρα αποδειχθούν ανεπαρκή. Για να ενισχυθεί η ετοιμότητα για πιθανές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, η Επιτροπή προτείνει επίσης μέτρα που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να μειώσουν περαιτέρω τη μη απαραίτητη κατανάλωση, ώστε να διασφαλιστεί ότι το αέριο παρέχεται σε βασικές υπηρεσίες και βιομηχανίες, και να επεκτείνουν την εξ αλληλεγγύης προστασία, ώστε να καλύπτει κρίσιμες ποσότητες αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τα μέτρα αυτά δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να επηρεάζουν την κατανάλωση των νοικοκυριών που είναι ευάλωτοι πελάτες.
