Η αλλαγή του κλίματος επιταχύνει την εξάπλωση των απειλητικών για τη ζωή μολυσματικών ασθενειών, ενώ θέτει εκατομμύρια ανθρώπους σε κίνδυνο υποσιτισμού.
Όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), με αφορμή την 8η ετήσια έκθεση του Lancet Countdown για την Υγεία και την Κλιματική Αλλαγή, σήμερα ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με μια τρομακτική πραγματικότητα, καθώς η κλιματική κρίση βρίσκεται στο επίκεντρο, ενισχύοντας τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης σε παγκόσμιο επίπεδο και απειλώντας την πρόοδο δεκαετιών στη δημόσια υγεία. Η έκθεση, που κυκλοφόρησε στις 15 Νοεμβρίου 2023, ρίχνει φως στην ανησυχητική σύγκλιση παραγόντων που θέτουν σε κίνδυνο την ευημερία των ανθρώπων, τη δημόσια υγεία και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, σε παγκόσμια κλίμακα.
Η κλιματική κρίση εκδηλώνεται μέσω διάφορων τρόπων, όπως η επιδείνωση της επισιτιστικής ανασφάλειας, ο πολλαπλασιασμός των ευαίσθητων στο κλίμα ασθενειών και η αύξηση της συχνότητας και της έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων. Αυτοί οι συνδυασμένοι παράγοντες ασκούν πρωτοφανείς πιέσεις στα παγκόσμια συστήματα υγείας, απαιτώντας άμεση και ολοκληρωμένη δράση.
«Ο ΠΟΥ είναι πολύ χαρούμενος που συμβάλλει σε αυτή την κρίσιμη έκθεση, επισημαίνοντας τις τάσεις και διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση επειγουσών αντιδράσεων για την αντιμετώπιση των πιεστικών προκλήσεων που θέτει η κρίση της υγείας και του κλίματος», δηλώνει η Δρ Μαρία Νέιρα, Διευθύντρια Περιβάλλοντος, Κλιματικής Αλλαγής και Υγείας του ΠΟΥ. «Η πορεία προς ένα βιώσιμο μέλλον ξεκινά με τη λήψη τολμηρών και επειγόντων μέτρων, τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη μείωση των εκπομπών σε όλους τους τομείς και την οικοδόμηση της προσαρμογής και της ανθεκτικότητας, για να αναφέρουμε μόνο μερικά από αυτά. Η επερχόμενη COP28 θα αποτελέσει καμπή για την αντιμετώπιση της υγείας, με τη δυνατότητα φιλόδοξων αποτελεσμάτων που θα εξασφαλίσουν έναν υγιέστερο και πιο ανθεκτικό κόσμο».
Καταστροφικές επιπτώσεις
Η έκθεση «Αντίστροφη μέτρηση του Lancet» αποκαλύπτει ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία αυξάνονται παγκοσμίως, προκαλώντας καταστροφικό φόρο στη ζωή και τα μέσα διαβίωσης. Οι ενήλικες άνω των 65 ετών και τα βρέφη κάτω του ενός έτους, που είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην ακραία ζέστη, βιώνουν σήμερα διπλάσιες ημέρες καύσωνα ετησίως, από ό,τι θα βίωναν την περίοδο 1986-2005. Η αυξανόμενη καταστροφικότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια του νερού και την παραγωγή τροφίμων, θέτοντας εκατομμύρια ανθρώπους σε κίνδυνο υποσιτισμού. Τα ανησυχητικά στατιστικά στοιχεία για τη συχνότητα των καυσώνων και ξηρασιών ευθύνονται για τη μέτρια έως σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια που αντιμετώπισαν 127 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι, σε 122 χώρες το 2021, σε σύγκριση με τους ετήσιους αριθμούς που παρατηρήθηκαν μεταξύ 1981 και 2010.
Ομοίως, η αλλαγή του κλίματος επιταχύνει την εξάπλωση των απειλητικών για τη ζωή μολυσματικών ασθενειών. Για παράδειγμα, οι θερμότερες θάλασσες έχουν αυξήσει την έκταση της παγκόσμιας ακτογραμμής που είναι κατάλληλη για την εξάπλωση των βακτηρίων Vibrio, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν ασθένεια και θάνατο στον άνθρωπο κατά 329 χιλιόμετρα κάθε χρόνο από το 1982, θέτοντας ένα ρεκόρ 1,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων σε κίνδυνο διαρροϊκών ασθενειών, σοβαρών λοιμώξεων, τραυμάτων και σηψαιμίας.
Η απειλή είναι ιδιαίτερα υψηλή στην Ευρώπη, όπου τα κατάλληλα για Vibrio παράκτια ύδατα αυξάνονται κατά 142 χιλιόμετρα κάθε χρόνο. Αυτοί οι αυξανόμενοι κίνδυνοι της κλιματικής αλλαγής επιδεινώνουν, επίσης, τις παγκόσμιες ανισότητες στον τομέα της υγείας. Τα συστήματα υγείας επιβαρύνονται όλο και περισσότερο και το 27% των πόλεων που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι ανησυχούν για την υπερφόρτωση των συστημάτων υγείας τους από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Ο κόσμος οδεύει προς τη λάθος κατεύθυνση
Ενώ ο επείγων χαρακτήρας των σημερινών απειλών για την υγεία είναι προφανής, χρησιμεύει επίσης ως προειδοποίηση για τους κινδύνους που διαφαίνονται στον ορίζοντα. Όπως υπογραμμίζει η έκθεση, ο κόσμος οδεύει προς τη λάθος κατεύθυνση, συνεχίζοντας την εξάρτησή του από τα ορυκτά καύσιμα και αφήνοντας πίσω τις πιο ευάλωτες κοινότητες στην ουσιαστική μετάβαση σε βιώσιμες πηγές ενέργειας.
«Η εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού δεν αποτελεί μόνο παγκόσμια επιταγή για το περιβάλλον, αλλά και κρίσιμη ανάγκη για τη δημόσια υγεία. Η αποτυχία ανάληψης ουσιαστικής δράσης για την επίτευξη του στόχου 1,5°C της Συμφωνίας θα έχει σοβαρές συνέπειες για την ανθρωπότητα και την υγεία. Περισσότερα παιδιά θα υποφέρουν από υποσιτισμό, τα κρούσματα ασθενειών θα γίνουν πιο συχνά και εκτεταμένα και οι θάνατοι από αναπνευστικές ασθένειες θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Η επιλογή είναι σαφής: πρέπει να δράσουμε τώρα», αναφέρει ο ΠΟΥ.
Όπως τονίζει, για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης απαιτείται μια ολιστική, επικεντρωμένη στην υγεία προσέγγιση. Η δράση για το κλίμα με επίκεντρο την υγεία έχει τη δυνατότητα να σώσει εκατομμύρια ζωές ετησίως και να προωθήσει την ισότητα στην υγεία. Στον πυρήνα της, η προσέγγιση αυτή υποστηρίζει το ανθρώπινο δικαίωμα στην υγεία, το οποίο είναι στενά συνυφασμένο με το δικαίωμα σε ένα καθαρό, υγιές και βιώσιμο περιβάλλον.
«Ο ΠΟΥ υποστηρίζει σθεναρά την έκκληση για δράση που περιγράφεται στην έκθεση αντίστροφης μέτρησης του Lancet. Είναι επιτακτική ανάγκη να ενισχύσουμε την κλιματική ανθεκτικότητα και ταυτόχρονα να υπερασπιστούμε μονοπάτια χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και βιώσιμες πορείες. Για να μετασχηματίσουμε τις σημερινές κρίσεις πρέπει να επενδύσουμε σε βιώσιμα, ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή συστήματα υγείας, τροφίμων, νερού και αποχέτευσης, προσβάσιμα σε όλους», αναφέρει.
Η μετάβαση που θα μετριάσει την κλιματική αλλαγή
Ο Οργανισμός προτρέπει τις κυβερνήσεις να πρωτοστατήσουν με μια δίκαιη, ισότιμη και ταχεία σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, μεταβαίνοντας προς καθαρές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτή η μετάβαση όχι μόνο θα μετριάσει την κλιματική αλλαγή αλλά και θα βελτιώσει την ποιότητα του αέρα για το 99% του παγκόσμιου πληθυσμού, μειώνοντας τις βλαβερές συνέπειες της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Καθώς η 28η Διάσκεψη των Μερών της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή πλησιάζει τον επόμενο μήνα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο ΠΟΥ καλεί όλα τα έθνη να θέσουν την υγεία στο επίκεντρο της διεθνούς δράσης για το κλίμα. Όπως επισημαίνει, είναι αναγκαία η συνεργασία για την εξασφάλιση ενός ευημερούντος μέλλοντος, με έμφαση στην προστασία της υγείας και της ευημερίας των σημερινών και των μελλοντικών γενεών.
