Ροή
Νέες έννοιες στο επάγγελμα του ελεγκτή εισάγει το νέο θεσμικό πλαίσιο για υποχρεωτικούς ελέγχους σε μια προσπάθεια να θωρακίσει την ανεξαρτησία τους ενισχύοντας παράλληλα και την ποιότητα του ελέγχου αναφέρει στο insider.gr ο κ. Βασίλειος Καμινάρης, Διευθύνων Εταίρος Τμήματος Παροχής Υπηρεσιών Διασφάλισης ΕΥ Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Ο κ. Καμινάρης εξηγεί με πoιο τρόπο επιτυγχάνεται αυτό και τονίζει ότι η νέα νομοθεσία έχει τις προδιαγραφές για να βελτιώσει τη λειτουργία εταιρικής διακυβέρνησης καθώς και να καταστήσει τις ελληνικές επιχειρήσεις πιο ελκυστικές στο ευρύτερο επενδυτικό κοινό.
Κατά πόσο θωρακίζεται επιπρόσθετα η ανεξαρτησία των ελεγκτών και ποιες διασφαλίσεις παρέχονται για την ποιότητα του ελέγχου με το νέο πλαίσιο;
Η νέα νομοθεσία εισάγει αρκετές νέες έννοιες στο επάγγελμα του ελεγκτή. Ο βασικότερος αντικειμενικός σκοπός είναι να αυξηθεί η διαφάνεια και η εταιρική διακυβέρνηση, άρα εξ’ ορισμού στοχεύει στην αύξηση της αξιοπιστίας του ελέγχου και της ανεξαρτησίας των ελεγκτών.
Πώς επιτυγχάνεται αυτό;
Κατ’ αρχήν, με την υποχρεωτική εναλλαγή των ελεγκτικών εταιρειών, μέτρο που, μέχρι χθες, ίσχυε μόνο σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία και η Ιταλία. Πλέον, ο ελεγκτής έχει ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο μπορεί να ασκήσει τα καθήκοντά του και μετά υποχρεωτικά πρέπει να αλλάξει.
Επιπρόσθετα, περιορίζονται και οι υπηρεσίες του υποχρεωτικού ελέγχου. Έχουμε, πλέον, τη διάκριση σε ελεγκτικές και μη ελεγκτικές υπηρεσίες και υπάρχει και μία λίστα απαγορευμένων υπηρεσιών, τις οποίες ο τακτικός ελεγκτής δεν μπορεί να εξασκήσει. Στην ουσία, τίθεται, πλέον, ένα όριο, καθώς μπορείς ως ελεγκτής να ασκείς μη ελεγκτικές υπηρεσίες σε μια εταιρεία που μπορεί να φτάσει έως και το 70% των αμοιβών σου. Άρα, πρακτικά, το πλαίσιο καθορίζει το βασικό σκοπό του ελεγκτή μέσα στην εταιρεία, την παροχή ελεγκτικών υπηρεσιών και διευκρινίζει πως όλες οι υπόλοιπες υπηρεσίες είναι συμπληρωματικές.
Πέρα από αυτά, βέβαια, είναι και ο ρόλος των επιτροπών ελέγχου, όπου και εκεί οι αλλαγές είναι σημαντικές, κυρίως ως προς τη συμμετοχή στελεχών στην επιτροπή ελέγχου. Πλέον, τα στελέχη πρέπει να έχουν σημαντική λογιστική εμπειρία, να είναι ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη, κατά πλειοψηφία και, επίσης, να ασκούν πραγματική εποπτεία στη σχέση ελεγκτών και ελεγχόμενων, γεγονός που στην ουσία ενισχύει την αξιοπιστία των ελεγκτών.
Θεωρείτε πως τα σημερινά κενά στον εσωτερικό έλεγχο και τα συστήματα διαχείρισης κινδύνου πολλών εταιρειών θα εξακολουθήσουν παρά τις αλλαγές που επιφέρει το νέο πλαίσιο;
Η νέα νομοθεσία καθιστά την Επιτροπή Ελέγχου αρμόδια για την εποπτεία τόσο του συστήματος εσωτερικού ελέγχου όσο και του συστήματος διαχείρισης κινδύνου σε μία εταιρεία. Αν λοιπόν οι Επιτροπές Ελέγχου στελεχωθούν με άτομα τα οποία έχουν τις γνώσεις και τα προσόντα που απαιτούνται τότε η νέα νομοθεσία μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά προς την κατεύθυνση της βελτίωσης της λειτουργίας εταιρικής διακυβέρνησης.
Κάποιοι υποστηρίζουν πως το νέο θεσμικό πλαίσιο για τους Υποχρεωτικούς Ελέγχους θα επιβαρύνει με μεγαλύτερα κόστη τις επιχειρήσεις. Τεκμηριώνεται αυτό;
Σύμφωνα με την εμπειρία από την περιοδική εναλλαγή των ελεγκτών σε άλλες χώρες αναμένεται να υπάρξει μία τάση συγκέντρωσης της αγοράς ελεγκτικών υπηρεσιών.
Στις πολύ μεγάλες εταιρείες, δεδομένης της αύξησης του όγκου των απαιτήσεων των ελεγκτών, μπορεί να παρατηρηθεί μια αύξηση του κόστους των ελέγχων. Στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, η αύξηση ήταν της τάξης του 10% κατά την πρώτη περίοδο εφαρμογής. Για τις μικρότερες εταιρείες δεν έχουμε ακόμη στοιχεία.
Αυτό οφείλεται, κυρίως, στην αλλαγή της έκθεσης ελέγχου, η οποία γίνεται πολύ πιο αναλυτική σε σχέση με παλιά. Πλέον, ο ελεγκτής καλείται να περιγράψει πολλά περισσότερα θέματα σε σχέση με τη δουλειά του και αυτό αυξάνει κατά πολύ τις ώρες που θα απασχοληθεί. Αυτός είναι ο λόγος που παρατηρείται αύξηση του κόστους.
Ένα άλλο θέμα κόστους το οποίο ανακύπτει, βέβαια, αφορά και στις ελεγκτικές εταιρείες. Με την αλλαγή αυτή, καλούμαστε να υποβάλλουμε συνέχεια προσφορές, γεγονός που αυξάνει και το εσωτερικό κόστος.
Μακροπρόθεσμα, όμως, όλο αυτό θα εξομαλυνθεί, το θεωρούμε δεδομένο.
Το νέο πλαίσιο προβλέπει την προσθήκη στην έκθεση ελέγχου της ενότητας «Βασικά θέματα ελέγχου» (Key Audit Matters), η οποία θα περιλαμβάνει τα θέματα που κατά την επαγγελματική κρίση του ελεγκτή ήταν ιδιαίτερης σημασίας για τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων. Γιατί προστέθηκε αυτή η ενότητα;
Μέχρι τώρα, η έκθεση ελέγχου είχε τρεις βασικές παραγράφους, οι οποίες εξηγούσαν το αντικείμενο του ελέγχου, τις ευθύνες της διοίκησης της υπό έλεγχο εταιρείας και ελεγκτή εκατέρωθεν και, γενικά, το συμπέρασμα του ελέγχου. Αυτό, όμως, που δεν παρουσιαζόταν ξεκάθαρα μέσα από το παλιό πιστοποιητικό ήταν η ουσία του ελέγχου. Κατά πόσο, δηλαδή, ο ελεγκτής είχε βασιστεί σε δεδομένα, σε επαρκή στοιχεία και πώς είχε αναλύσει, κρίνει και αξιολογήσει τα δεδομένα, για να καταλήξει στα συμπεράσματά του.
Στην ουσία, δεν μπορούσε να ερμηνεύσει τι είναι και τι δεν είναι σημαντικό, ποια είναι η αξιολόγηση του κινδύνου που είχε ο ελεγκτής και πώς αυτή είχε ποσοτικοποιηθεί.
Πλέον, στην ενότητα «Βασικά θέματα ελέγχου» ο ελεγκτής καλείται να σχολιάσει, να αξιολογήσει και να αναφέρει πώς αντιμετώπισε τα σημαντικά θέματα που προέκυψαν κατά τον έλεγχό του. Συνεπώς, αυτομάτως παρέχεται η δυνατότητα στον αναγνώστη της έκθεσης να έχει μια καλύτερη εικόνα για το ποια πραγματικά είναι τα θέματα που υπάρχουν σε μια εταιρεία, τα οποία δεν αποκαλύπτονται διαβάζοντας απλά τα νούμερα.
Το νέο πλαίσιο καθορίζει τις Εταιρείες Δημοσίου Ενδιαφέροντος (“PIEs”). Γιατί αυτές ξεχωρίζουν; Διαφέρουν οι ελεγκτικές απαιτήσεις σε αυτές και εάν ναι, πού;
Τουλάχιστον στην περίπτωση της Ελλάδας, οι Εταιρείες Δημοσίου Ενδιαφέροντος είναι εταιρείες εισηγμένες σε οργανωμένη αγορά, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και ασφαλιστικές εταιρείες. Πρόκειται για τα «διαμάντια» μιας οικονομίας, τις εταιρείες που έχουν όλη την προσοχή του επενδυτικού κοινού, του Χρηματιστήριου και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς στραμμένη επάνω τους.
Επειδή, λοιπόν, τέτοιου είδους εταιρείες αφορούν ως επενδύσεις μεγάλη μερίδα του κοινού, μεγάλους και μικρούς επενδυτές, χρειάζεται να υπάρχουν υψηλότερες απαιτήσεις ως προς την μεταχείρισή τους, είτε ελεγκτικά, είτε θεσμικά, είτε από πλευράς Κεφαλαιαγοράς και Χρηματιστηρίου. Αυτός είναι και ο λόγος που η νέα νομοθεσία αναφέρει αυτές τις εταιρείες ξεχωριστά.
Ένα από τα προβλήματα που υποτίθεται ότι θα έλυναν τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα και οι κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης αφορούσε στο να ελαττωθεί ο οικογενειακός χαρακτήρας ακόμα και μεγάλων ανωνύμων εταιρειών στην Ελλάδα. Σε αυτό υποτίθεται ότι θα συνέβαλε και η ύπαρξη μη εκτελεστικών μελών στο συμβούλιο κάθε εταιρείας. Σαν ειδικός που ελέγχει την οικονομική εικόνα των ελληνικών ανώνυμων εταιρειών μπορείτε να μας πείτε αν έχουν περιοριστεί τα χαρακτηριστικά που περικλείονται στον όρο «οικογενειακός χαρακτήρας»;
Πιστεύω ότι έχουμε προχωρήσει πάρα πολύ. Αν θυμηθώ το Λογιστικό Πλαίσιο πριν από 20 ή και 10 χρόνια, θα σας αναφέρω ότι η αγορά έχει αλλάξει τελείως και ως προς τους κανόνες και ως προς τους ανθρώπους. Οι αναγνώστες του χώρου είναι πολύ πιο ενημερωμένοι, το προσωπικό των εταιρειών είναι πολύ πιο εκπαιδευμένο, γνωρίζει πώς να δουλεύει και να μεταχειρίζεται τα εργαλεία και σίγουρα οι εταιρείες του κλάδου μας έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε αυτό.
Απόδειξη αυτού είναι ότι και τα νέα ελληνικά λογιστικά πρότυπα με μεγάλη ταχύτητα συνέκλιναν προς τα διεθνή. Υπήρξε μια τάση σύγκλισης, όχι απόλυτη ταύτιση βέβαια και αυτό είναι καλό, γιατί προσδίδει ευελιξία.
Γενικότερα, παρατηρούμε ότι τέτοιου είδους εργαλεία, όπως είναι τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα, μπορούν να βοηθήσουν τις οικογενειακές επιχειρήσεις να μεγαλώσουν και να γίνουν πιο ελκυστικές στο ευρύτερο επενδυτικό κοινό. Είναι δεδομένο πως κάποιες από τις εταιρείες που θέλουν να απευθυνθούν σε επενδυτές στο εξωτερικό, μπορούν να το κάνουν μόνο μέσα από τη χρήση αυτών των εργαλείων και αν το επιτύχουν θα αποκομίσουν οφέλη.
Βέβαια, η σχέση δε λειτουργεί αντίστροφα, δηλαδή, η χρήση ή η εφαρμογή των προτύπων δε σημαίνει ότι όλες οι οικογενειακές επιχειρήσεις θα μπορέσουν να απευθυνθούν σε ένα ευρύτερο επενδυτικό κοινό.
Έχοντας εμπειρία ελέγχων πριν και μετά την κρίση στην Ελλάδα, πώς βλέπετε να έχει επηρεάσει αυτή τους ισολογισμούς των εταιρειών;
Η κρίση έχει επιφέρει μια τεράστια αλλαγή στην ποιότητα των οικονομικών καταστάσεων και στην ποιότητα των ελέγχων. Αυτή τη στιγμή, υπάρχει μια ελεγκτική θεματολογία, με την οποία δεν ασχολείτο κανείς προ κρίσης. Ταυτόχρονα, βέβαια, έχει βελτιωθεί σε μεγάλο βαθμό η ποιότητα των οικονομικών καταστάσεων. Πριν από την κρίση οι stakeholders δεν έδιναν τόσο μεγάλη σημασία. Μετά την κρίση και μετά τα τελευταία γεγονότα που οδήγησαν σε αναδιάρθρωση όλων των κλάδων, όπως ο τραπεζικός, έχει αλλάξει σημαντικά το τοπίο. Δεν είμαστε εκεί που θα έπρεπε ακόμη, είναι σίγουρο, όμως, ότι η κρίση έχει αλλάξει τελείως τον τρόπο με τον οποίο οι stakeholders κοιτάζουν πλέον τα νούμερα.
Τι θα μπορούσε να γίνει, που ακόμα δεν το έχουν αντιληφθεί οι διοικήσεις των επιχειρήσεων, ώστε να προσαρμοστούν ακόμα περισσότερο οι ελληνικές εταιρείες στα πλαίσια του σύγχρονου ανταγωνισμού; Και πόσο κατά τη γνώμη σας επηρεάζεται ο ανταγωνισμός από τις αλλαγές στο καθεστώς των ελέγχων;
Τα βασικά στοιχεία νομίζω πως είναι συζήτηση, ενημέρωση και εκπαίδευση. Θα πρέπει, όμως, να συμβάλλουμε και εμείς σε αυτό σε μεγάλο βαθμό. Οφείλουμε να βγούμε προς τα έξω, να ευαισθητοποιήσουμε τις τράπεζες, τους επενδυτές, την Κεφαλαιαγορά, το Χρηματιστήριο, τον Τύπο. Εμείς ενημερωνόμαστε λόγω της δουλειάς μας, αλλά οφείλουμε αυτό να το περάσουμε και προς τα έξω. Άλλωστε, τον έλεγχο δεν τον πραγματοποιούμε για εμάς, αλλά για τους επενδυτές.
Όσον αφορά στον ανταγωνισμό, οι διοικήσεις των εταιρειών νομίζω ότι πρέπει να κοιτούν περισσότερο στο εξωτερικό, σε νέες τάσεις, μεθόδους και καινοτόμες πρακτικές και να μη φοβούνται να επενδύουν σε αυτές και στον κόσμο τους. Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα έχουμε πολύ καλό δυναμικό, συνήθως οι άνθρωποί μας είναι περιζήτητοι στο εξωτερικό. Κατά τη δική μου εκτίμηση, μάλιστα, δε μας λείπει ούτε η ανάληψη επιχειρηματικού κινδύνου. Οι Έλληνες επιχειρηματίες τολμούν και είναι αρκετά δραστήριοι, απλώς αυτή την περίοδο δεν τους βοηθά το περιβάλλον.
Όσο για το πώς το πλαίσιο μπορεί να συμβάλλει σε αυτό, σίγουρα με το να πιέσει τις επιχειρήσεις να βελτιωθούν εσωτερικά, να εστιάσουν την προσοχή τους σε σημαντικά θέματα και να έχουν καλύτερες αποδόσεις.
Από την πλευρά μας οι ελεγκτές οφείλουμε να μην περιορίζουμε την εργασία μας στα στενά πλαίσια των διατάξεων, αλλά να εστιάζουμε την προσοχή μας στα σημαντικά θέματα που καθορίζουν τους επιχειρηματικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες.
Η ΕΥ θεωρεί το νέο πλαίσιο ως μεγάλη καινοτομία, την οποία δεν μπορούμε να αγνοήσουμε, πλέον είναι πραγματικότητα. Κατά την άποψή μας, οι εταιρείες δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις αλλαγές που θα επιφέρει αυτή η νομοθεσία και για το λόγο αυτό προσπαθούμε να τις εξηγήσουμε.
Αποδεχόμαστε να αναλάβουμε και την πρόκληση των νέων εκθέσεων στην οποία θα αξιοποιήσουμε και την εμπειρία μας από το εξωτερικό.
