Η κατάρρευση της Thomas Cook είναι ένα από τα πιο ηχηρά «κανόνια» της τουριστικής βιομηχανίας, τα αποτελέσματα του οποίου θα είναι εμφανή για πολλά χρόνια σε ολόκληρο τον κόσμο αλλά και στη χώρα μας. Τα μεγέθη του βρετανικού tour operator, μια από τις εταιρείες που ουσιαστικά δημιούργησαν τον κλάδο των οργανωμένων ταξιδιών, δεν αφήνουν καμία αμφιβολία πως οι αλυσιδωτές αντιδράσεις θα είναι μεγάλες.
Η Thomas Cook είναι ένας γίγαντας των οργανωμένων ταξιδιών. Τα ετήσια έσοδά της φθάνουν τα 9,5 δισ. λίρες , ενώ κάθε χρόνο εξυπηρετεί πάνω από 20 εκατομμύρια πελάτες οι οποίοι ταξιδεύουν σε ολόκληρο τον κόσμο. Εκτός από την υπηρεσία οργανωμένων ταξιδιών ο όμιλος της Thomas Cook έχει στην κατοχή του περί τα 200 ξενοδοχεία σε 47 χώρες, καθώς και δυο αεροπορικές (Thomas Cook Airlines και Condor) που έχουν συνολικά 100 αεροσκάφη.
Η άνοδος
Πρόκειται για μια από τις πιο αναγνωρίσιμες εταιρείες, ειδικά στη Βρετανία όπου έγινε συνώνυμη με τις διακοπές της βρετανικής μεσαίας τάξης. Ιδρύθηκε στη βικτωριανή Βρετανία από τον επιχειρηματία Thomas Cook το 1840, αρχικά ως μια εταιρεία που διοργάνωνε ταξίδια με το τρένο στην Αγγλία και σύντομα άρχισε να οργανώνει ταξίδια στην ηπειρωτική Ευρώπη. Καθώς αναπτυσσόταν η μεσαία τάξη της Βρετανίας και ολοένα και περισσότεροι αποκτούσαν τη δυνατότητα για ταξίδια στην Ευρώπη, η Thomas Cook γιγαντωνόταν.
Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο πέρασε στον έλεγχο των βρετανικών κρατικών σιδηροδρόμων. Η μεγάλη έκρηξη ήρθε με την επανιδιωτικοποίηση της εταιρείας, τις δεκαετίες του 70’ και του 80΄καθώς ολοένα και περισσότεροι Βρετανοί αναζητούσαν φθηνές διακοπές, κυρίως σε χώρες με περισσότερο ήλιο. Ακολούθησαν δεκαετίες ραγδαίας ανάπτυξης με εξαγορές ξενοδοχείων και το άνοιγμα αεροπορικών εταιρειών.
Και η πτώση
Τα συσσωρευμένα χρέη καθώς και τα υψηλά λειτουργικά κόστη αποτέλεσαν ένα εκρηκτικό μείγμα που οδήγησε στην κατάρρευση της εταιρείας. Σύμφωνα με το Bloomberg οι παράγοντες που δημιούργησαν τόσο μεγάλα προβλήματα στην εταιρεία είναι πολλοί και πολυεπίπεδοι:
Από την μια, ρόλο έπαιξε η άνοδος του Διαδικτύου που έδωσε την ευκαιρία σε πολλές μικρότερες εταιρείες να ανταγωνιστούν με λιγότερα κόστη την Thomas Cook, ενώ έστρεψε πολλούς ταξιδιώτες μακριά από τον οργανωμένο τουρισμό καθώς έγινε πιο εύκολο από ποτέ να κλείσει κανείς μόνος του εισιτήρια και ξενοδοχείο.
Από την άλλη, η οικονομική κρίση του 2008 και η παγκόσμια ύφεση που ακολούθησε έπληξε σημαντικά τον κλάδο του τουρισμού. Μετέπειτα ήρθε η κρίση του Brexit η οποία μείωσε ακόμη περισσότερο τη ζήτηση. Τα τελευταία χρόνια η εταιρεία προχώρησε σε κινήσεις αναδιοργάνωσης για να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα αλλά χωρίς να φέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Η Βρετανίδα υπουργός Επιχειρηματικότητας, Άντρεα Λίντσομ ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει τη έρευνα της πορείας της εταιρείας καθώς και του ρόλου που έπαιξε η διοίκησή της, η οποία έχει κατηγορηθεί ότι έπαιρνε υπερβολικές αμοιβές την ίδια στιγμή που η εταιρεία όδευε προς την κατάρρευση.
Το σπιράλ θανάτου και τα CDS
Η Thomas Cook έφθασε στα πρόθυρα της κατάρρευσης το 2011, τότε οι δανειστές της είχαν δώσει την απαραίτητη ανάσα. Αυτό, όμως, δεν επαναλήφθηκε και τώρα λόγω των συνεχόμενων αρνητικών ειδήσεων που προκάλεσαν ανησυχία στους δανειστές πως μια απλή αναδιάρθρωση του δανεισμού δεν θα φτάσει για να διασώσει την εταιρεία.
Τον Φεβρουάριο η Thomas Cook ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να πουλήσει τις κερδοφόρες αερογραμμές της για να συγκρατήσει τις απώλειες του τμήματος οργανωμένων ταξιδιών. Ωστόσο τον Μάιο αποκάλυψε πως ο καθαρός δανεισμός της είχε φθάσει το δυσθεώρητο ύψος των 1,2 δισ. λιρών και επίσης κατέγραψε ζημιές απομείωσης ύψους 1,1 δισ. λιρών λόγω της MyTravel, της βρετανικής εταιρείας διακοπών με την οποία συγχωνεύτηκε το 2007.
Τα προβλήματα των τελευταίων μηνών οδήγησαν στην κατάρρευση της μετοχής του ομίλου στο χρηματιστήριο. Η μετοχή της Thomas Cook δεν αξίζει πλέον παρά λίγες πένες.
Το Ιούλιο η εταιρεία ανακοίνωσε ότι βρισκόταν σε «προχωρημένες διαπραγματεύσεις» για να προχωρήσει μια αναδιάρθρωση ύψους 750 εκατ. λιρών, με χρηματοδότηση από την κινεζική Fosun. Το ποσό της αναδιάρθρωσης αυξήθηκε στα 900 εκατ. λίρες καθώς μια ομάδα ομολογιούχων της Thomas Cook απαιτούσαν μεγαλύτερο κομμάτι των μετοχών της εταιρείας για να εγκρίνουν την διαδικασία.
«Είναι μια αλληλουχία παράπλευρων απωλειών», σχολιάζει στους FT ο αναλυτής της Bernstein, Ρίτσαρντ Κλαρκ. «Οι προμηθευτές άρχισαν να ανησυχούν, τα ξενοδοχεία ξεκίνησαν να ζητούν μεγαλύτερες προκαταβολές, οι καταναλωτές να φοβούνται να κλείσουν διακοπές με την Thomas Cook… είμαι σίγουρος ότι για αυτό τον λόγο βλέπουμε ότι συνεχώς αυξάνεται το πακέτο διάσωσης», επισημαίνει.
H τελευταία πράξη του δράματος ξεκίνησε το Σαββατοκύριακο. Επενδυτές με επικεφαλής τη Fosun, δανειστές και βρετανική κυβέρνηση βρισκόντουσαν σε διαπραγματεύσεις για ένα σχέδιο ανταλλαγής χρέους με μετοχές που θα καθιστούσε τη Fosun βασικό μέτοχο της υπηρεσίας οργάνωσης ταξιδιών της Thomas Cook και θα έδινε τον έλεγχο των αεροπορικών στους δανειστές.
Όμως, όπως σημειώνει το Bloomberg, μια ομάδα hedge funds μπλόκαρε τη διαδικασία γιατί θα έχαναν το δικαίωμα ενεργοποίησης των ασφαλίστρων κινδύνου (CDS) που κατείχαν. Σε αυτό συντέλεσε και η αίσθηση που είχε δημιουργηθεί όλους αυτούς τους μήνες πως η Thomas Cook είχε χάσει την εμπιστοσύνη των πελατών της και δύσκολα θα τους έπειθε ξανά να την εμπιστευτούν για τα ταξίδια τους.
Η «ταφόπλακα» μπήκε το βράδυ της Κυριακής με την άρνηση της βρετανικής κυβέρνησης να διασώσει την Thomas Cook μέσω ενός πακέτου ύψους 250 εκατ. λιρών. Μετά και απ’ αυτό ανακοινώθηκε η έναρξη της διαδικασίας ρευστοποίησης με όλα τα μέρη να εκφράζουν τη «θλίψη» τους.
