Η υπερβολική υπνηλία αποτελεί ένα συχνό αλλά πολλές φορές υποτιμημένο πρόβλημα που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την καθημερινή ζωή. Πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν έντονη νύστα κατά τη διάρκεια της ημέρας και βλέπουν την απόδοσή τους στη δουλειά, το σχολείο ή τις καθημερινές δραστηριότητες να μειώνεται. Παράλληλα, δυσκολεύονται να παραμείνουν σε εγρήγορση, με αποτέλεσμα να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για εργατικά και τροχαία ατυχήματα.
Η υπερβολική υπνηλία ή νυσταγμός αναφέρεται στην έντονη επιθυμία ή τάση να αποκοιμηθεί κανείς όταν απαιτείται να είναι ξύπνιος, ειδικά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι άνθρωποι που αισθάνονται υπερβολική υπνηλία, μπορεί να αποκοιμηθούν σε ακατάλληλες στιγμές, όπως στη δουλειά ή κατά την οδήγηση.
Ειδικότερα, η υπερβολική υπνηλία στους εφήβους μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την απόδοση στο σχολείο, τις προσωπικές σχέσεις και τη συνολική υγεία.
Στους ενήλικες, από την άλλη πλευρά, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την εργασιακή απόδοση, οδηγώντας σε χαμηλότερη παραγωγικότητα, αυξημένες απουσίες και υψηλότερο κίνδυνο ατυχημάτων στον χώρο εργασίας, ενώ μπορεί να έχει επιπτώσεις στην ικανότητα οδήγησης.
Όπως αναφέρει το Ίδρυμα Ύπνου των ΗΠΑ, η υπερβολική ημερήσια υπνηλία θεωρείται γενικά ένα σύμπτωμα ή παρενέργεια και όχι μία πρωτογενής διαταραχή. Οι περισσότεροι άνθρωποι που βιώνουν τέτοια κατάσταση -εάν δεν υπάρχει προφανής αιτία, όπως ο ανεπαρκής ύπνος λόγω αυξημένων υποχρεώσεων- έχουν κάποιο υποκείμενο πρόβλημα που την προκαλεί, ακόμα κι αν δεν το γνωρίζουν. Ο εντοπισμός της αιτίας της είναι το πρώτο βήμα για την αντιμετώπισή της.
Πιθανές αιτίες
Πολλοί άνθρωποι βιώνουν υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, με έρευνες να δείχνουν ότι έως και το 25% του πληθυσμού των ΗΠΑ επηρεάζεται. Για το σύμπτωμα αυτό δεν υπάρχει μία μοναδική αιτία ή θεραπεία, καθώς διαφορετικά άτομα την αντιμετωπίζουν για διάφορους λόγους.
Οι έρευνες δείχνουν ότι η υπερβολική ημερήσια υπνηλία μπορεί να προκληθεί από μια ποικιλία υποκείμενων αιτίων, όπως:
• Έλλειψη ύπνου λόγω τρόπου ζωής, jet lag ή προβλημάτων ύπνου
• Διαταραχές ύπνου όπως η υπνική άπνοια ή η ναρκοληψία
• Διαταραγμένος ύπνος λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων
• Νευρολογικές διαταραχές, όπως η νόσος του Πάρκινσον και η επιληψία
• Ψυχικές παθήσεις, όπως η κατάθλιψη και το άγχος
• Προβλήματα υγείας, όπως η καρδιακή και η ηπατική ανεπάρκεια
• Φάρμακα, όπως τα αναλγητικά, τα αντιισταμινικά κ.ά.
Διάγνωση της υποκείμενης αιτίας
Τα άτομα που βιώνουν υπερβολική υπνηλία είναι απαραίτητο να ενημερώσουν το γιατρό τους, ο οποίος θα αναλάβει να προσδιορίσει την αιτία και να εντοπίσει την κατάλληλη θεραπεία. Για τη διάγνωση του προβλήματος, ο γιατρός μπορεί να:
• Ρωτήσει για την ποιότητα του ύπνου, τις συνήθειες ύπνου και τις ανησυχίες σχετικά με τη νύστα κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Ρωτήσει για το ιατρικό ιστορικό, συμπεριλαμβανομένων τυχόν προηγούμενων διαγνώσεων
• Ζητήσει να συμπληρωθεί ένα ερωτηματολόγιο που αξιολογεί το επίπεδο υπνηλίας σε διαφορετικές ώρες της ημέρας
• Ζητήσει μια μελέτη ύπνου
• Ζητήσει άλλες ιατρικές εξετάσεις ή να παραπέμψει σε έναν ειδικό
Θεραπευτικές Προσεγγίσεις
Ανάλογα με τα αποτελέσματα της εξέτασης, ο γιατρός πιθανότατα θα προτείνει μία από τις παρακάτω θεραπείες:
• Βελτίωση της υγιεινής του ύπνου, όπως σταθερό ωράριο ύπνου και καθιερωμένη βραδινή ρουτίνα
• Θεραπεία υποκείμενων διαταραχών ύπνου, όπως χρήση συσκευής συνεχούς θετικής πίεσης αεραγωγών (CPAP) για την αποφρακτική άπνοια ύπνου ή φαρμακευτική αγωγή για άλλες διαταραχές
• Περαιτέρω ιατρική αξιολόγηση για την αντιμετώπιση τυχόν υποκείμενων παθήσεων
Τέλος, δεν αποκλείεται να προτείνει και τη χορήγηση φαρμάκων που προάγουν την εγρήγορση.
