Ζοφερά αναμένεται να είναι τα αποτελέσματα των αυριανών εκλογών στη Βρετανία για τους Συντηρητικούς του πρωθυπουργού Ρίσι Σούνακ, μετά από 14 χρόνια διακυβέρνησης και πέντε πρωθυπουργούς, κατά τη διάρκεια των οποίων το Brexit και οι συνεχιζόμενες διαμάχες για τη μετανάστευση δίχασαν την χώρα.
Παρά το γεγονός ότι το προβάδισμα των Εργατικών υποχώρησε στις 20 μονάδες στη δημοσκόπηση του Bloomberg μια ημέρα προτού οι Βρετανοί κατευθυνθούν στις κάλπες για να ψηφίσουν, εξακολουθούν να έχουν σημαντικό προβάδισμα, καθώς το κόστος διαβίωσης εξαιτίας του υψηλού πληθωρισμού και οι χρόνιες ελλείψεις κατοικιών έχουν προκαλέσει άνευ προηγουμένου αγανάκτηση και δυσαρέσκεια στους Βρετανούς πολίτες.
Αν και το παραπάνω περιθώριο είναι το χειρότερο για τους Εργατικούς στη διάρκεια της εκστρατείας των έξι εβδομάδων, εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει σαρωτικό πλεονέκτημα που βάζει τον ηγέτη του κόμματος Κiρ Στάρμερ σε καλό δρόμο για να εισέλθει στην πρωθυπουργική κατοικία της Downing Street την Παρασκευή ως ο νέος πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, αντικαθιστώντας τον Συντηρητικό Ρίσι Σούνακ. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, οι Τόρις πέτυχαν να κλείσουν κατά λίγο περισσότερο από 1 ποσοστιαία μονάδα το προβάδισμα των Εργατικών.
Το πρωί της Τετάρτης, οι Εργατικοί ήταν στο 40,5% στο poll του Bloomberg, ενώ οι Τόρις - οι οποίοι απευθύνουν τις τελευταίες δύο εβδομάδες συνεχείς προειδοποιήσεις προς τους ψηφοφόρους να μην δώσουν στους Εργατικούς «υπερπλειοψηφία» στη Βουλή των Κοινοτήτων - έχουν ένα ποσοστό οριακά αυξημένο στο 20,4%. Το κόμμα Reform UK του Νάιτζελ Φάρατζ υποχώρησε στο 15,9% από το ρεκόρ 16,2% της Τρίτης, ενώ οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες υποχώρησαν επίσης ελαφρώς στο 11,2% από το υψηλό του 11,4%.
Εκεί που διαφέρουν οι δημοσκοπήσεις είναι η κλίμακα της νίκης και στο εάν οι Συντηρητικοί αντιμετωπίσουν μια υπαρξιακή απειλή μετά από 14 χρόνια στην εξουσία. Αυτά είναι τέσσερα πιθανά σενάρια που θα μπορούσαν να εκτυλιχθούν το βράδυ της Πέμπτης, σύμφωνα με το Bloomberg:
1. «Υπερπλειοψηφία» Εργατικών (πλειοψηφία 250 εδρών)
Η νίκη των Εργατικών είναι αναμφισβήτητα το βασικό σενάριο, χάρη στο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις που κατείχε το κόμμα εδώ και μήνες, έκβαση που δεν μπορούσε να γίνει απόλυτα κατανοητή αφού ο Τζέρεμι Κόρμπιν το οδήγησε σε ιστορική ήττα πριν από πέντε χρόνια.
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις του MRP -μεγάλες έρευνες σε εθνικό επίπεδο που προβάλλουν το αποτέλεσμα ανά περιφέρεια- τοποθετούν την πλειοψηφία των Εργατικών σε ένα εύρος μεταξύ 162 και 382 εδρών. Αυτοί οι αριθμοί έχουν δημιουργήσει μια νέα φράση στη βρετανική πολιτική, την «υπερπλειοψηφία», την οποία χρησιμοποιούν οι Τόρις για να προειδοποιήσουν ενάντια σε αυτό που υποστηρίζουν ότι θα ήταν μία ανεξέλεγκτη δύναμη των Εργατικών.
Ενώ ο έλεγχος των δύο τρίτων των 650 εδρών της Βουλής των Κοινοτήτων δεν ξεκλειδώνει «ειδικές» εξουσίες, ένα κόμμα με τόσες πολλές ψήφους θα προκαλούσε σίγουρα πολιτικό σεισμό με πιθανότητα πολλών μετασεισμών, όπως για παράδειγμα να τεθεί σε κίνδυνο η επιβίωση του 300χρονου Συντηρητικού Κόμματος.
Ο Στάρμερ θα αντιμετώπιζε λιγότερες εξωτερικές αντιθέσεις, αλλά θα μπορούσε να δεχτεί εσωτερική πίεση να είναι πιο φιλόδοξος και προοδευτικός, ίσως με περισσότερες αυξήσεις φόρων και δημόσιες δαπάνες. Αν και το Bloomberg Economics εκτιμά ότι αυτό θα μπορούσε να είναι προς όφελος της οικονομίας, θα προκαλούσε νευρικότητα στους πλούσιους Βρετανούς.
Ωστόσο, οι Τόρις έχουν απευθύνει τον τελευταίο καιρό τόσες πολλές προειδοποιήσεις για την «υπερπλειοψηφία» των Εργατικών που ένα τέτοιο αποτέλεσμα είναι απίθανο να εκπλήξει τους επενδυτές. Και οι traders μπορεί να δουν μια εντολή για στενότερους δεσμούς με την Ευρωπαϊκή Ένωση ως πιθανή κατάργηση του premium για το Brexit που διατηρεί τo βρετανικό ενεργητικό σε χαμηλότερα επίπεδα από το δημοψήφισμα του 2016 και εφεξής.
2. Πτώση α λα Μπλερ (πλειονότητα 150 εδρών)
Ακόμη και οι νίκες των Εργατικών προς το χαμηλότερο όριο των προβλέψεων θα αποτελούσαν τεράστια επιτυχία για ένα κόμμα που κυβερνά λιγότερο από το ένα τρίτο του περασμένου αιώνα. Το καλύτερο αποτέλεσμα του κόμματος ήταν η πλειοψηφία 179 εδρών επί Τόνι Μπλερ το 1997, η οποία διατήρησε το κόμμα 13 χρόνια στην εξουσία.
Μια τέτοια νίκη - σχεδόν διπλάσια της πλειοψηφίας των Τόρις των 80 εδρών του Μπόρις Τζόνσον το 2019 - θα εξακολουθούσε να δίνει στον Στάρμερ μεγάλη ελευθερία να περάσει νομοθεσία. Και πιθανότατα θα αντιμετώπιζε λιγότερη πίεση από την αριστερά που επιδιώκει να επηρεάσει το πολιτικό του πρόγραμμα. Ωστόσο, οι Συντηρητικοί πιθανότατα θα ήταν ανακουφισμένοι, έχοντας αποφύγει τον κίνδυνο εξαφάνισης που κάποιοι φοβούνται.
Οι επικριτές του Σούνακ είχαν προειδοποιήσει ότι οι Τόρις διέτρεχαν τον κίνδυνο από μία επανάληψη της εξάλειψης των Προοδευτικών Συντηρητικών του Καναδά το 1993 - που αποτέλεσε την χειρότερη έκβαση που είχε ποτέ κυβερνητικό κόμμα στον δυτικό κόσμο. Ακόμη και μια μικρότερη ήττα πιθανότατα θα τερμάτιζε τη θητεία του Σουνάκ ως ηγέτη και οι υπόλοιποι βουλευτές θα αναλώνονταν γρήγορα σε μια μάχη μεταξύ της δεξιάς και της κεντροδεξιάς για το μέλλον του κόμματος.
3. Στενή νίκη των Εργατικών (πλειονότητα 50 εδρών)
Πριν από το χάος της θητείας Τζόνσον στη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού και την επακόλουθη 49ήμερη πρωθυπουργία της Λιζ Τρας το 2022, πολλοί υποστηρικτές του Εργατικού Κόμματος θα ήταν ενθουσιασμένοι με ακόμη και μια ισχνή πλειοψηφία 50 εδρών. Μόνο ο μεταπολεμικός ηγέτης Κλέμεντ Άτλι έχει ανατρέψει ένα μεγαλύτερο κοινοβουλευτικό έλλειμμα από αυτό που κληρονόμησε ο Στάρμερ.
Ωστόσο, οι προσδοκίες είναι τόσο υψηλές, που ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα προκαλούσε μεγάλη έκπληξη - και θα μπορούσε να υπονομεύσει τον Στάρμερ από τα πρώτα βήματα στην πρωθυπουργία του. Μεγάλο μέρος της ανάλυσης μετά την ψηφοφορία θα επικεντρωνόταν στο πώς οι Τόρις απέτρεψαν την ολοκληρωτική καταστροφή και η νέα αντιπολίτευση πιθανότατα θα το θεωρούσε ως έλλειψη ενθουσιασμού για τους Εργατικούς.
Κάτι τέτοιο θα έβαζε στο «μικροσκόπιο» τις εσωτερικές πολιτικές των Εργατικών και θα τροφοδοτούσε κριτική στον Στάρμερ ότι είναι πολύ επιφυλακτικός.
Με έρευνες που δείχνουν ότι οι ψηφοφόροι θέλουν να «ξαναχτιστούν» οι δημόσιες υπηρεσίες, το προεκλογικό μανιφέστο των Εργατικών έδωσε έμφαση στη δημοσιονομική ευθύνη για την αποτροπή επιθέσεων των Τόρις.
Σε αυτό το σενάριο, το κοινοβουλευτικό κόμμα του Στάρμερ θα ασκούσε μεγαλύτερη επιρροή, απειλώντας ενδεχομένως με εξεγέρσεις εάν συνεχίσει να υποστηρίζει τον περιορισμό των δαπανών. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι μια λιγότερο σταθερή κυβέρνηση διαψεύδοντας τις ελπίδες των διαχειριστών κεφαλαίων για μια περίοδο πολιτικής ηρεμίας μετά από χρόνια αναταραχής
4. Διασπασμένο κοινοβούλιο
Αν και οι σύμμαχοι του Σούνακ έχουν προειδοποιήσει για τον κίνδυνο ενός διασπασμένου κοινοβουλίου, ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα θεωρούνταν τεράστιο σοκ. Εάν οι Εργατικοί χρειαζόταν να συνάψουν συμφωνία με τρίτο κόμμα για να κυβερνήσουν, πιθανότατα αυτό θα προκαλούσε αναταραχή στις αγορές, θα πυροδοτούσε πολιτική αναστάτωση και θα αναζωπύρωνε τις συζητήσεις για την ακρίβεια των βρετανικών δημοσκοπήσεων.
Ο Στάρμερ θα είχε την επιλογή να προσπαθήσει να σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας ή να συμμετάσχει σε συνασπισμό. Ο πιο πιθανός εταίρος θα ήταν οι κεντροαριστεροί Φιλελεύθεροι Δημοκράτες του Eντ Ντέβει, αφού ο Στάρμερ απέρριψε το ενδεχόμενο συμφωνίας με το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας που είναι υπέρ της ανεξαρτησίας. Οι δημοσκοπήσεις του MRP προβλέπουν 38 έως 71 έδρες για τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες.
Το ερώτημα λοιπόν θα ήταν τι θα μπορούσε να προσπαθήσει να αποσπάσει ο Ντέιβι για τη συνεργασία του, με μείωση των επιπτώσεων του Brexit, εξασφάλιση περισσότερων χρημάτων για την Εθνική Υπηρεσία Υγείας ή αλλαγή του εκλογικού συστήματος της Βρετανίας. Εάν ο Στάρμερ αρνηθεί, σύντομα θα ακολουθήσουν δεύτερες γενικές εκλογές.
Οι επενδυτές ενδεχομένως σε αυτή την περίπτωση να ζητήσουν υψηλότερο premium κινδυνου για να τοποθετήσουν σε ενεργητικό του Ηνωμένου Βασιλείου μέχρι να υπάρξει μεγαλύτερη σαφήνεια σχετικά με τις πολιτικές και τη σταθερότητα της επερχόμενης κυβέρνησης.
Είτε οι Συντηρητικοί είτε το Εργατικό Κόμμα είναι η αξιωματική αντιπολίτευση στη Βρετανία από το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Υπάρχει μια πιθανότητα να αλλάξει αυτό, με τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες να έρχονται δεύτεροι. Αυτό θα έκανε τον Ντέβει ηγέτη της αντιπολίτευσης του Ηνωμένου Βασιλείου και θα προκαλούσε σοκ στο Γουεστμίνστερ. Για τον Στάρμερ, θα άλλαζε τη φύση των εβδομαδιαίων Ερωτήσεων του Πρωθυπουργού - αν και οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες και οι Εργατικοί παραδοσιακά μοιράζονται κοινό έδαφος στην προσπάθεια ενίσχυσης των δημόσιων υπηρεσιών.
Υπάρχει όμως και μια άλλη προοπτική. Η δημοσκόπηση του Find Out Now την περασμένη εβδομάδα έδωσε στους Φιλελεύθερους Δημοκράτες 71 έδρες και στπ Reform UK του Νάιτζελ Φάρατζ 18 έδρες - ένα σαφές σενάριο εξάλειψης για τους Συντηρητικούς. Ενώ ο Στάρμερ θα ανυπομονούσε να ανταλλάξει απόψεις με τον Ντέβει, ένα μέτωπο Φάρατζ με περισσότερους από 12 βουλευτές θα μπορούσε να σηματοδοτήσει ένα πιο πολωμένο μέλλον για τη Βρετανία.
Όχι επιστροφή στην ενιαία αγορά της ΕΕ
Ο ηγέτης των Εργατικών Στάρμερ είπε ότι δεν αναμένει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο να επιστρέψει στην ενιαία αγορά της ΕΕ ή στην τελωνειακή ένωση στη διάρκεια της θητεία του, σε μία προσπάθεια να αποφύγει την εκ νέου έναρξη της συζήτησης για το Brexit. «Όχι, δεν νομίζω ότι θα συμβεί αυτό», είπε ο 61χρονος Στάρμερ σε δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια επίσκεψης στη Νότια Ουαλία, όταν ρωτήθηκε εάν βλέπει να δημιουργούνται συνθήκες επιστροφής της χώρας στις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ..
Τα σχόλια αυτά εντάσσονται στη γενικότερη σιωπή για το Brexit που χαρακτήρισε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του Στάρμερ. Οι Εργατικοί φοβούνται ότι θα αποξενώσουν τους ψηφοφόρους που στηρίζουν το Brexit και οι οποίοι γύρισαν την πλάτη τους στο κόμμα στις εκλογές του 2019. Ο Στάρμερ ήταν στο στρατόπεδο του Remain στο δημοψήφισμα του 2016, όμως τώρα έχει περιορίσει τις φιλοδοξίες του να χαλαρώσει τις εμπορικές τριβές μετά το Brexit, να ενισχύσει τη συνεργασία και να διευκολύνει τους Βρετανούς να εργαστούν στην ΕΕ. «Ήμουν πραγματικά ξεκάθαρος ότι δεν θα επανέλθω στην ΕΕ, στην ενιαία αγορά ή στην τελωνειακή ένωση», είπε ο Στάρμερ.
Ωστόσο, σηματοδοτεί την πρώτη φορά που ο Στάρμερ αποκλείει ρητά το ενδεχόμενο επιστροφής στα εμπορικά καθεστώτα της ΕΕ πέρα από τη νέα πενταετή κοινοβουλευτική περίοδο. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι οι στρατηγοί αναλυτές του Εργατικού Κόμματος παραδέχθηκαν κατ΄ιδίαν στο Bloomberg ότι κάτι τέτοιο θα ήταν ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την τόνωση της οικονομίας, μια άποψη που συμμερίζονται πολλοί οικονομολόγοι και επενδυτές.
