Η χθεσινή τρίωρη συνάντηση που είχε ο Πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη θερινή κατοικία του πρώτου στο Σότσι, είχε ως βασικό θέμα τη συριακή σύγκρουση και παρεπόμενα τους ρόλους των δύο χωρών στη Μ. Ανατολή.
Και οι δύο ηγέτες χαρακτήρισαν τη συνάντησή τους παραγωγική και χρήσιμη, που σημαίνει ότι δρομολόγησαν εξελίξεις. Αν συνυπολογίσει κανείς στο τωρινό timing ότι ο Ερντογάν είναι ο πρώτος επίσημος που βλέπει ο Πούτιν μετά την καραντίνα στην οποία υποβληθεί ο Ρώσος Πρόεδρος, αφού είχε έρθει σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα κορονοϊού, τότε η σημασία της συνάντησης αυτής αυξάνει.
Από τη σύγκρουση στη συνεργασία
Οι δύο άνδρες συζήτησαν κυρίως τις εξελίξεις στη βορειοδυτική Συρία. Εκεί, η Μόσχα και το καθεστώς Άσαντ έχουν ξεκινήσει αεροπορικές επιθέσεις. Την περασμένη Κυριακή μάλιστα, σε μία από αυτές έξω από την πόλη Αφρίν, σκοτώθηκαν 11 άτομα της φιλοτουρκικής αντιπολίτευσης, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (SOHR) με έδρα τη Βρετανία. Από ότι φαίνεται, οι δύο ηγέτες θεωρούν ότι το επεισόδιο ήταν μια «άτυχη στιγμή», καθώς η περιοχή αυτή της Συρίας ελέγχεται τυπικά εδώ και 3 χρόνια από την Τουρκία, οπότε ο ρόλος της Ρωσίας είναι περιορισμένος.
Το γεγονός ότι μια τέτοια πράξη πέρασε «στα ψιλά» για τις δύο χώρες, δείχνει πόσο έχουν αλλάξει οι σχέσεις τους από το πρόσφατο παρελθόν που ήταν αντίπαλες στην ίδια γεωγραφική ζώνη της Μ. Ανατολής. Πλέον, μετά τον πόλεμο της Συρίας (στον οποίο οι 2 δυνάμεις υποστήριζαν διαφορετικά στρατόπεδα) φαίνεται ότι έχει βρεθεί ένας κοινός τόπος συνομιλιών που περιλαμβάνει οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα. Η ταύτιση απόψεων αυτή, ξεκίνησε από την κοινή συμφωνία για κατάπαυση του πυρός στην βορειοδυτική περιοχή της Ιντλίμπ πέρσι και συνεχίζεται ως σήμερα.
Ο τρόπος με τον οποίο Τουρκία και Ρωσία συζητούν ανοιχτά για τον τουρισμό, την ενέργεια, την άμυνα και την οικονομία και προάγουν συνεργασίας ενώ σε διάφορα μέτωπα είναι αντίπαλες, δείχνει τη σημασία που αποδίδει η Ρωσία στις διεθνείς σχέσεις. Έτσι, για παράδειγμα, οι πρόσφατες συγκρούσεις στη Λιβύη και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, όπου οι δύο περιφερειακές δυνάμεις ήταν σε αντίθετες πλευρές, δεν τις εμπόδισαν καθόλου να έρθουν σε συνεννόηση για την ενέργεια στην περιοχή της Συρίας, ενώ στην ίδια τη Συρία, όπου η Τουρκία ξεκίνησε την επιχείρηση Ανοιξιάτικη ασπίδα απέναντι στη Ρωσία και δυνάμεις του Άσαντ, η συζήτηση για εκμετάλλευση των αγωγών φυσικού αερίου συνεχίζεται κανονικά.
Η Ρωσία κοιτάζει να εδραιώσει τη νίκη της στη Συρία απέναντι στις ΗΠΑ
Ο Πούτιν τραβάει μαζί του τον Ερντογάν, με τον οποίο κλείνει γρήγορα τις όποιες διαφορές υπάρχουν στη Συρία, με απώτερο σκοπό να συμβάλλουν από κοινού στην αναδιάταξη του ρόλου της Συρίας στην περιοχή και, αν πάλε όλα κατ' ευχήν, να "στηθούν" καλύτερα απέναντι στις ΗΠΑ.
Η Συρία είναι μία από τις χώρες διέλευσης φυσικού αερίου, που η κυβέρνηση Μπάιντεν σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του Λιβάνου, σε μια εποχή που η χώρα αντιμετωπίζει μια από τις χειρότερες οικονομικές κρίσεις στον κόσμο. Ο Αμερικανός πρέσβης στον Λίβανο ανακοίνωσε τη συμφωνία αυτή το καλοκαίρι σε μια κίνηση που θεωρήθηκε εύλογα ως η απάντηση στις συνεχιζόμενες εισαγωγές ιρανικών καυσίμων μέσω της Χεζμπολάχ στον Λίβανο.
Αναλυτές από την πλευρά των ΗΠΑ ανησύχησαν αρκετά με την ένταξη της Συρίας στο σχέδιο αυτό, καθώς πίστεψαν ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν, άθελά της, θα ενισχύσει το σχέδιο της Συρίας και της Ρωσίας χωρίς να λάβει τα απαραίτητα ανταλλάγματα.
Μάλιστα για το θέμα αυτό, Ρώσοι και Αμερικάνοι είχαν έντονες επαφές το προηγούμενο διάστημα. Ο νέοις συντονιστής του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, Μπρετ ΜακΓκούρκ, συναντήθηκε με τους Ρώσους ομολόγους του στη Γενεύη για να συζητήσουν τη συμφωνία για το φυσικό αέριο του Λιβάνου και τις αμερικανικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Συρία.
Επίσης, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ ζήτησε από το Ισραήλ να πιέσει τις ΗΠΑ να συμφωνήσουν να πραγματοποιήσουν τριμερείς συνομιλίες για τη συριακή σύγκρουση.
Η Ρωσία για την ώρα δεν μπορεί να πείσει τη διεθνή κοινότητα μόνο με τη στρατιωτική νίκη στη Συρία γιατί δεν αρκεί. Χρειάζεται επιπλέον διπλωματική αποκατάσταση του Άσαντ, ανακούφιση από τις κυρώσεις και ένα τεράστιο πρόγραμμα ανοικοδόμησης. Όμως, αντιμετωπίζει τις ΗΠΑ με έναν περισσότερο ρεαλιστικό τρόπο από ότι παλαιότερα, αναγνωρίζοντας ότι η νέα αμερικανική κυβέρνηση δεν θα είναι τόσο σκληρή με τη Συρία ούτε θα εφαρμόσει όλα τα μέσα πίεσης που έχει εναντίον του Άσαντ.
Ήδη η Συρία έχει ξεκινήσει να αποκαθιστά τις σχέσεις της με γειτονικές χώρες. Στο πλαίσιο αυτό, την Τρίτη που μας πέρασε, μια ομάδα Λιβανέζων τεχνικών, μαζί με τους Σύριους ομολόγους τους, ολοκλήρωσαν την επιθεώρηση του αραβικού αγωγού φυσικού αερίου στη χώρα που χτυπήθηκε από τον πόλεμο, μέσω ττου οποίου πρόκειται να διέλθει το αιγυπτιακό φυσικό αέριο, ως μέρος ενός σχεδίου που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης του Λιβάνου.
Οι εργασίες για τον αγωγό προχώρησαν γρήγορα καθώς η Δαμασκός βρίσκεται στο επίκεντρο μιας λεπτής αλλαγής ισορροπιών στην περιοχή γιατί, μετά από σχεδόν μια δεκαετία διεθνούς απομόνωσης, προσπαθεί να βρεθεί ξανά στο προβάδισμα της περιφερειακής διπλωματίας. Στο πλαίσιο αυτό, μέσα στον Σεπτέμβριο, μια κυβερνητική αντιπροσωπεία από υψηλόβαθμα στελέχη του Λιβάνου επισκέφθηκε τη Δαμασκό σε μια κίνηση που σηματοδότησε το τέλος των ετών παγωμένων σχέσεων μεταξύ των δύο γειτόνων.
Και στο Αμμάν, την πρωτεύουσα ενός από τους στενότερους περιφερειακούς συμμάχους των ΗΠΑ, οι Σύριοι υπουργοί άμυνας και ενέργειας παρακολούθησαν συζητήσεις σχετικά με τη συμφωνία για το φυσικό αέριο με τους ομολόγους τους στην Ιορδανία και την Αίγυπτο.
Επιπλέον, η Ιορδανία προσπαθεί να εξομαλύνει τις σχέσεις με τη Συρία και πρόσφατα άνοιξε ξανά τα σύνορα με τη Συρία και επανεκκίνησε τις πτήσεις προς τη συριακή πρωτεύουσα. Ακόμη, με μεσολάβηση του Βασιλιά Αμπντάλα στην Ουάσιγκτον τον Ιούλιο, το Αμμάν έλαβε απαλλαγή από τις κυρώσεις για το έργο του αγωγού διά μέσου της Συρίας, που είχαν επιβληθεί σε όλους τους εμπλεκόμενους το προηγούμενο διάστημα.
Συμπερασματικά, η Ρωσία παλεύει να γυρίσει τη Συρία πίσως στη διεθή σκακέρα και ζητά όλη τη βοήθεια που μπορεί να έχει. Στο τέλος θα υπάρχει ερώτημα αν μπορεί να βοηθήσει η Τουρκία στα ρωσικά σχέδια και κυρίως τί θα της δοθεί πίσω για την "εξυπηρέτηση" αυτή, αυτή τη στιγμή.
Η Ρωσία κερδίζει από το φυσικό αέριο της Συρίας και η Συρία κερδίζει από την κρίση στο Λίβανο
Η Συρία δεν ήταν ποτέ σημαντικός παραγωγός ενέργειας και τα περισσότερα αποθέματα πετρελαίου που βρίσκονται βρίσκονται στα βορειοανατολικά της χώρας, σε έδαφος που ελέγχεται από τις κουρδικές δυνάμεις που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ. Επίσης, όσο η Συρία εξακολουθεί να υπόκειται σε διεθνείς κυρώσεις και να παραμένει εκτός χρηματοπιστωτικού συστήματος, βασίζεται στις αποστολές καυσίμων από το Ιράν. Κατά μια τρομερή ειρωνία της τύχης και των γεωπολιτικών ανακατατάξεων, η ενεργειακή κρίση του Λιβάνου είναι αποτέλεσμα του λαθρεμπορίου φυσικού αερίου στη Συρία, το οποίο θα αρχίσει να επιστρέφει στη Βηρυττό δια μέσου του νέου αραβικού αγωγού.
Όμως στην ενεργειακή οικονομία της Συρίας, η Ρωσία είναι αυτή που κάνει κουμάντο.
Οι ρωσικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου της Συρίας είναι ως επί το πλείστον μικρές επιχειρήσεις, που εργάζονται άνετα σε πείσμα των διεθνών κυρώσεων.
Η "πρεμούρα" για τον αραβικό αγωγό που θα τροφοδοτεί τον Λίβανο υπάρχει αφενός γιατί η Συριακή κυβέρνηση θα κερδίζει από αυτόν τέλη διαμετακόμισης και μερίδιο του φυσικού αερίου που διέρχεται από τον αγωγό ως πληρωμή. Μην ξεχνάμε ότι ο Λίβανος ζητά 60 εκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου την ημέρα για να τροφοδοτήσει το εργοστάσιό του στο Ντέιρ Αμάρ και να ικανοποιήσει την ικανότητά του να παράγει 450 μεγαβάτ ενέργειας.
Αφετέρου, η εταιρεία που έχει αναλάβει ως βασικός εργολάβος σημαντικό τμήμα του συγκεκριμένου αγωγού στη Συρία είναι η Stroytransgaz μια εταιρεία με στενούς δεσμούς με τον Βλαντιμίρ Πούτιν αλλά και με τον ρωσικό όμιλο μισθοφόρων Wagner Group.
Οι εταιρείες που συνδέονται με τον όμιλο Wagner, έχουν αποκτήσει μερίδια σε κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στο έδαφος της Συρίας, που ελέγχεται από το Ισλαμικό Κράτος. Και η Δαμασκός έχει επίσης παραχωρήσει σε ρωσικές εταιρείες τα δικαιώματα για την ενεργειακή εξερεύνηση στα ανοικτά των ακτών της Μεσογείου.
Άρα, εκτός από τα γεωπολιτικά κέρδη, η Ρωσία έχει και άμεσα οικονομικά κέρδη από την εδραίωσή της ως συνομιλήτριας χώρας στον άξονα ΗΠΑ - Συρία - Λίβανος. Σε αυτό, θέλει να κάνει συμμέτοχο την Τουρκία, για να την αποσπάσει από την επιρροή των ΗΠΑ - Ισραήλ, που θέλουν για τους δικούς τους λόγους ο καθένας να επιχειρήσει στην περιοχή.
